پرخاشگری منفعل یکی از مشکلاتی است که بسیاری از افراد با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. زیرا برخی از مردم به جای عصبانیت آشکار، خصومت خود را به روش‌های منفعلانه ابراز می کنند که در جهت آزار و اذیت قربانیان ابراز می‌کنند.
بیشتر افراد هر از چند گاهی در زندگی شخصی و حرفه ای خود با دیگران رفتاری توام با پرخاشگری منفعل از خود نشان می‌دهند. هم خانه‌ای که یک یادداشت مهربانانه و در عین حال دلهره آور راجع به یک فنجان شسته نشده، می گذارد یا یک همکار که به اتمام رساندن کارها را فراموش می‌کند، نمونه‌هایی از پرخاشگری منفعل را از خود بروز می‌دهند.
پرخاشگری منفعل می تواند برای قربانی بسیار رنج آور باشد. از آنجایی که شناسایی این رفتار دشوار است، اثبات آن نیز دشوار خواهد بود. مخصوصا اینکه ممکن است این رفتار غیر عمدی هم باشد. پرخاشگری منفعل می‌تواند منجر به بروز مسایل متناقض و در برخی موارد حتی صمیمیت بیشتر شود، زیرا بسیاری از افراد تلاش می کنند تا مکالمه ای مستقیم و صادقانه درباره مشکل مورد نظر داشته باشند.
نشانه‌های رایج پرخاشگری
- اوقات تلخی و خصومت نسبت به درخواست اشخاص دیگر
- وقتی پای تقاضای دیگران در میان است، از قصد تاخیر می‌کنند یا مرتکب اشتباه می‌شوند
- داشتن رفتارهای خصمانه و بدبینانه
- مدام دربارۀ اینکه از او به خوبی قدردانی نمی‌شود و فریب‌ش می‌دهند، شکایت می‌کند
پرخاشگری منفعل می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات روانی زیادی باشد، اما خودش به تنهایی اختلال روانی به حساب نمی‌آید.
خشونت منفعل می‌تواند بر توانایی شخص در ایجاد و نگهداری روابط سالم تاثیر بگذارد، و همچنین مشکلاتی در محل کار برای‌شان به وجود آورد. با این وجود راه‌هایی برای مدیریت پرخاشگری منفعل وجود دارند که در ادامه به آنها نیز خواهیم پرداخت.
علت اختلال شخصیتی پرخاشگری منفعل
در دوران کودکی و نوجوانی مقاومت متوسطی در برابر دیگران (به ویژه مقامات) به طور طبیعی رشد کرده و با گذشت زمان فروکش می کند.
طبق گفته ها هنوز علت ایجاد اختلال شخصیت پرخاشگر-منفعل (PAPD) مشخص نیست، تحقیقات نشان می دهند که احتمالا این امر به علت ترکیبی از موارد زیر ایجاد می شود:
ژنتیک
- بزرگ شدن در یک محیط سوء استفاده گر یا سوء مصرف مواد مخدر
- تنبیه شدن در کودکی به علت ابراز خشم یا احساسات منفی و یا مخالفت با افکار و احساسات
- عدم یادگیری دفاع کردن از خود در دوران کودکی
- اختلال در رابطه کودک با شخصیت های مقتدر مانند والدین، سرپرست ها یا معلم ها
برخی افراد علاوه بر اختلال PAPD، بیماری دیگری را نیز تجربه می کنند.
این موارد عبارتند از:
- اختلالات اضطرابی
- افکار یا رفتار خودکشی
- سوء مصرف مواد
- روانگسیختگی
- اختلال دوقطبی
- اختلال یادگیری یا توجه
- اختلال شخصیتی خودشیفتگی
علائم اختلال شخصیت منفعل پرخاشگر
افراد مبتلا به PAPD تمایل دارند تا بین گفته ها و اعمال خود ارتباطی ایجاد نکنند.
در حالی که اختلال شخصیت منفعل پرخاشگر (PAPD) می تواند به علت های مختلف بروز کند، اما علائم رایج آن عبارتند از:
- نشانه‌های خشونت منفعل شامل موارد زیر می‌شوند:
- اغلب انتقاد و اعتراض می‌کنند
- تحریک پذیر‌اند، و درباره‌ی مسائل ساز مخالف می‌زنند
- به تعویق انداختن و فراموش کار بودن
- اجرای وظایف به شکل ناکارآمد
- رفتارشان خصمانه است
- لجوج و یک دنده
- دیگران را سرزنش می‌کنند
- دربارۀ اینکه از آنها به خوبی قدردانی نمی‌شود شکایت دارند
- در برابر خواسته‌های دیگران ناخشنود و رنجیده خاطر می‌شوند
ویژگی‌های فردی که به صورت منفعلانه پرخاشگری می‌کند
- برخی اوقات نشانه‌های شخصیت منفعل پرخاشگر با اختلال خشم انفجاری یکی انگاشته می‌شود. در حالی که متفاوت بوده و فرد منفعل پرخاشگر ویژگی‌های زیر را از خود نشان می‌دهد. برای اطلاع از نشانه‌های اختلال خشم انفجاری کلیک کنید.
- هنگامی که باید وظایف زندگی روزمره یا زندگی شغلی خود را انجام دهد، به شکل منفعلانه در مقابل وظایفش مقاومت می‌کند. مثلا به جای اینکه 8 سر کار باشد، 8 و نیم می‌آید یا در قرارهایش سر وقت حاضر نمی‌شود.
چنین فردی همیشه فکر می‌کند که دیگران درکش نمی‌کنند یا قدرش را نمی‌دانند. - معمولا عبوس است و دائما با اطرافیان جر و بحث می‌کند.
- فرد منفعل پرخاشگر نسبت به افراد خوشبخت و شاد، حسادت کرده و ابراز ناراحتی می‌کند.
- علاوه بر حسادت، صاحبان قدرت یا افراد بالادست را مورد انتقاد و تمسخر قرار می‌دهد.
- به نحو اغراق شده‌ای از بدبختی و مشکلات خودش گلایه می‌کند.
- بین منفعل بودن و پرخاشگر بودن در نوسان است. گاهی بسیار منفعل عمل می‌کند و گاهی بسیار مخالفت جو و اهل جر و بحث می‌شود.
- از روابط خود دائما گلایه می‌کنند ولی هیچ وقت هم حاضر به ترک شرایط موجود نیستند.
- جراتمندی و ابراز وجود در آنها دیده نمی‌شود. توصیه می‌کنیم مقاله جرات مندی را مطالعه کنید.
- از دیگران انتظار دارند که مسئولیت‌های آنها را قبول کنند و جور آنها را بکشند.
- هیچ وقت از چیزی که دارند راضی نیستند و خودشان هم نمی‌دانند چه چیزی دقیقا آنها را راضی می‌کند.
- علت شکل گیری شخصیت منفعل پرخاشگر
- بسیاری مواقع اختلال شخصیتی نشانه‌ای از وجود افسردگی در فرد است و از این بیماری نشات می‌گیرد.
- ریشه‌های یک شخصیت منفعل پرخاشگر در گذشته فرد قابل شناسایی است. دلایل احتمالی که فرد به شیوه منفعلانه پرخاشگری می‌کند، شامل موارد زیر می‌باشد:
خانوادۀ نا ایمن
هنگامی که فضای خانوادگی بسته باشد و کودک مجال ابراز خشم یا ناامیدی خود را نداشته باشد، مجبور به سرکوب خشم خود شده‌اند. این خشم سرکوب شده از کانال‌های دیگری به ظهور می‌رسد. مثلا کودک یاد می‌گیرد که به جای بیان واضح مخالفت و خشم خود نق بزند، لجبازی کند یا زیرکانه عصبانیت خود را بروز دهد.
نداشتن مهارت‌های مقابله‌ای
کودکان یا بزرگسالانی که به پرخاشگری منفعلانه روی می‌آورند، هرگز یاد نگرفته‌اند چگونه خشم خود را نشان دهند. در واقع آنها مهارت مدیریت و کنترل خشم و ابراز وجود ندارند. برای رفع این موضوع مطالعه مقاله کنترل خشم می‌تواند اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار دهد.
خشم پنهان
چنین افرادی خشم‌های سرکوب شده و پنهان زیادی از دوران کودکی خود انباشته‌اند. در واقع حجم این خشم‌ها انقدر زیاد است که دیگر نمی‌توانند منفعل باشند و چون راه بهتری برای ابراز آن نمی‌شناسند، آن را منفعلانه ابراز می‌کنند.
ممکن است اختلالی در وضعیت سلامت کلی شخص، باعث رفتارهایی شود که به پرخاشگری منفعل شبیه باشند.
برخی از اختلالاتی که هم‌زمان با پرخاشگری منفعل رخ می‌دهند عبارتند از:
- اختلال کمبود توجه، بیش فعالی (ADHD)
- استرس
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی | شرکت در آزمون افسردگی آنلاین بک
- اختلال سلوک
- اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD)
- اختلال دوقطبی
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
- اسکیزوفرنی
- سوءمصرف الکل
- مصرف کوکائین
برای شرکت در آزمون روانشناختی MMPI کلیک کنید
نحوه برخورد با افراد پرخاشگر منفعل
پرخاشگری منفعل غالباً ناشی از خشم، اندوه یا ناامنی است که فرد ممکن است آگاهانه از آن آگاه باشد یا نباشد. رفتار منفعلانه و پرخاشگرانه ممکن است بیانگر آن احساسات یا تلاشی برای به دست آوردن کنترل در یک رابطه باشد. با توجه به این موضوع می‌توانید نحوه پاسخگویی خود را آگاه کنید. اگرچه واکنش نشان دادن یا حتی خود منفعل بودن می‌تواند وسوسه انگیز باشد اما ابراز خشم یا ناامیدی احتمالاً فرد را به ادامه رفتار مشابه ترغیب می‌کند. اثبات این مسئله که برای دیدگاه فرد پرخاشگر منفعل ارزش قائل هستید، در صورتی که به یک احساس ناامنی اساسی بپردازید، می‌تواند به بهتر شدن اوضاع کمک کند. اما توجه کنید که شما نباید از جرائم بی اساس عذرخواهی کنید و یا در غیر این صورت جرم آنها را جبران کنید. در صورت امکان بهترین راه حل اغلب محدود کردن زمانی است که شما در حضور آنها می‌گذرانید اما اگر تشخیص دادید که رویارویی بهترین راه رو به جلو است، از متهم بودن خود بپرهیزید. چگونه می‌توانید با رفتار پرخاشگر منفعل کنار بیایید؟ در اصل آرامش هر چه بیشتر می‌تواند از رفتار بد طرف مقابل جلوگیری کند. اگر یک زن و شوهر بتوانند بدون دفاع، گوش دهند و صحبت کنند، این امر تاکتیک‌های منفعلانه را کاهش می‌دهد
درمان شخصیت پرخاشگر منفعل
اگر خشونت منفعل‌تان ناشی از بیماری جسمانی زمینه‌ای باشد، با درمان آن بیماری نشانه‌های پرخاشگری منفعل هم از بین می‌روند.
برای درمان پرخاشگری منفعل می‌توانید به روان‌شناس یا مشاور سلامت روان مراجعه کنید، آنها به شما کمک می‌کنند تا رفتار منفعل پرخاشگر خود را شناسایی کرده و بهتان آموزش می‌دهند چگونه این رفتارها را تغییر دهید.
همچنین متخصصین سلامت روان کمک‌تان می‌کنند عواملی که در پرخاشگری منفعل نقش دارند مانند خشم، خصومت، و کمبود عزت‌نفس را از بین ببرید. موارد دیگری که بهتان یاد می‌دهند شامل تکنیک‌های کنار آمدن و چگونگی حل مسائل به روش سالم است.
یادگیری مهارت جرات ورزی هم می‌تواند در مدیریت پرخاشگری منفعل مفید باشد. این دوره‌ی آموزشی بهتان یاد می‌دهد چگونه افکار و نگرانی‌های‌تان را به شکل مناسبی ابراز کنید؛ که منجر به کمتر شدن پرخاشگری منفعلِ ناشی از خشم و خستگی می‌شود.
به علاوه، یک سری کارهای آسان وجود دارند که با انجام روزانه‌ی آنها قادر خواهید بود رفتارهای منفعل پرخاشگر را از بین ببرید، که شامل موارد زی هستند:
- خودآگاهی نسبت به رفتارهای‌تان
- شناسایی دلایل ممکن برای پرخاشگری منفعل
- درست فکر کردن قبل از رفتار یا اعمال‌تان
- آرام سازی خود قبل از اینکه واکنشی نسبت به شرایط ناخوشایند تان نشان دهید
- خوش بین باقی بمانید
با دیگران روراست باشید و احساسات‌تان را به روشی سالم ابراز کنید به جای اینکه رفتارهای منفعل پرخاشگر ابراز کنید.
کنار آمدن با پرخاشگری منفعل
حذف پرخاشگری منفعل ممکن است چالش برانگیز باشد، خصوصاً اگر خشونت منفعل‌تان در کودکی ایجاد شده باشد، اما همچنان می‌توانید آنها را مدیریت کنید.
دیدن متخصص روان‌شناس می‌تواند بسیار مفید باشد، زیرا آنها دیدگاه‌تان نسبت به مسائل روزانه را تغییر می‌دهند. به خاطر داشته باشید، شما مسئول رفتارهای‌تان هستید و هر زمان که خواستید می‌توانید با کمک گرفتن از روانشناسان کلینیک مشاوره چمان آنها را تغییر دهید.