پرخاشگری نوجوانان
خشم حالت هیجانی و برانگیختگی شدید است که به هنگام روبه رو شدن با مشکلات و مسائل روزمره، محرک های نامناسب محیطی، به صورت‌های مختلف بروز پیدا می‌کند. خشم و پرخاشگری از حالاتی است که همه انسان ها حداقل چندین بار در طول زندگی آن را تجربه کرده‌اند و با آن آشنا هستند.
اما این احساسات در دوران حساس نوجوانی ممکن است با شدت بیشتری بروز پیدا کند. نوجوانی که از دنیای کودکی خود خارج شده، همواره در حال تغییر و روبه رو شدن با بحران‌های بزرگسالی و از جمله پذیرش مسئولیت‌های اجتماعی است. به همین سبب اغلب پرخاشگری می‌کند.
رفتار با نوجوان پرخاشگر | دلایل عصبانیت و پرخاشگری نوجوانان
پرخاشگری نوجوانان دلایلی دارد که آگاهی از این دلایل به برخود بهتر والدین کمک می‌کند. این دلایل عبارتند از:
1- دلایل زیست شناختی
تحقیقات نشان داده است که افزایش هورمون تستسترون (هورمون پرخاشگری) باعث خشم و عصبانیت در نوجوانان می‌شود. همچنین کاهش قند خون نیز یکی دیگر از دلایل زیست شناختی پرخاشگری است.
2- دلایل روانشناختی
دلایلی همچون افسردگی و احساس گناه از متداول ترین نوسانات خلقی نوجوانان است. نوجوانان تحت تاثیر این مشکلات، پرخاشگر می‌شوند. همچنین الگوهای شخصیتی نیز در بروز خشم و پرخاشگری موثر هستند.
3- دلایل اجتماعی
بسیاری از دلایل پرخاشگری در نوجوانان را می‌توان به چالش‌های محیطی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آنها در این دوران نسبت داد. از این موارد می توان به تاثیر خانواده، فقر و یادگیری و تربیت در محیط خانواده اشاره کرد.
رفتار با نوجوان پرخاشگر
زمانی که نوجوان عصبی است و پرخاشگری می‌کند، والدین چه برخوردی می‌کنند؟ به طور معمول، اکثر والدین در این شرایط برای حفظ قدرت خود، پا به پای نوجوان داد می‌زنند. میل به انجام این کار در والدین بسیار طبیعی است. چرا که معمولا والدین تحمل ندارند که قدرت شان توسط فرزندان از بین برود. اما انجام این کار به معنی دعوت نوجوان به یک مبارزه و دعوای بزرگ تر است و به همین ترتیب یک دعوای طولانی میان شما و فرزندتان به وجود می‌آید.
برای برخورد بهتر توصیه می‌شود که قبل از شروع دعوا، یک جلسه خانوادگی ترتیب دهید و با آرامش گفتگو کنید. زمانی که شما نوجوان خود را به گفتگو دعوت می‌کنید، در واقع به او احترام می‌گذارید و احساس مهم بودن را به او نشان می‌دهید. همچنین اینگونه برخورد باعث می‌شود که نوجوان مهارت های اجتماعی، مهارت صحیح حل مساله، مسئولیت پذیری و همکاری را بیاموزد.
ویژگی‌هایی که سبب پرخاشگری در دوران نوجوانی می‌شوند
نوجوانی مرحله‌ی ورود به بزرگسالی است و با تغییرات جسمانی و روحی بسیاری همراه است. نوجوانان در این دوره از زندگی ویژگی‌هایی را تجربه می‌کنند که در پرخاشگری آنها نقش دارند. در ادامه برخی از این ویژگی‌ها را ذکر کرده‌ایم.
1- پرخاشگری نوجوانان | ویژگی‌های جسمانی
آغاز بلوغ جسمانی، بروز صفات ثانویه و اولیه جنسی، سن ناشی گری، ناهماهنگی در حرکات، تغییرات هورمونی، احساس خستگی و درد عضلانی از جمله ویژگی‌هایی هستند که ممکن است باعث بروز پرخاشگری در نوجوان شما شوند.
2- ویژگی‌های شناختی
رشد تفکر، قدرت استدلال، نظریه پردازی، رسیدن به مفهوم خود و رشد هویت، استقلال طلبی و مسئولیت پذیری در نوجوانان رشد می‌کند. ممکن است در این دوران دچار بحران هویت شوند.
3- پرخاشگری نوجوانان | ویژگی‌های اجتماعی
نیاز به عضو بودن در گروه های مختلف همسالان، نیاز به کسب مسئولیت، نیاز به داشتن موقعیت اجتماعی، تشخص طلبی و نیاز به استقلال از ویژگی‌های دوران نوجوانی است. نوجوان ممکن است به دلیل مشکل در هر کدام از این نیازها دچار پرخاشگری شود.
4- ویژگی‌های عاطفی
بی ثباتی در هیجانات، ناشی گری در ابراز احساسات و عواطف، ترس، کمرویی، خجالتی بودن، تخیل و رویا پردازی عواطف نوجوان را در بر می‌گیرد و او را زودرنج و حساس می‌کند.
علل پرخاشگری نوجوانان چیست؟
پرخاشگری در نوجوانان می تواند عوامل متعددی داشته باشد که ریشه در تربیت ها و رفتار های صورت گرفته با کودک در سنین خردسالی و کودک را نشان می دهد. به طور کلی برای جلوگیری از پرخاشگری نوجوانان باید ریشه یابی اصولی علل این امر را انجام داد. از مهمترین عواملی که در خصوص پرخاشگری در نوجوانان دارای تاثیر است می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فعالیت هورمون های جنسی در دوره نوجوانی
- فاکتورهای ژنتیکی
- رفتارهای پرخاشگرانه قبلی
- قربانی آزار جنسی یا فیزیکی بودن
- در معرض خشونت قرار گرفتن در خانه و جامعه
- پرخاشگری و خشم در رسانه ها
- استفاده از الکل یا مواد مخدر
- حضور سلاح گرم در خانه
- آسیب مغزی در اثر ضربه
- تجاوز به حق و حقوق نوجوانان یا چشم پوشی از مالکیت او
- آزار های کلامی و توهین به شخصیت نوجوان
- تنبیه یا حمله های فیزیکی و بدنی به نوجوانی
- بی توجهی به علایق نوجوان
- تحت فشار قرار گرفتن نوجوانان و مجبور بودن به انجام کاری که دوست ندارند
- برخورد نامناسب با آن ها و امر و نهی زیاد در امور
تاثیر خانه و مدرسه در بروز پرخاشگری نوجوانان
بعضی اوقات، پرخاشگری و بروز خشم توسط نوجوان، نشان دهنده رابطه گسسته او با والدین است. خشم و پرخاشگری در نوجوانان می‌تواند ناشی از عدم امنیت روانی او باشد. نوجوانی که مورد طرد، تهدید، تنبیه و تحقیر در روابط خانودگی قرار گرفته و والدین در نوع تربیت خود، درست عمل نکرده اند، دچار عدم امنیت روانی می‌شود و برای محافظت از خود دست به پرخاشگری می‌زند.
در این صورت به مقابله با والدین می‌پردازد. با این کار، والدین سعی دارند بیشتر از قبل نوجوانشان را تحت فشار قرار دهند تا بتوانند تربیت درست تری داشته باشد. همین شرایط در مدرسه هم وجود دارد. با این تفاوت که جای والدین به معلمان، مدیر و هم کلاسی های نوجوان داده می شود و آن ها با تحت فشار قرار دادن نوجوان، باعث بروز خشم و پرخاشگری در آن ها می شوند.
پرخاشگری نوجوانان | پیامدهای پرخاشگری در زندگی نوجوان
پرخاشگری باعث ایجاد اختلال در جسم و روان نوجوانان می شود. هم چنین باعث می شود آنها احساس گناه کنند و فکر کنند دنیا جای عادلانه ای برای زندگی نیست، ممکن است خیال پردازی های غیر واقعی داشته باشند و احساس طرد شدگی کنند.
هم چنین از دیگر پیامد های پرخاشگری در زندگی نوجوانان می توانیم بگوییم که به مرور، رابطه ای گسسته و شکاف برداشته با والدین و دوستان خواهند داشت. همین مورد باعث می شود که نوجوان به مرور زمان احساس انزوا و تنهایی داشته باشد و از محیط های اجتماعی، مدرسه و خانواده فاصله بگیرد.
با پرخاشگری نوجوانان چگونه برخورد کنیم؟
- شرایط ویژه نوجوان را درک کنید و نحوه برخورد با آن ها را تغییر دهید. بگذارید متوجه بزرگ شدن شان بشوند و احساس امنیت داشته باشند.
- سعی کنید متوجه شوید دلیل اصلی خشم و پرخاش نوجوان چیست و از کجا نشات می گیرد.
- در حد توانایی نوجوانا به آن ها مسئولیت بدهید و فراموش نکنید مورد تقدیر و تشکر قرارشان بدهید.
- به او بگویید که خشم و پرخاشگری چه پیامد ها و عوارضی در زندگی اش دارد.
- راه های کنترل خشم را به او بیاموزید.
- در شرایطی که می توانید خشمگین شوید، با کنترل خود، به او یاد بدهید چطور توانستید خودتان را مدیریت کنید و مشکل را حل کنید.
- به او یاد بدهید با بروز خشم و فریاد زدن، مشکلی حل نمی شود.
- او را با کسی مقایسه نکنید و سعی کنید فضای آرامی برای خانه ایجاد کنید تا در آرامش باشند.
- گهگاه از توانایی ها و نقاط قوت او در جمع تعریف کنید تا احساس خوبی داشته باشد.
- حریم شخصی اش را رعایت کنید و یک کنترل نسبی روی کارهایش داشته باشید.
- -در صورت نیاز از یک روانشناس یا مشاور می توانید کمک بگیرید تا شما را در این زمینه راهنمایی کند.
جواب پرخاشگری نوجوانان، پرخاشگری نیست
یکی از نکات بسیار با اهمیتی که همه والدین باید در نظر داشته باشند، عدم نیاز به انجام رفتار پرخاشگرانه در جواب رفتار های پرخاشگرانه فرزند خود می باشد. باید قبول کنیم که در دنیای امروز تنبیه فیزیکی و کلامی به خصوص در سنین نوجوانی پاسخگو نیست و فرزند شما بیشتر از اینکه به یک نفر برای نصیحت و صحبت یک طرفه نیاز داشته باشد، نیازمند یک دوست خوب است. از یاد نبرید که یک دوست خوب می تواند بهتر از یک مشاور، پدر یا مادر با فرزند شما ارتباط برقرار کند، پس چه بهتر از آن که شما در نقش یک دوست خوب برای فرزند خود ظاهر شوید؟ نیازی نیست وقتی که رفتار پرخاشگرانه فرزند خود را می بینید خودتان هم پرخاشگری کنید یا تهدید و ارعاب به کار بگیرید. با کمی خویشتن داری و گوش کردن به صحبت های فرزند می توانید به عنوان یک دوست، راهکارهای بهتری را به فرزند خود نشان دهید.
به علایق فرزندان خود اهمیت بدهید
ممکن است فرزند شما علاقه ای به ریاضیات، زیست شناسی و فیزیک نداشته باشد؛ نمرات کمی در درس شیمی بگیرد و بیشتر وقت خود را با کامپیوتر، موبایل و یا در گروه های هنری مانند نقاشی، تئاتر و غیره بگذراند. به یاد داشته باشید که یکی از مهمترین عوامل پرخاشگری نوجوانان، نادیده گرفتن علایق آنها است. بسیاری از کودکان اگر نتوانند در رشته پزشکی تحصیل کنند، می توانند معمار، نقاش، خواننده یا فوتبالیست حرفه ای شوند!
در دنیای نوجوانان، زندگی آن طوری نیست که شما فکرش را بکنید. در واقع نوجوان نه آنقدر پخته است که مانند بزرگترها تصمیم بگیرد و نه آنقدر کوچک است که بتوانیم به جای او تصمیم بگیریم. پس بهتر است به علایق فرزند در این سنین اهمیت بدهیم و بگذاریم که استعداد های نهفته در وی شکوفا شود. در مقابل نباید فرزند خود را مجبور به کاری کنید که علاقه ای به انجام آن ندارد.