شخصیت منفعل تهاجمی (passive-aggressive)، یک اختلال شخصیت نیست. بلکه رفتاری است که طی آن افراد احساسات و نظرات منفی خود را نه در کلام، بلکه در اعمال خود مخفی می‌کنند. به این ترتیب گفتار و رفتار این افراد بسیار متناقض است.
به طور مثال در نظر بگیرید که مردی برنامه‌ی یک سفر کاری نسبتا طولانی مدت دارد. همسر او در باطن با این سفر او مخالف است و از او عصبانی است. اما او مستقیم با مرد در مورد احساسش صحبت نمی‌کند بلکه در ظاهر با او موافقت می‌کند. در عوض هنگامی که مرد در حال آماده شدن برای سفر است، اقداماتی انجام می‌دهد تا او را آزار دهد و یا منصرف کند. مثلا ابراز بیماری می‌کند یا مدارک همسرش را مخفی می‌کند. یا فردی را تصور کنید که در یک شرکت ساختمانی با انجام پروژه‌‌ای مخالف است. او با وجود مخالفت باطنی، در ظاهر و کلام با آن موافقت می‌کند. در عوض در روند اجرای پروژه اختلال ایجاد می‌کند. همچنین با سنگ اندازی فراوان انجام پروژه را دچار مشکلات فراوان می‌کند. مثلا تامین اعتبار پروژه را به تاخیر می‌اندازد. این افراد، در برابر درخواست‌های دیگران، تلخی و خصومت از خود نشان می‌دهند. هنگام برخورد با درخواست افراد دیگر، عمداً آنها را به تاخیر می‌اندازند. مدام در انجام آن اعمال اشتباه می‌کنند. این افراد رفتار بدبینانه و پرخاشگرانه دارند و غالباً از احساس کمبود یا فریب خوردن شکایت می‌کنند.
شخصیت منفعل تهاجمی چیست؟
شخصیت منفعل مهاجمی می‌تواند علامت چندین اختلال روانی باشد. اما به نظر نمی‌رسد این رفتار خود به تنهایی، یک وضعیت بهداشت روان متمایز باشد. این نوع رفتار می‌تواند بر توانایی فرد در ایجاد و حفظ روابط سالم تاثیر بگذارد و باعث ایجاد مشکل در محل کار شود. با این حال، روش‌هایی برای مدیریت رفتار منفعل -مهاجم وجود دارد. این روش‌ها کمک می‌کند تا تاثیر منفی بر کیفیت زندگی کاهش پیدا کند.
شخصیت منفعل تهاجمی یا تضعیف گر نسبت به خیلی چیزها مخصوصا افراد با نفوذ و صاحب منصب بسیار منفی باف است. چنین شخصی در دوران کودکی یا آغاز بزرگسالی تمایلات و یا خواسته هایی دارد که در مقابل آنها با درماندگی و ضعف ایستادگی می کند. این خواسته ها بیشتر در جهت داشتن عملکرد هایی در زمینه های مختلف می باشد. (خواسته های آموزشی، شغلی، اجتماعی،…). به ندرت اتفاق می افتد که افراد دارای اختلال شخصیت منفعل تهاجمی بخواهند در مقابل افراد بانفوذ و صاحب منصب به طور مستقیم پرخاشگر و ستیزه جو ظاهر شوند.
ویژگی‌های شخصیت منفعل مهاجم چیست؟
معمولاً بین گفته‌های فردی که رفتار منفعلانه-پرخاشگرانه دارد و آنچه که انجام می‌دهد ارتباط وجود ندارد. رفتار آنها غالباً اعضای خانواده، دوستان و همکاران را عصبانی می‌کند. با این حال، ممکن است فرد از شخصیت منفعل-مهاجم خود آگاهی نداشته باشد.
علائم این نوع رفتار عبارتند از:
- اغلب انتقاد یا اعتراض کردن
- غیر قابل پذیرش و تحریک پذیر بودن
- به تعویق انداختن کارها و فراموشکار بودن
- انجام دادن کارها به طور ناکارآمد
- خصمانه یا بدبینانه رفتار کردن
- سرسختانه عمل کردن
- سرزنش کردن دیگران
- شکایت از تقدیر
- ابراز کینه نسبت به خواسته‌های دیگران
علت به وجود آمدن شخصیت منفعل مهاجم چیست؟
رفتارهای منفعلانه و پرخاشگرانه، عواقب زیادی در روابط بین افراد در خانواده‌ها ، روابط عاشقانه و حتی در محل کار ایجاد می‌کند. پس چرا این رفتار غالباً مخرب، بسیار رایج است؟ چند مورد وجود دارد که می‌تواند در شیوع پرخاشگری منفعل نقش داشته باشد:
تربیت:
برخی اظهار می‌دارند که رفتار منفعل-مهاجم ممکن است ناشی از پرورش در محیطی باشد که بیان مستقیم احساسات عواقبی دارد یا مجاز نیست. کودک آزاری، بی توجهی و مجازات‌های شدید می‌تواند باعث بروز رفتارهای منفعلانه و پرخاشگرانه در فرد شود. تصور می‌شود سوء مصرف مواد و عزت نفس پایین منجر به این نوع رفتارها می‌شود. ممکن است افراد احساس کنند که نمی‌توانند احساسات واقعی خود را با صراحت بیشتری ابراز کنند، بنابراین در عوض ممکن است راه‌هایی برای ابراز خشم یا ناامیدی خود پیدا کنند.
ویژگی‌های موقعیتی:
موقعیت و محیط نیز بر ایجاد رفتار منفعل-مهاجم تاثیر دارد. هنگامی که در موقعیتی قرار دارید که نمایش پرخاشگری از نظر اجتماعی قابل قبول نیست، این رفتار شکل می‌گیرد. کار در شغل خانوادگی از این موقعیت‌هاست. در این شرایط، ممکن است تمایل بیشتری داشته باشید که هنگام عصبانیت از دیگری، به صورت پنهان پاسخ دهید.
گام برداشتن در جاده آسانی:
قاطع بودن و احساسات را مستقیم بیان کردن، همیشه آسان نیست. دراین هنگام منفعل-مهاجم بودن، راهی ساده‌تر برای کنار آمدن با احساسات خود، بدون نیاز به مقابله با منبع خشم شما باشد.
برخی بیماری‌ها و مسائل زمینه‌ای ممکن است منجر به رفتارهایی شود که به نظر می‌رسد مشابه رفتار منفعل-مهاجم باشد. این شرایط مرتبط با رفتار منفعل-مهاجم عبارتند از:
- اختلال بیش فعالی و نقص توجه یا ADHD
- استرس
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی
- اختلال رفتاری
- اختلال سرکشی مخالف
- اختلال شخصیت دوقطبی
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
- روان‌گسیختگی
- سوء مصرف الکل
- مصرف کوکائین
تشخیص شخصیت منفعل تهاجمی چگونه است؟
رفتار منفعل-مهاجم یک اختلال پزشکی و جسمی نیست. بنابراین پزشک نمی‌تواند آن را تشخیص دهد. با این حال، یک متخصص بهداشت روان مانند روانشناس یا مشاور، می‌تواند به افراد کمک کند تا مشکلات رفتاری را که نیاز به درمان دارد، شناسایی کنند. آنها سوالاتی را درباره علائم و رفتارهای فرد، از جمله زمان شروع و تاثیراتی که بر زندگی، کار و روابط آنها دارند، می‌پرسند.
در صورتی که به وجود رفتار منفعل-مهاجم در خود مشکوک هستید، بهتر است در اسرع وقت به یک روانشناس مراجعه کنید. روانشناس از شما خواهد خواست تا چندین پرسشنامه در مورد علائم، افکار و سابقه شخصی خود تکمیل کنید. او همچنان از شما در مورد کودکی و تجربیات شما سوالاتی را مطرح می‌کند. هنگامی که روانشناس محرک
برای شناخت اختلالات روانشناختی در تست MMPI2 شرکت کنید.
برای شناخت خصوصیات شخصیتی خود در تست نئو شرکت کنید.