ترس از دست دادن عزیزان چیست؟
در جوامع مدرن و امروزی صحبت در رابطه با مرگ بسیار کم است و عده زیادی سعی می کنند درباره آن فکر نکنند. از دید فروید تاناتوفوبیا (thanatophobia) یا اضطراب مرگ در روانشناسی یکی از دلایل این اتفاق هستند زیرا بسیاری از افراد از مرگ میترسند اما مرگ نیز باید به عنوان بخشی از روند کار این دنیا پذیرفته شود زیرا نمی توانیم آن را تغییر دهیم؛ اگر منطقی به این موضوع نگاه کنید متوجه میشوید که بدون مرگ، زندگی نیز بی معنی میشد اما با دانستن اینکه تمامی ما زمان محدودی داریم سعی می کنیم به درستی از آن استفاده کنیم و از دنیا رفتن شخصی، فرصتی برای پا گذاشتن انسانی دیگر به این دنیا است.
ترس از مرگ عزیزان و از دست دادن آنها به دو نوع مختلف تبدیل می شود که عبارتند از:
ترس سالم
طبیعی است که با فکر کردن به عزیزان دچار ترس از دست دادن آنها نیز شویم. ما ثانیه های خوشی را با آنها گذرانده ایم و بودنشان در زندگی و آینده امان نیز مهم است و می دانیم که زندگی بدون آنها کاملا متفاوت خواهد بود. به طور کلی هنگامی دچار ترس سالم می شویم که به دنبال درک مرگ به عنوان یک واقعیت غیرقابل اجتناب هستیم اما این ترس مداوم نیست و زندگی فرد را مختل نمی کند.
ترس ناسالم
ترس ناسالم بیشتر شبیه به احساس اضطراب است و همواره بیشتر می شود یا با تفکر شدید همراه است. در این مدل فرد فکر می کند که زندگی بدون شخص دیگر غیر ممکن است و هرچه بیشتر درباره آن فکر کند این ترس نیز افزایش می یابد. ترس ناسالم باعث ایجاد مشکلات بسیاری در سلامت و زندگی فرد می شوند. ممکن این عوارض آن با علائم اضطراب شروع شوند که شامل افکار غیر منطقی، احساس ترس درحال رشد، علائم فیزیولوژیک مانند عرق کردن، افزایش ضربان قلب، ناراحتی معده یا فشار عضلانی و تغییراتی در الگوهای خواب و خوردن می باشد.
دلایل ترس از دست دادن عزیزان
این ترس می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که یکی از مهم ترین آنها همبستگی و وابستگی متقابل است. وابستگی متقابل وقتی اتفاق می افتد که احساس شخصی و ارزش های شما با شخصی دیگر مرتبط هستند اما وابستگی به هر شخص یا چیزی در زندگی باید کنترل شده باشد؛ یعنی بدون آنها نیز بتوانید به زندگی ادامه دهید. شاید فکر کنید این احساس به دلیل واقعی بودن احساس دوست داشتن دچار وابستگی می شوید اما این راه برای برقراری ارتباط سالم مناسب نیست. با وابستگی بیش از حد شما نمیتوانید تمام منابع درونی و قدرت شخصی خود را ببینید و ترس از دست دادن و گمراهی بدون حضور دیگران در شما افزایش می یابد.
عوامل دیگری نیز مانند سن، جنسیت، مسائل مربوط به سلامت و... در بروز این احساس تاثیر گذار هستند. همچنین ممکن است افرادی که از شخصی بیمار مراقبت می کنند که مشخصا زمان محدود تری دارد ترس از دست دادن در آنها بسیار شدیدتر شود.
بدانید که این ترس طبیعی است
معمولا بیشتر افراد، ترس از دست دادن عزیزان خود را در مقطعی از زندگی تجربه می کنند. بعلاوه، این ترس وقتی که یکی از عزیزان خود را از دست بدهید بسیار تقویت خواهد شد. فکر کردن درباره مرگ دیگران و یا نگرانی از ترس عزیزان، می تواند ترس از مرگ خودمان را نیز برایمان تداعی کند و تشدید کننده این اضطراب شود.
اما بهتر است بدانید که ترس از مرگ عزیزان، یک ترس طبیعی است و بسیاری از افراد در طول دوره ای از زندگی این مرحله را تجربه کرده اند و توانسته اند از آن عبور کنند. شما می توانید با دیگر آشنایان که چنین تجربه ای را از سر گذرانده اند صحبت و همدلی کرده و از حمایت عاطفی آن ها بهره مند شوید.
بدانید که ترس از مرگ عزیزان، یک ترس سالم است و خوب است که ترسیده اید. این ترس یک پاسخ طبیعی به بیماری عزیزان است.
روی چیزهایی که بر آن ها کنترل دارید تمرکز کنید
خیلی وقت ها، ترس از مرگ عزیزان، زمانی رخ می دهد که آن ها در بستر بیماری هستند و امید زیادی به زنده ماندن آن ها وجود ندارد. این وضعیت، بسیار دلهره آور و مضطرب کننده است و به وجود آمدن ترس از مرگ عزیزان در شما یک حالت طبیعی است. اما بهتر است روی چیزهایی که نمی توانید آن ها را کنترل کنید تمرکز نکنید و به جای آن، انرژی خود را صرف چیزهایی کنید که می توانید در آن ها تغییر ایجاد کنید. تا جای ممکن سعی کنید برای بهتر شدن وضعیت عزیزان خود تلاش کنید و سعی کنید ترس و اندوه را از آن ها دور کنید.
مرگ عزیزان را به عنوان حقیقت بپذیرید
بررسی های روانشناسی انجام شده در این حوزه، نشان می دهد که افرادی که بیشتر مرگ را پذیرفته اند و با این حقیقت کنار آمده اند، در مقابل مرگ عزیزان واکنش بهتری نشان داده و برای مقابله با مشکلات مسیر کوتاه تری را طی می کنند.
بهتر است همیشه به خودتان یادآوری کنید که مرگ بخشی از روند زندگی انسان است و همه افراد روزی با آن روبرو خواهند شد. پس ترس و درد را بپذیرید و به خودتان بگویید که اگرچه از دست دادن عزیزان واقعه بسیار دشواری است اما می پذیرم که این هم بخشی از زندگی است.
دید مثبت داشته باشید
کسانی که به انصاف و عدل جهان باور دارند، انعطاف پذیرتر بوده و برای مقابله با مرگ عزیزان سختی کمتری را متحمل می شوند.
بهتر است دید مثبتی به دنیا داشته باشید و بدانید که در چرخه زندگی، مرگ باعث می شود که دیگران هم بتوانند قدم به این دنیا بگذارند. تصور کنید که از ابتدای تاریخ کسی از دنیا نمی رفت. در چنین شرایطی، دنیا دیگر جای زیبایی برای زندگی نبود. پس قدردان زندگی باشید و از لحظه هایی که با عزیزان خود هستید لذت ببرید.
از منابع مقابله ای خودتان استفاده کنید
انسان ها در طول زندگی روش های مقابله با مشکلات را آموزش می بینند و در مواقع بحران از آن ها استفاده می کنند. هر کس در مقابله با ترس مکانیسم مقابله ای خاصی را انتخاب می کند که می تواند ورزش کردن، نوشتن، هنر، طبیعت گردی، رفتارهای معنوی و یا موسیقی باشد.
مهم نیست که از چه مکانیسم مقابله ای استفاده می کنید. مهم این است که با احساسات خود به طور مناسب مقابله کنید و مانع بروز آن ها نشوید. مقابله اشتباه و سرکوب کردن احساس ترس و اندوه، می تواند منجر به افسردگی یا دیگر مشکلات روح و روان شود.
تنفس عمیق داشته باشید
نفس عمیق، یک راه موثر برای کاهش اضطراب و تپش قلب است. پس اگر برای ترس از مرگ عزیزان دچار هراس و اضطراب شده اید، بهتر است در یک موقعیت آرام دراز کشیده یا بنشینید، نفس های عمیق را داخل ریه خود کنید و به آرامی از دهان خارج کنید. در طول فرایند تنفس، روی الگوی نفس کشیدن تمرکز کنید و مسیر ورود هوا و خروج آن را در ذهن خود متصور شوید.
استقلال خود را تقویت کنید
یکی از مواردی که نگرانی و ترس بیش از حد از مرگ عزیزان را ایجاد می کند، وابستگی بیش از حد به آن هاست. وقتی به کسی بیش از حد وابسته باشید، پس از مرگ عزیزان و حتی به خاطر نگرانی از مرگ آن ها، دچار غم و اندوه شدید می شوید و به شدت آسیب پذیر خواهید شد.
عزت نفس بالا، یکی از موثر ترین عوامل محافظت کننده در برابر ترس از مرگ عزیزان است. پس سعی کنید عزت نفس خود را افزایش دهید، استقلال بیشتری کسب کنید و برای زندگی مستقلانه برنامه ریزی کنید.
هدف داشته باشید
در زندگی خود اگر هدف و معنا داشته باشید و در تلاش برای رسیدن به آن باشید، اجازه نخواهید داد که مرگ یکی از عزیزان مانع تلاش شما برای رسیدن به این هدف شود. هدف هر کسی با دیگری متفاوت است، خانواده، شغل، بهتر کردن دنیا، اهداف اقتصادی و غیره از جمله اهدافی است که می توانید انتخاب کنید.
خودتان را به عنوان یک عضو ارزشمند جامعه ببینید، به دیگران کمک کنید، با غریبه ها مهربان باشید، به خیریه ها کمک کنید و حتی در صورت از دست دادن عزیز خود، این کارها را برای رسیدن به آرامش معنوی ادامه دهید.
به نیروی برتر باور داشته باشید
اگر مذهبی باشید نیروی برتر می تواند خداوند باشد و می توانید از خدا یا از فرستاده های او کمک بخواهید تا به شما برای غلبه بر ترس مرگ عزیزان کمک کنند.
اگر هم مذهبی نیستید و به خالق اعتقادی ندارید، می توانید روی قدرت های دیگری که از شما بالاتر هستند حساب کنید. می توانید از طبیعت کمک بخواهید یا از انسان ها یا گروه های افراد برتر استفاده کنید تا به شما در ترس مرگ عزیزان کمک کنند.
عشق را انتقال دهید
اگر در بستر عزیزان خود هستید و متوجه روزهای پایانی زندگی آن ها شده اید، سعی کنید درباره خاطرات مشترک صحبت کنید و از کارهایی که برای شما کرده اند تشکر کنید. به آن ها عشق را انتقال دهید و مطمئن شوید که احساسات خود را به این عزیز انتقال داده اید. اگرچه این مکالمات می تواند برای شما دشوار باشد اما بروز این احساسات باعث می شود تا پس از مرگ آن ها پشیمان نشده و بتوانید راحت تر با غم و ترس مرگ عزیزان کنار بیایید.
حمایت خانواده را دریافت کنید
با خانواده خود صحبت کنید و با آن ها درد و دل کنید. معمولا خانواده ها هنگامی که عزیزان خود را از دست می دهند فرصت صحبت پیدا نمی کنند ولی بهتر است با اعضای خانواده زمان بگذارید و از آن ها بخواهید که در این باره باهم صحبت کنید. احتمالا آن ها هم نیاز به کسی دارند که با او درد و دل کنند.
می توانید با اعضای خانواده درباره خاطرات مشترک و یا روزهایی که با عزیز از دست رفته بوده اید صحبت کنید و احساسات خود را بروز دهید.
دیگران را حمایت کنید
همانطور که دریافت حمایت می تواند امید بخش و آرامش دهنده باشد، حمایت کردن از دیگران نیز یک راه عالی برای بهتر شدن و کاهش ترس از مرگ عزیزان است.
اگر فرزند دارید، در رابطه با مرگ عزیزان صحبت کنید و به آن ها توضیح دهید که افراد بعد از مرگ در جایی بهتر به آرامش می رسند. البته بهتر است این کار را متناسب با سن کودک انجام داده تا او را دچار اضطراب نکنید. همچنین اگر کودک شما اخیرا مرگ یکی از عزیزان را تجربه کرده است و دچار اضطراب شده است، می توانید از مشاور کودک برای مقابله با ترس عزیزان استفاده کنید.
تمرین های تنفسی
تمرین های تنفسی بسیاری وجود دارند که در کنترل استرس و افکار تاثیر گذارند. از این روش نیز در کنار سایر راه ها برای مقابله با احساس ترس از دست دادن عزیزان استفاده کنید.
مراجعه به درمان گر
در صورت شدید تر شدن این احساس (به گونه ای که باعث ایجاد مشکلاتی در زندگی و اختلال هایی مانند استرس شود) حتما به یک روانشناس مراجعه کنید.