تست هالند یا سنجش تمایلات شغلی که به آزمون رغبت‌سنج هالند (Holland) یا کدهای هالند (Holland Codes) نیز مشهور است به‌منظور کشف اشتیاق ذاتی افراد به انواع مشاغل طراحی گردیده است.
این آزمون برگرفته از تئوری انتخاب شغل بر مبنای تیپ‌های شخصیتی افراد، ارائه‌شده توسط روانشناس مطرح آمریکایی، جان هالند است که با انجام آن می‌توان تیپ شخصیتی فرد و شغل و حرفه متناسب با آن را شناسایی کرد. دکتر هالند معتقد است که مردم بهترین عملکرد خود را در محیط‌های کاری‌ای نشان می‌دهند که با ترجیحات و علاقه‌مندی‌هایشان مطابقت دارد و جدا از شغل یا حرفه فرد، کارهایی هستند که فرد از انجام آن‌ها لذت می‌برد.
تست هالند برای چه کسانی مناسب است؟
کلید یافتن شغلی رضایت‌بخش این است که علاقه‌مندی‌های اساسی خود را با مشاغل موردنظر مطابقت دهید. به‌عنوان‌مثال، اگر یک شخص اجتماعی تمام روز را تنها در یک دفتر کار کند، دیوانه می‌شود. یا اگر فردی شخصیت هنری داشته باشد، احتمالاً از وجود قواعد سخت‌گیرانه در کار متنفر خواهد بود. به همین دلیل است که آزمون‌های رغبت‌سنج شغلی می‌تواند بسیار مفید باشد. آزمون رغبت‌سنج شغلی هالند مادر بسیاری از آزمون‌های شغلی است.
تست رغبت‌سنج شغلی هالند برای گروه‌های سنی 12 سال به بالا مناسب بوده و طیف وسیعی از کاربران شامل دانش آموزان دبیرستان، دانشجویان و کارجویان عام را پوشش می‌دهد. البته در تست‌های تخصصی استعدادیابی تحصیلی و شغلی، با توجه به گروه سنی افراد، از نسخه ویژه نوجوانان تست هالند در تست‌های هدایت تحصیلی و انتخاب رشته کنکور، و از نسخه ویژه بزرگسالان در تست‌های استعدادیابی شغلی استفاده شده است.
کنکوری‌ها و دانش‌آموزان متوسطه دوم
در رده دانش آموزان و دبیرستانی‌ها، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های دوران تحصیل، انتخاب رشته و مسیر تحصیلات دانشگاهی است. دوره پیش دانشگاهی و متوسطه دوم به جهت فشار درسی، فرصت مناسبی برای شناخت مشاغل نیست و دانش آموزان در هنگام انتخاب رشته از عدم شناخت مشاغل و رشته‌هایی که از طریق آن‌ها به شغل مورد نظر خود می‌رسند، رنج می‌برند. از سوی دیگر شناخت صحیحی از تمایلات ذاتی و شخصیت خود و مشاغل سازگار با خود ندارند.
طرح هدایت تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه اول
شرایط در دوره متوسطه اول از این نیز بدتر است، چراکه دانش‌آموزان این مقطع باید در پایان سال نهم متوسطه انتخابی بسیار مهم میان رشته‌های تحصیلی اصلی دبیرستان داشته باشند که تعیین‌کننده مسیر اصلی حرکت آنان در آینده شغلی‌شان خواهد بود. این موضوع به حدی اهمیت دارد که وزارت آموزش‌وپرورش نیز تصمیم گرفته است با استفاده از مکانیسم‌ها و ابزارهای علمی و شناختی، به یاری دانش آموزان بیاید و با ارائه طرح هدایت تحصیلی در پایان دوره متوسطه اول، به آنان در انتخاب رشته نهم به دهم کمک کند. در طرح هدایت تحصیلی، مهم‌ترین و تنها تست شناختی مورداستفاده، تست رغبت‌سنج هالند است؛ هرچند نقدهای بسیاری به شیوه و نوع تست بکارگرفته توسط آموزش و پرورش وارد است.
بسته‌های هدایت تحصیلی و انتخاب رشته پروفایل‌سنتر با تکیه بر موتور هوشمند محاسبه سازگاری، ویژگی‌های فرد (نتایج آزمون هالند) را با ویژگی‌های تک‌تک مشاغل و رشته‌های تحصیلی مقایسه کرده و این امکان را به کاربر می‌دهد تا پس از انجام تست، گزارش دقیقی از رشته‌های مناسب خوب (با دقت دهم درصد) دریافت نماید. برای استفاده از این بسته‌ها می‌توانید از گزینه‌های زیر استفاده نمایید.
هدایت شغلی برای فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها و کارجویان
از سوی دیگر، فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها و کارجویان نیز می‌توانند از آزمون هالند برای شناخت مشاغل مناسب با روحیات خود استفاده نمایند و در انتخاب مسیر شغلی از نتایج آن بهره برند، زیرا آزمون هالند (سنجش تمایلات شغلی) یک تست رغبت‌سنج عمومی برای شناخت بهتر از خود و تمایلات شغلی است و به افراد کمک می‌کند تا بتواند با شناخت صحیح از مشاغل مناسب و همخوان با خود، مسیر تحصیلی (هدایت تحصیلی و انتخاب رشته دانشگاهی) یا مسیر شغلی (جستجوی کار و استخدام) خود را انتخاب نمایند.
ویژگی‌های مورد سنجش (Traits) در تست هالند
در مدل هالند شش نوع تیپ شخصیتی وجود دارد که به‌عنوان ویژگی فردی (Trait) مورد سنجش قرار می‌گیرند.
رتبه هر فرد در هر یک از مقیاس‌های مورد سنجش، تعیین کننده تمایلات شغلی فرد است و فرد را در درجات مختلفی از تیپ شخصیتی و رغبت شغلی به شرح زیر قرار می‌دهد:
1. تیپ واقع‌گرا (Realistic)
افراد عمل‌گرا، فیزیکی، عینی، کنشی، ماشینی و ابزارگرا
مشاغل متناسب با تیپ واقع‌گرا اغلب مشاغلی است که شامل کارهای عملی، مسائل و راه‌کارهای یدی (دستی) می‌شود. آن‌ها اغلب با گیاهان، حیوانات و مواد دنیای واقعی مانند چوب، ابزار و ماشین‌آلات سروکار دارند. بسیاری از این افراد به مشاغلی نیاز دارند که در فضای باز باشد و نیاز زیادی با سروکار داشتن با دیگران یا دفتر و کاغذ نداشته باشد.
2. تیپ جستجوگر (Investigative)
افراد تحلیلگر، روشنفکر، علمی، اکتشافی، متفکر
مشاغل جستجوگرایانه اغلب شامل کار با ایده‌ها و نیاز به مقدار زیادی تفکر وسیع دارد. این مشاغل می‌توانند کارهایی مرتبط با کشف مشکلات ذهنی یا کشف حقیقت باشد.
3. تیپ هنری (Artistic)
افراد خلاق، مبتکر، مستقل، نامنظم، نوآور، رسانه‌ای، اهل نگارش و نوشتن
مشاغل مناسب برای افراد هنری اغلب شامل کار با شکل‌ها، طرح‌ها و الگوها است. آن‌ها اغلب به بیان خود نیاز دارند و می‌توانند کارها را بدون پیروی از مجموعه‌ای از قوانین روشن انجام دهند.
4. تیپ اجتماعی (Social)
افراد حمایتگر، کمک‌کننده، علاقه‌مند به درمان، آموزش و پرورش
مشاغل اجتماعی اغلب شامل کارهایی می‌شود که در ارتباط با افراد و آموزش دادن به افراد است. این مشاغل عمدتاً مشاغلی هستند که با کمک کردن و یا ارائه خدمات به دیگران مرتبط هستند.
5. تیپ جسور / متهور (Enterprising)
افراد رقابت‌طلب، متمایل به رهبری، مدیریت، متقاعد کردن و کسب مقام
مشاغل متناسب با تیپ متهور (جسور) اغلب شامل راه‌اندازی و اجرای پروژه‌ها می‌شوند. این مشاغل می‌تواند شامل رهبری دیگران و تصمیم‌گیری‌های بسیار باشد. این‌گونه کارها گاهی نیاز به ریسک کردن داشته و اغلب با معاملات کاری سروکار دارند.
6. تیپ سنتی / قراردادی (Conventional)
افراد جزئی گرا، سازمان‌دهی، دفتری
مشاغل قراردادی اغلب از مراحل و روش‌های تعیین‌شده تشکیل می‌شوند. این مشاغل بیش از اینکه با ایده‌ها سروکار داشته باشند شامل کار با داده‌ها و جزئیات می‌شوند. در این‌گونه مشاغل معمولاً یک مسیر مشخص برای پیگیری وجود دارد.
تفسیر آزمون هالند
تست هالند مقادیر 6 ویژگی فردی را می‌سنجد که به کدهای هالند (RIASEC) مشهور هستند.
راه آسان برای به خاطر سپردن و یادآوری کدهای هالند استفاده از حرف ابتدای هرکدام از آن‌ها است. ازنظر دکتر هالند هر شخص را نمی‌توان تنها در یک تیپ شخصیتی دسته‌بندی کرد چراکه در این صورت تنها شش نوع از مردم در جهان وجود خواهد داشت. در عوض، هر شخص می‌تواند علاقه‌مندی‌های مرتبط با هر شش نوع تیپ را در درجات متفاوتی داشته باشد.
این 6 تیپ می‌تواند به‌طورکلی 720 ترکیب مختلف ارائه دهد مانند ISERAC، AIRSEC یا CSERIA. بااین‌حال، فقط دو یا سه حرف برای ایجاد یک توصیف مفید، مانند SC، IRC، یا AIC لازم است. چنین توصیفی ممکن است هم در مورد فرد و هم در محیط کاری به کار رود. با شناخت افراد و محیط کاری به کمک کدهای هالند، می‌توانیم میزان مطابقت فرد با نوع کارش را بسنجیم. این شناخت به افراد در انتخاب یک شغل و یا پیش‌بینی توانایی حرفه‌ای‌شان کمک خواهد کرد.
تفسیر آزمون هالند به 2 شکل کمی و توصیفی انجام می‌گیرد:
الف- تفسیر کمّی
تفسیر کمّی آزمون هالند از دقت و پیچیدگی بالایی برخوردار است و با استفاده از الگوریتم‌های کامپیوتری انجام می‌پذیرد. در این نوع تفسیر که در بسته‌های استعدادیابی تحصیلی و شغلی پروفایل‌سنتر مورد استفاده قرار گرفته است، مقدار عددی دقیق هر ویژگی فرد برای مقایسه با مقادیر مناسب در مشاغل محاسبه شده و تفسیر آزمون در قالب گزارش سازگاری شغلی فرد ارائه می‌گردد. بدین ترتیب فرد فارغ از اینکه نتیجه آزمون او چه بوده است می‌تواند تفسیر آزمون خود را در قالب فهرست کامل مشاغل و رشته‌های تحصیلی سازگار و ناسازگار با خود دریافت کند.
به‌بیان‌دیگر در این نوع تفسیر پس از اجرای آزمون هنگامی‌که تیپ‌ها برای فرد رتبه‌بندی می‌شوند، ترتیب مشاغل موردتوجه فرد ازآنچه بیشترین علاقه را به آن داشته تا آنچه حداقل علاقه را به آن دارد مشخص می‌شود.
ب- تفسیر توصیفی
تفسیر توصیفی در مقایسه با تفسیر کمّی از دقت و پیچیدگی کمتری برخوردار است و نتایج ارائه‌شده بیشتر جنبه آگاهی بخشی داشته و فرد را در تحلیل و استفاده از نتایج آزاد می‌گذارد.
در این نوع تفسیر معمولاً با توجه به 2 یا 3 تیپ شخصیتی غالب، فهرستی از عناوین کلی شغلی متناسب به آن دسته تیپ‌ها به فرد ارائه می‌گردد تا بر اساس آن‌ها نسبت به بررسی بیشتر مشاغل و انتخاب شغل آینده خود اقدام کند.