معده درد عصبی چیست؟

معده درد عصبی یک شایع‌ترین مشکلات گوارشی است که اغلب در نتیجه تنش روانی، اضطراب یا فشارهای عصبی ایجاد می‌شود. این نوع معده درد معمولا بدون وجود آسیب فیزیکی مشخصی بروز پیدا می‌کند و ارتباط تنگاتنگی با وضعیت روحی فرد دارد. شناسایی علائم معده درد عصبی همچون سوزش، دل‌پیچه، حالت تهوع، نفخ و احساس سنگینی بسیار مهم است؛ زیرا به تشخیص زودهنگام و درمان مناسب کمک می‌کند.

 معده درد عصبی برای اشاره به علائمی مانند حالت تهوع، نفخ و درد استفاده می شود که به هیچ بیماری گوارشی (GI) ارتباطی ندارد. در واقع ابتلا به معده درد عصبی علامت بارزی است که نشان می دهد احساسات یک فرد چگونه می توانند بر بدن او تاثیر بگذارند. درمان‌های معده عصبی اغلب شامل تکنیک‌هایی برای کاهش اضطراب، درمان استرس و تنش است.

با این حال، استرس و اضطراب مزمن می تواند بر سیستم گوارشی تاثیر بگذارد و منجر به مشکلات معده جدی تر و طولانی مدت شود که در این صورت استفاده از دارو درمانی ضرورت پیدا می کند.

در دنیای امروز عواملی مانند استرس، نگرانی و اضطراب از مهمترین علل شایع ناراحتی های معده و سایر علائم گوارشی (GI) محسوب می شوند. این علائم در اغلب موارد موقتی هستند و پس از مدتی بدون نیاز به داروهای شیمیایی از میان می روند.

بنابراین اگر به طور مرتب به ناراحتی های معده ناشی از استرس مبتلا می شوید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

استرس چگونه باعث معده درد عصبی می شود؟

استرس به شیوه های مختلف می‌تواند باعث معده درد عصبی شود. تحقیقات نشان می دهد که بین مغز و دستگاه گوارش یک نوع ارتباط بسیار قوی وجود دارد. قرار گرفتن در موقعیت های استرس زا باعث می شود که فرآیندهای فیزیولوژیکی طبیعی به عنوان درد تفسیر شوند.

وقتی در شرایط اضطراب و استرس قرار می گیریم، هورمون ها و انتقال دهنده های عصبی مختلفی در بدن ترشح می شوند. این هورمون ها بر میزان تحرک روده، مدت زمان هضم مواد غذایی و حتی حرکت مواد زائد در بدن تاثیر منفی می گذارد. همچنین، استرس تعادل باکتری های مفید روده که فلور روده ای نام دارند را به هم می ریزد در نتیجه باعث ابتلا به ناراحتی شدید معده می شود.

استرس باعث فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک می‌شود که می‌تواند روی عملکرد دستگاه گوارش تاثیر بگذارد. همچنین یکی از عوارض مهم استرس افزایش ترشح هورمون‌هایی مانند کورتیزول است که می‌توانند بر عملکرد گوارشی تاثیر بگذارند. افزایش هورمون کوتیزول ابتلا به معده درد عصبی را به طرز قابل توجهی افزایش می دهد. درباره این که کورتیزول چیست و چه عوارضی دارد می‌توانید در مقاله مربوط به آن بخوانید.

جدول زیر برخی از تاثیرات سوء استرس بر سلامت دستگاه گوارش را به شما نشان می دهد:

افراد مبتلا به اضطراب و استرس مزمن و شدید اغلب دارای رفتارهای تغذیه ای ناسالم هستند. به عنوان مثال اغلب پرخوری می کنند یا دائما در حال مصرف غذاهای ناسالم و فاقد ارزش غذایی هستند.

برخی از این غذاها، مانند نوشابه ها که دارای مقادیر بالای قند مصنوعی هستند، اغلب دیر هضم می شوند و باعث تشدید ناراحتی معده می شوند. استرس مزمن همچنین افراد را به سیگار کشیدن، مصرف بیشتر الکل یا نوشیدن مقادیر زیادی کافئین سوق می دهد. در حالیکه تمامی این عوامل می توانند موجب تشدید علائم معده درد عصبی در افراد شوند.

نشانه های معده درد عصبی

در نگاه اول شاید این‌طور به نظر می‌رسد که معده‌درد عصبی حتماً باید با یک درد شدید و اذیت کننده در معده و ابتدای روده همراه باشد؛ اما همیشه این‌گونه نیست. علائم معده درد عصبی می‌تواند خود را در قالب‌های زیر به ما نشان دهد:

• دلشوره
• احساس گرفتگی، پیچ‌خوردگی و گره‌خوردگی در شکم
• احساس نگرانی و اضطراب
• لرزش یا کشش عضلات
• دفع گاز تکرارشونده
• حالت تهوع
• سوءهاضمه
• معده درد عصبی و تنگی نفس
• احساس سیر شدن سریع پس از خوردن غذا
• احساس نفخ یا گرما در شکم
• تکرر ادرار و تکرر مدفوع

علت اصلی بروز معده‌درد عصبی چیست؟

معده، روده و به‌طور کلی دستگاه گوارش انسان تحت تاثیر عوامل مختلف و متعددی نظیر آلودگی‌های ویروسی، عوامل باکتریایی، قارچ‌ها، انواع عفونت‌ها، پرخوری، تندخوری، چاقی، خوب نجویدن غذا، عدم تحرک کافی، عادات نادرست غذا خوردن و خوابیدن، خوردن غذاهای شور، پرچرب، پر ادویه و نوشیدنی‌های گازدار و اسیدی مانند انواع آبمیوه‌ها دچار اختلال می‌شود. معده‌درد عصبی اما تحت تاثیر عوامل زیر ممکن است برای شخص رخ بدهد:

اضطراب اجتماعی (social anxiety)

اضطراب و استرس‌هایی که در جمع و در اثر تاثیر جمع به ما تحمیل می‌شود، ممکن است باعث بروز معده‌درد عصبی شود. اضطراب‌هایی نظیر ورود به مهمانی‌های بزرگ و ناشناس، حس ترس روز اول مدرسه، حس غالب در مصاحبه‌های شغلی، حس شب و روز کنکور و عواملی از این دست.

چگونه از معده درد عصبی پیشگیری کنیم؟

قرص های معده درد عصبی و داروهای مسکن و ضدالتهاب همیشه در دسترس هستند؛ اما با تغییر دادن برخی عادات زندگی و تغذیه‌ای تا حد زیادی می‌توان جلوی معده‌درد عصبی را گرفت:

بهبود سلامت روده

با خوردن غذا‌های حاوی فیبر و پروبیوتیک معده و روده خود را تقویت کنید. پروبیوتیک با تاثیر روی عصب واگ، باعث کاهش اضطراب و التهاب روده می‌شود.

کنترل استرس در زندگی

داشتن معده‌درد عصبی نشانگر این است که شما در زندگی روزانه خود زیاد احساساتی شده و احساساتی مانند استرس، ترس و خشم به دفعات در حالات شما رخ می‌دهد. با کنترل احساسات خود به‌کمک روش‌های روانشناسی یا راه‌هایی که خودتان به آن عادت دارید، درصد زیادی از معده‌درد عصبی شما حل خواهد شد.

سعی کنید بیشتر ورزش کنید

سخن گفتن از فواید ورزش کردن احتمالاً تکرار مکررات و باعث سر رفتن حوصله خواهد بود. ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، شنا، یوگا و سایر ورزش‌های ملایم یک راه بی‌دردسر و تضمینی برای خالی کردن احساسات و کاهش علائم معده‌درد عصبی است.

جلوگیری از معده درد عصبی با تغییر غذا

تغییر در عادات غذایی باید آگاهانه و در صورت ممکن با نظر دکتر نفخ معده و پزشک تغذیه انجام شود. تغییرات را به صورت آرام و تدریجی ا

حجم وعده‌های غذایی را کمتر کرده و این کاهش را با افزایش تعداد وعده‌های روزانه پوشش دهید. به جای یک وعده بزرگ و سنگین، چند وعده کوچک و سبک میل کنید. غذاهای پرچرب، پرادویه و شور مصرف نکنید، نوشیدنی‌های گازدار و کافئین‌دار مصرف نکنید و در کنار وعده‌های غذایی خود از سبزیجاتی مانند کلم، اسفناج و کاهو استفاده کنید.

درمان معده درد عصبی

برای درمان معده درد عصبی در طب سنتی و درمان درد معده عصبی به روش خانگی روش‌های مختلفی وجود دارد که به‌راحتی قابل انجام هستند.

1. آب بنوشید

طبق تحقیقات انجام‌گرفته در زمینه تاثیر نوشیدن آب بر معده درد عصبی توسط اسکات کوهن Scott Cohen، اگر استرس یا هیجان بیش از حد، موجب استفراغ شما یا فرزندتان می‌شود، برای درمان سریع معده درد عصبی باید بدن خود را هیدراته کنید (آب و مواد معدنی لازم را به بدن خود برسانید)؛ اما برای این کار حداقل نیم ساعت صبر کنید. همچنین تا 6 ساعت پس از آخرین استفراغ، غذا نخورید.

2. اجتناب از مصرف کافئین

کافئین با افزایش سطح اضطراب و نگرانی باعث تشدید معده‌درد عصبی شده و روده‌ را نیز تحریک‌پذیرتر می‌کند. در صورت رخ دادن معده‌درد عصبی تا زمانی که درد و التهاب فروکش نکرده به‌هیچ‌عنوان نوشیدنی کافئین‌دار مانند قهوه و چای سیاه مصرف نکنید.

3. مدیریت استرس، اضطراب و هیجان

برای مدیریت استرس اضطراب و هیجان خود از روش‌های زیر کمک بگیرید:

• تنفس عمیق
• ورزش سبک
• تمرکز بر تنفس
• سرگرم‌کردن خود با هر روشی که خودتان می‌شناسید و به آن عادت دارید
• فکر کردن به حالتی که با ترس‌های خود روبه‌رو شده‌ و بر آن‌ها غلبه کرده‌اید
• برنامه‌ریزی و به‌دست گرفتن کنترل امور برای حل مشکل پیش رو که باعث معده‌درد عصبی شما است
• پیروی کردن از یک رژیم غذایی برای معده درد عصبی
• مدیتیشن و ریلکس کردن
• استراحت‌کردن و چرت زدن