توجه: مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد و به هیچ وجه جایگزین توصیه‌های پزشک نیست. برای مصرف دارو، آگاهی از عوارض جانبی، تداخل دارویی و موارد مرتبط دیگر لازم است حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
قرص پروپرانولول چیست؟
داروی پروپرانولول یک مسدودکننده‌ی بتا است. که برای درمان فشار خون بالا، ضربان قلب نامنظم، رعشه و لرزش و شرایطی از این دست، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو پس از حمله‌ی قلبی برای بهبود شانس بقا استفاده می‌شود. همچنین داروی پروپرانولول برای جلوگیری از سردردهای میگرنی و درد قفسه‌ی سینه (آنژین قلبی) کاربرد دارد. کاهش فشار خون بالا به جلوگیری از سکته‌ی مغزی و حملات قلبی و درمان مشکلات کلیوی کمک می‌کند. جلوگیری از درد قفسه‌ی سینه می‌تواند به بهبود توانایی شما در تمرینات ورزشی کمک کند<
انواع قرص پروپرانولول
قرص پروپرانولول در دوزهای 10، 20، 40، 60 و 80 میلی‌گرمی و کپسول آهسته رهش آن هم در دوز 160 میلی‌گرمی در داروخانه‌ها موجود است که مشخصات و موارد مصرف هریک از آن‌ها به شرح زیر است:
پروپرانولول 10
از قرص پروپرانولول 10 برای درمان آریتمی قلب، مشکلات مرتبط با اضطراب و پیشگیری از حملات و سردردهای میگرنی استفاده می‌شود.
پروپرانولول 20
این قرص معمولاً برای کنترل فشارخون، کاهش بروز سردردهای میگرنی، بهبود درد قفسه سینه و درمان بیماری‌های مختلف قلب مثل آریتمی تجویز می‌شود.
پروپرانولول 40
از جمله موارد مصرف قرص پروپرانولول 40 می‌توان به درمان تیروئید پرکار، آریتمی، فشارخون بالا، اضطراب و بیماری‌های قلبی اشاره کرد<
نام برندهای پروپرانولول
این دارو با نام‌های تجاری مختلف به فروش می‌رسد:
- پروپراتد
- پرانول
- همانوکس
- دوسیتون
کاربرد قرص پروپرانولول
از خواص قرص پروپرانولول برای درمان مشکلات زیر استفاده می‌شود:
- فشار خون بالا
- ضربان قلب نامنظم
- رعشه و لرزش
- افزایش شانس زنده ماندن بیمار پس از حمله قلبی
- جلوگیری از سردردهای میگرنی و درد قفسه سینه
روش مصرف قرص پروپرانولول
این دارو معمولا به صورت خوراکی تجویز و 2 تا چهار بار در روز مصرف می‌شود. شما می‌توانید آن را قبل از غذا و قبل از خواب بخورید، اما بهتر است در مورد بهترین زمان خوردن قرص پروپرانولول با پزشک مشورت کنید.
از این دارو به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای اینکه مصرف دارو را فراموش نکنید، سعی کنید آن را هر روز در ساعت‌های مشخص بخورید. اگر از داروهای خاصی مثل کلستیرامین یا کلستیپول برای کاهش کلسترول خون استفاده می‌کنید، پروپرانولول را حداقل یک ساعت قبل یا چهار ساعت بعد از این داروها مصرف کنید.
دستورالعمل مصرف قرص پروپرانولول برای فراموشی دوز دارو به این صورت که باید به محض یادآوری، آن را بخورید. اما اگر زمان مصرف دوز بعدی نزدیک است، فقط دوز جدید را مصرف کنید. هرگز برای جبران، اقدام به 2 برابر کردن دارو نکنید.
هنگامی که دکتر قلب و عروق Propranolol را برای درمان فشار خون بالا تجویز می‌کند، ممکن است یک تا 2 هفته طول بکشد تا از مزایای کامل آن بهره‌مند شوید. اگر وضعیت شما بدتر شد، به پزشک خود اطلاع دهید. هرگز خودسرانه اقدام به قطع مصرف دارو نکنید. روش ترک قرص پروپرانولول باید توسط پزشک مشخص شود. قطع ناگهانی دارو می‌تواند باعث تغییر در ریتم قلب و فشار خون، تشدید درد قفسه سینه یا حمله قلبی شود.
موارد مصرف پروپرانولول
پروپرانولول در درمان آنژین صدری مزمن، پیشگیری و درمان آریتمی قلبی، کنترل قلبی، کنترل زیادی فشار خون، درمان کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک و پیشگیری از انفارکتوس مجدد میوکارد، در درمان کمکی فئوکروموسیتوم و پیشگیری از سردردهای عروقی مصرف می‌شود.
مکانیسم اثر پروپرانولول
مهار غیر اختصاصی گیرنده های بتا آدرنرژیک. با مهار رقابتی گیرنده های بتا-1 و بتا-2 موجب کاهش فشار خون می گردد.
کلاس 2داروهای ضدآریتمی<
فارماکوکینتیک پروپرانولول
حدود 90 درصد دارو از مجرای گوارش جذب می‌شود. پیوند دارو به پروتئین‌های پلاسما خیلی زیاد است. متابولیسم دارو کبدی بوده نیمه‌عمر آن 5-3 ساعت است. زمان لازم برای رسیدن به اوج اثر 5/1-1 ساعت است. دفع دارو کلیوی است.
منع مصرف پروپرانولول
این دارو در شوک قلبی، نارسایی آشکار قلب، بلوک درجه دو یا سه دهلیزی-بطنی، برادی کاردی سینوسی و کاهش فشار خون سیستولیک به کمتر از 100 میلی‌متر جیوه(برای پیشگیری از انفارکتوس مجدد میوکارد) نباید مصرف شود<
عوارض قرص پروپرانول
رایج‌ترین عوارض پروپرانولول عبارت‌اند از:
- کند شدن ضربان قلب
- اسهال
- خشکی چشم
- ریزش مو
- حالت تهوع
- ضعف یا خستگی
اگر این عوارض خفیف باشند، ظرف چند روز یا چند هفته از بین می‌روند. اما اگر برطرف نشدند یا به تدریج بر شدت آن‌ها افزوده شد، با پزشک یا داروساز صحبت کنید.
عوارض جانبی جدی
اگر بعد از مصرف Propranolol عوارض بسیار شدید را تجربه کردید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید یا با اورژانس (تلفن 115) تماس بگیرید.
عوارض جدی این دارو شامل موارد زیر است:
- واکنش آلرژیک شامل بثورات پوستی، کهیر، خارش و تورم صورت، لب‌ها یا زبان
- مشکلات تنفسی
- تغییر قند خون
- سرد بودن دست‌ها یا پاها
- اختلال خواب
- خشکی پوست
- توهم
- گرفتگی یا ضعف عضلانی
- ضربان قلب آهسته
- تورم پاها
- افزایش وزن ناگهانی
- استفراغ
موارد احتیاط پیش از مصرف
Propranolol می‌تواند باعث خواب‌آلودگی شود. تا زمانی که متوجه نشده‌اید دارو چه تاثیری روی شما دارد، رانندگی نکنید یا فعالیتی انجام ندهید که به هوشیاری نیاز دا
این دارو می‌تواند باعث هیپوگلیسمی (افت قند خون) شود. در صورت ابتلا به دیابت از آن با احتیاط استفاده کنید، به خصوص اگر انسولین تزریق می‌کنید. استفاده از قرص پروپرانولول در کودکان و بزرگسالان غیر دیابتی هم می‌تواند باعث افت قند خون شود. احتمال بروز این مشکل بعد از ورزش طولانی و در افراد مبتلا به مشکلات کلیوی بیشتر است.
تداخلات دارویی پروپرانولول
داروهای زیر ممکن است با Propranolol تداخل داشته باشند و عملکرد آن را تغییر دهند:
- مسدودکننده‌های آلفا (مانند پرازوسین)
- هیدروکسید آلومینیوم
- کلرپرومازین
- سایر داروهای کاهش‌دهنده فشار خون (مانند کلونیدین، هیدرالازین و متیل‌دوپا)
- اپی‌نفرین
- هالوپریدول
- بعضی از داروهای قلبی (مثل دیگوکسین، دیسوپیرامید، پروپافنون و کینیدین)
- تئوفیلین
- هورمون‌های تیروئید (مانند لووتیروکسین)
- وارفارین
- سایمتیدین
- بعضی از داروهای ضد افسردگی (از جمله فلوکستین، فلووکسامین و پاروکستین)
الکل می‌تواند سطح پروپرانولول را در بدن افزایش دهد که این موضوع ممکن است به عوارض جانبی جدی منجر شود. به همین دلیل، هنگام استفاده از این دارو نباید الکل مصرف کنید.
فعل و انفعالات پروپرانولول در بدن
پروپرانولول متعلق به گروه خاصی از داروها به نام بتا-بلوکرها (مسدودکننده‌های گیرنده بتا) است. این دارو یک مسدودکننده غیر انتخابی گیرنده بتا محسوب می‌شود؛ یعنی قلب، ریه‌ها و سایر نواحی بدن را به طور مشابه تحت تاثیر قرار می&
Propranolol با مهار عملکرد بعضی از مواد شیمیایی طبیعی در بدن (مانند اپی‌نفرین) که بر قلب و عروق خونی تاثیر می‌گذارند عمل می‌کند. در نتیجه، می‌تواند ضربان قلب، فشار خون و بار کاری قلب را
افراد آسیب‌پذیر
- در صورتی که به آسم یا مشکلات تنفسی مشابه مبتلا هستید، از Propranolol استفاده نکنید. چون این دارو ممکن است آسم شما را بدتر کند.
- در صورتی که باردار هستید یا قصد بارداری دارید، قبل از مصرف این دارو با پزشک خود صحبت کنید. مطالعات کافی در مورد مزایا و معایب مصرف قرص پروپرانولول در بارداری وجود ندارد.
- Propranolol از طریق شیر مادر به بدن کودک منتقل می‌شود. اگر پزشک استفاده از قرص پروپرانولول در شیردهی را توصیه کند، فرزند شما باید تحت نظر باشد. این دارو در کودکان ممکن است باعث کند شدن ضربان قلب و کاهش قند خون شود. همچنین می‌تواند اکسیژن خون را کاهش دهد و به سیانوز منجر شود. در سیانوز پوست، لب‌ها یا ناخن‌های کودک تغییر رنگ می‌دهند و آبی می‌شوند.
- در حال حاضر، مشخص نیست که آیا این دارو برای استفاده در کودکان کمتر از 18 سال بی‌خطر است یا خیر. گزارش‌هایی وجود دارد که نشان میدهد Propranolol می‌تواند در کودکان باعث نارسایی قلبی و اسپاسم راه هوایی شود.
- مصرف این دارو درموارد زیر باید با احتیاط فراوان صورت گیرد:
- سابقه آلرژی، آسم نایژه‌ای، آمفیزیم یا برونشیت غیر آلرژیک، نارسیایی احتقانی قلب، دیابت، پرکاری تیروئید، افسردگی روانی یا سابقه ابتلاء به آن.
- مقدار مصرف این دارو در سالمندان باید بر اساس پاسخ بیمار تعیین شود. زیرا از یک طرف به علت کاهش حساسیت این بیماران به اثر دارو ممکن است افزایش مقدار مصرف لازم باشد و از طرف دیگر به علت کاهش توانایی متابولیسم و دفع دارو، کاهش مقدار مصرف ممکن است ضرورت یابد.
- در بیماران مبتلا به عیب کار کبد، مقادیر مصرف این دارو باید کاهش یابد.
- در صورت بروز افسردگی ناشی از این دارو، مصرف آن باید قطع شود.
- اگر بعد از یک دوره درمان طولانی با این دارو قطع مصرف آن ضرورت پیدا کند، باید مصرف این دارو به تدریج و حداقل طی سه روز تا دو هفته قطع شود. در طول این مدت، بیمار باید از فعالیت‌های شدید بدنی پرهیز کند تا خطر بروز انفارکتوس میوکارد یا آریتمی به حداقل برسد. اگر پس از قطع مصرف دارو، علایم قطع مصرف بروز کرد، باید مصرف دارو را به طور موقت مجدداً شروع نمود ولی به دنبال بهبود بیمار، آن را با احتیاط قطع کرد.
- در طول مصرف این دارو، پیگیری عملکرد قلب، تعیین نبض، اندازه‌گیری فشار خون و ثبت نوار قلبی و اندازه‌گیری ضربان قلب ضروری است.
توصیه های دارویی پروپرانولول
- هیچ یک از نوبت‌های مصرف این دارو نباید فراموش شود، به خصوص اگر روزی یک بار مصرف می‌شود.
- این دارو، زیادی فشار خون را درمان نمی‌کند، بلکه آن را کنترل می‌نماید. مصرف این دارو ممکن است تا پایان عمر ضروری باشد.
- مصرف دارو، حتی در صورت احساس بهبودی، باید ادامه یابد.
- اگر یک نوبت دارو فراموش شود، به محض به یاد آوردن آن نوبت باید مصرف شود. ولی اگر تا زمان مصرف نوبت بعدی 4 ساعت باقمیانده باشد، از مصرف آن نوبت باید خودداری شده و مقدار مصرف بعدی نیز دوبرابر نگردد.
- در بیماران مبتلا به دیابت، با مصرف این دارو علائم کمی قند خون ممکن است پوشانده شود یا غلظت قند خون افزایش یابد یا کاهش قند خون طولانی شود.
- از مصرف سایر داروها، به ویژه داروهای مقلد سمپاتیک که نیاز به نسخه پزشک ندارند، باید خودداری گردد.
- قبل از قطع مصرف دارو، باید با پزشک مشورت شود.
- به علت احتمال بروز سرگیجه، خواب‌آلودگی و منگی، هنگام رانندگی یا کار با وسایلی که نیاز به هوشیاری دارند، باید احتیاط نمود.
کاربرد قرص پروپرانولول در بارداری مجاز است ؟
- در دوران بارداری تنها در صورت لزوم از این دارو استفاده‌کنید.
- نوزادانی که در معرض این دارو قرار گرفته‌اند، ممکن است با وزن کم، قند خون پایین، تنفس و ضربان قلب آهسته متولد شوند.
- درمورد خطرات و مزایای داروی پرانول با پزشک خود صحبت کنید.
- این دارو از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شود. پیش از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید
مصرف در شیردهی
به طور کلی برای استفاده در دوران شیردهی بی خطر در نظر گرفته می شود، اما مهم است که با یک متخصص مشورت کنید تا در مورد خطرات و مزایای احتمالی قبل از مصرف پروپرانولول در دوران شیردهی صحبت کنید.
مکمل‌های مناسب برای کاهش استرس و اضطراب
اگر صرفاً بخاطر رهایی از استرس و اضطراب به سراغ مصرف این ترکیب دارویی رفته‌اید باید بدانید که مکمل‌های زیادی وجود دارند که می‌توانند به جای قرص پروپرانولول به شما کمک کنند. تعدادی از این مکمل‌ها که توسط دارودراگ هم به فروش می‌رسند شامل موارد زیر هستند:
- ویتامین‌های گروه B
- منیزیم
- ویتامین D
- مولتی ویتامین‌ها
- اسیدچرب امگا 3
- ال تانین
شرایط نگهداری داروی پروپرانولول
- دارو را دور از دسترس کودکان نگه دارید
- دارو را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه دارید