توجه: مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد و به هیچ وجه جایگزین توصیه‌های پزشک نیست. برای مصرف دارو، آگاهی از عوارض جانبی، تداخل دارویی و موارد مرتبط دیگر لازم است حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
پرفنازین چیست و کاربرد آن چیست؟
پرفنازین یا perphenazine یک فنوتیازین یا گروهی از داروهای ضد روان پریشی یا آنتی سایکوتیک نسل اول است که برای درمان اسکیزوفرنی و همچنین تهوع و استفراغ استفاده می شود. قرص پرفنازین اعمال و کاربردهای مشابه کلرپرومازین دارد. داروی پرفنازین همچنین گاهی اوقات برای اختلال دوقطبی و مدیریت تهوع و استفراغ شدید، به صورت خارج از برچسب تجویز می شود. استفاده از خارج از برچسب به معنی کاربردهای غیر رسمی داروهاست که امری متداول است. پرفنازین امروزه به ندرت تجویز می شود و تا حد زیادی با آنتی سایکوتیک های نسل دوم با قدرت پایین تر جایگزین شده است.
قرص پرفنازین برای درمان چه بیماری است؟
این دارو برای درمان برخی اختلالات روانی و خلقی مانند اسکیزوفرنی، فاز شیدایی اختلال دوقطبی، اختلال اسکیزوافکتیو استفاده می شود. داروی پرفنازین به شما کمک می کند تا واضح تر فکر کنید، کمتر عصبی شوید و در زندگی روزمره عملکرد بهتری داشته باشید. قرص پرفنازین می تواند رفتار پرخاشگرانه و تمایل به صدمه زدن به خود یا دیگران را کاهش دهد. همچنین ممکن است به کاهش توهمات (شنیدن/دیدن چیزهایی که وجود ندارند) کمک کند. این دارو همچنین گاهی برای حالت تهوع و استفراغ نیز کاربرد دارد.
پرفنازین و اضطراب
پرفنازین برای اضطراب در ترکیب با سایر داروها نیز کاربرد دارد. پرفنازین در ترکیب با داروهای ضد روانپزشکی افسردگی و اضطراب را درمان می کند. همچنین ممکن است برای درمان اسکیزوفرنی استفاده شود. این دارو با افزایش سطح دوپامین، نوراپی نفرین و سروتونین در مغز شما کار می کند، موادی که به تنظیم خلق و خو، رفتارها و افکار کمک می کنند.
پرفنازین و افسردگی
همانطور که گفته شد، پرفنازین همراه برخی داروها و در ترکیب با داروهای دیگر مانند آمی تریپتیلین برای افسردگی نیز کاربرد دارد. داروی پرفنازین همچنین در اختلال دو قطبی برای فاز شیدایی و تنظیم خلق استفاده می شود. پرفنازین برای افسردگی به صورت خارج از برچسب تجویز می شود و شامل کاربردهای رسمی این دارو نیست<
پرفنازین برای وسواس فکری
آنتی سایکوتیک ها یا داروهای ضد روانپریشی در مدیریت وسواس و اجبارها موثر هستند و در مواردی تجویز می شوند. اما پرفنازین برای وسواس فکری کاربرد گسترده ای ندارد و داروهایی مثل ریسپریدون وکوئتیاپین بیشتر برای وسواس فکری عملی کاربرد دارد.
برای شناخت اختلالات افسردگی، اضطراب، وسواس، اسکیزوفرنی، دوقطبی در تست MMPI-2 شرکت کنید.
نام تجاری
Trilafon
کاربرد
درمان روان پریشی، تهوع و استفراغ شدید
اشکال دارویی
قرص، آمپول
مکانیسم اثر پرفنازین
- آنتی سایکوتیکی که باعث مهار پس سیناپسی گیرنده های مزولیمبیک دوپامینرژیک می گردد.
- اثرات آنتی کولینرژیک متوسط، اثرات آرام بخش ضعیف تا متوسط، اثرات اکستراپیرامیدال قوی و فعالیت های ضد انگل قوی<
فارماکوکینتیک پرفنازین
پرفنازین پس از مصرف خوراکی ، سریع ولی ناکامل جذب گردیده، تحت تاثیر متابولیسم عبور اول کبدی قرار گرفته و غیر فعال می‌گردد. متابولیت‌ها و مقدار ناچیز داروی تغییر نیافته عمدتاً از راه ادرار و مقداری نیز از طریق صفرا دفع می‌گردند. پیوند این دارو به پروتئین‌های پلاسما بسیار زیاد است.
مقدار و روش مصرف داروی پرفنازین
1.قبل از شروع درمان با داروی پرفنازین، بروشور دارویی داخل بسته را به دقت مطالعه کنید. این بروشور به شما کمک می‌کند تا اطلاعات جامعی را راجع به دارو به دست آورده و از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع شوید. همچنین اگر در رابطه با مصرف آن با سوالاتی روبرو هستید با پزشک خود مشورت نمایید.
2.دوز و مقدار داروی پرفنازین، از فردی به فرد دیگر متفاوت است؛ دارو را دقیقاً همانطور که پزشک به شما تجویز کرده است، استفاده نمایید. و از کم یا زیاد کردن دوز دارو یا مدت زمان مصرف خودداری نمایید.
3.در صورت فراموش کردن یک نوبت مصرف دارو با پزشک خود تماس بگیرید و دستورالعمل لازم را بپرسید.
4.دوره درمان با داروی پرفنازین را کامل کنید.
5.برای حصول اثرات درمانی مطلوب، ممکن است چند هفته زمان مورد نیاز باشد.
6.قطع داروی پرفنازین باید تحت نظر پزشک انجام شود. از قطع ناگهانی و خودسرانه این دارو پرهیز نمایید زیرا ممکن است نیاز به قطع تدریجی دارو باشد.
اگر شرایط یا بیماری‌های زیر را دارید، قبل از تجویز پرفنازین، پزشک را از آن مطلع کنید:
- حساسیت به این دارو یا دیگر داروها و مواد
- بارداری
- شیردهی
- آسیب مغزی
- بیماری قلبی
- بالا یا پایین بودن فشارخون
- بیماری مغز استخوان و یا اختلال در سلول‌های خونی
- بیماری کبدی
- بیماری کلیوی
- مشکلات تنفسی مانند آسم یا آمفیزم
- سرطان سینه
- فئوکرموسیتوم (تومور غده آدرنال)
- پارکینسون
- صرع
- تشنج
- مشکلات عصبی مانند افسردگی
- مشکلات ادرار یا پروستات
- گلوکوم
- سطح پایین کلسیم در خون یا هیپوکلسمی
- میاستنی گراویس
- اگر اعتیاد به مواد مخدر یا الکل داشته‌اید
:موارد منع مصرف داروی پرفنازین
- به تاریخ انقضای داروی پرفنازین توجه کنید و اگر دارویی که در دستتان است تاریخ انقضای آن تمام شده است، از مصرف آن خودداری کنید.
- هرگز داروی پرفنازین را به فرد دیگری حتی با علائم مشابه خودتان تجویز نکنید.
موارد هشدار و احتیاطات ویژه حین مصرف داروی پرفنازین
در مدت استفاده از داروی پرفنازین ممکن است نیاز به آزمایش‌های خون مکرر داشته باشید.
در صورت نیاز به هرگونه عمل جراحی یا درمان اورژانسی، پزشک را در جریان مصرف داروی پرفنازین قرار دهید.
در طول درمان با پرفنازین، از مصرف الکل بپرهیزید.
این دارو ممکن است تفکر یا واکنش شما را مختل کند. بنابراین در انجام کارهایی مانند رانندگی که به هوشیاری نیاز دارند، احتیاط کنید.
در مدت درمان با این دارو، از تغییر وضعیت ناگهانی بپرهیزید.
هنگام ورزش در هوای گرم یا هنگام حمام با آب گرم، به علت احتمال بروز شوک حرارتی احتیاط کنید.
احتمال بروز حساسیت به نور با مصرف داروی پرفنازین وجود دارد. لذا از عینک و لباس محافظت کننده مناسب استفاده نمایید.
خطر بروز عوارض جانبی این دارو در افرادی که به مدت طولانی این دارو را مصرف می‌کنند، همچنین سالخوردگان بیشتر است
تداخلات دارویی
تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تاثیر داروها را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آنها شود. بنابراین برای مصرف این دارو، لیست تمام داروهایی که مصرف می‌کنید اعم از داروهای تجویزی و غیرتجویزی (گیاهی، مکمل و …) را با پزشکتان در میان بگذارید<
کاهش اثرات داروها توسط پرفنازین:
مهارکننده‌های استیل کولین استراز، آمفتامین‌ها، داروهای ضد پارکینسون (آگونیست دوپامین)، عوامل معده روده ای (پروکینتیک) ، گوانتیدین، ایتوپراید، لووسولپیرید، نیتروگلیسیرین، پیریبدیل، کیناگولید، سکرتین
کاهش اثرات پرفنازین توسط داروها:
مهارکننده‌های استیل کولین استراز، آنتی‌اسیدها، داروهای ضد پارکینسون (آگونیست دوپامین)، لیتیم، پگ اینترفرون آلفا-2b، پیریبدیل
افزایش اثرات داروها توسط پرفنازین:
الکل (اتیل)، آمی‌فامپریدین، آمینولوولینیک اسید (موضعی و سیستمیک)، داروهای آنتی کولینرژیک، آزلاستین (نازال)، بتابلاکر ها، بلونانسرین، برکسانولون، بوپرنورفین، سیمتروپیوم، کلوزاپین، تضعیف‌کننده‌های CNS، الوکسادولین، فلونیترازپام، گلوکاگون، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، آیوهگزول، آیومپرول، آیوپامیدول، مکیتازین، متوتری‌مپرازین، متیل‌فنیدات، متی‌روسین، میرابگرون، آگونیست های اپیوئید، اورفنادرین، اکسی کدون، پارالدهید، پورفیمر، پتاسیم کلراید، پتاسیم سیترات، راموسترون، روفناسین، ساکویناویر، داروهای سروتونرژیک (با خطر بالا)، سولپیرید، سوورکسانت، تالیدومید، دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی، تیوپنتال، تیوتروپیوم، توپیرامات، ورتپورفین، زولپیدم
افزایش اثرات پرفنازین توسط داروها:
مهارکننده‌های استیل کولین استراز (مرکزی)، آکلیدینیوم، آجمالین، آلیزاپرید، آمیسولپرید (خوراکی)، داروهای ضد مالاریا، آسوناپرویر، بتابلاکرها، فرآورده‌های حاوی سم بوتولونیوم، بریمونیدین (موضعی)، بروموپرید، برومپریدول، بوپروپیون، کانابیدیول، ماری‌جوانا (شاهدانه)، کلرال بتائین، کلرمتیازول، کلرفنسین کاربامات، کلوبازام، کوبیسیستات، مهارکننده‌های متوسط و قوی CYP2D6، دیوتترابنازین، دایمتیندن (موضعی)، دوکسیلامین، درونابینول، دروپریدول، اسکتامین، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، هیدروکسی‌زین، ایماتینیب، ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)، گیاه کاوا، لمبورکسانت، لیتیم، لوفکسیدین، لومفانترین، منیزیم سولفات، متوتری‌مپرازین، متیل‌فنیدات، متوکلوپرامید، متی‌روسین، میانسرین، مینوسیکلین (سیستمیک)، نابیلون، اوکساتومید، اوکسوممازین، پانوبینوستات، پگ اینترفرون آلفا-2b، پرامپانل، پراملینتید، کینین، روفینامید، داروهای سروتونرژیک (با خطر بالا)، سدیم اکسیبات، تترابنازین، تتراهیدروکانابینول، تتراهیدروکانابینول وکانابیدیول، تری‌مپرازین، اومکلیدینیوم
داروهایی که با داروی پرفنازین تداخل دارند، عبارتند از:
- داروهای خواب آور
- داروهای ضد درد
- داروهای ضد سرفه
- داروهای ضد آریتمی
- آنتی هیستامین مانند ترفنادین و آستمیزول
- مسدد گیرنده بتا مانند سوتالول
- داروهای ضد افسردگی مخصوصاً ضد افسردگی های سه حلقه‌ای
- داروهای ضد صرع
- متوکلوپرامید
- لیتیم
- داروهای ضد پارکینسون
- داروهای کاهنده فشارخون
- داروهای ضد تیروئید
عوارض جانبی داروی پرفنازین
همه داروها ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. اما بسیاری از مصرف‌کنندگان نیز هیچ نوع عارضه‌ای بروز نمی‌دهند. یکسری از عوارض نیز بعد از گذشت مدت کوتاهی از مصرف دارو، از بین می‌روند. در صورت مشاهده هرگونه عارضه با پزشک خود مشورت نمایید.
عوارض جانبی پرفنازین عبارتند از:
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- تاری دید
- سردرد
- مشکلات خواب و خواب‌های عجیب و غریب
- از دست دادن اشتها
- استفراغ
- اسهال
- یبوست
- افزایش تعریق
- خشکی دهان
- گرفتگی بینی
- تورم یا ترشح پستان
- خارش پوست
- حرکات کنترل نشده عضلانی در بازوها یا پا
- علائم بدتر شدن اسکیزوفرنی
- گیجی
- احساس بی‌قراری یا هیجان
- تشنج
- احساس سبکی
- زردی در پوست یا چشم
- ادرار کم یا قطع ادرار
- ضربان قلب کند
- تنفس ضعیف یا کم عمق
- زخم در دهان
- زخم‌های پوستی
- گلودرد
- سرفه
- مشکل تنفسی
- تغییر در چرخه قاعدگی
- در صورت بروز واکنش‌های آلرژیک مانند کهیر، تنفس دشوار، تورم صورت، لب، زبان و گلو سریعاً به اورژانس مراجعه کنید.
- اگر تجربه علائمی مانند سفتی عضلات، تب بسیار بالا، احساس گیجی، ضربان قلب سریع و تعریق داشتید با پزشک خود تماس بگیرید. این علائم می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری نادر به نام سندرم نورولپتیک بدخیم باشد.
شرایط نگهداری داروی پرفنازین
1.دارو را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
2.دارو را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه دارید
توصیه های دارویی پرفنازین
- دوره درمان با این دارو باید کامل شود. این دارو نباید بیش از مقدارتجویز شده مصرف شود.
- برای حصول اثرات درمانی مطلوب، ممکن است چند هفته زمان مورد نیاز باشد.
- در صورتی که یک نوبت مصرف دارو فراموش شود، اگر رژیم درمانی بصورت یک نوبت مصرف در روز باشد، به محض به یاد آوردن در همان روز، نوبت فراموش شده باید مصرف شود. درغیر اینصورت، از مصرف نوبت فراموش شده باید خودداری شود. اگر رژیم درمانی بصورت چند نوبت در روز باشد،به محض به یادآوردن طی یک ساعت ، آن نوبت باید مصرف شود. در غیر این صورت از مصرف نوبت فراموش شده یا دوبرابر کردن مقدار مصرف بعدی باید خودداری گردد.
- قبل از قطع مصرف دارو، باید به پزشک مراجعه شود. قطع تدریجی مصرف دارو ممکن است ضروری باشد.
- از مصرف فرآورده‌های حاوی الکل و سایر داروهای مضعف CNS با این دارو باید خودداری گردد.
- در صورت نیاز به هرگونه عمل جراحی یا درمان اورژانس، پزشک باید از مصرف این دارو آگاه گردد.
- هنگام رانندگی یا کار با ماشین‌آلاتی که نیاز به هوشیاری دارند، باید احتیاط نمود.
- هنگام برخاستن ناگهانی از حالت خوابیده یا نشسته ، باید احتیاط نمود.
- هنگام ورزش، در هوای گرم یاهنگام حمام آب گرم، به علت احتمال بروز شوک حرارتی باید احتیاط نمود.
- این دارو ممکن است سبب بروز خشکی دهان شود. در صورت تداوم خشکی به مدت بیش از دو هفته ، باید به پزشک مراجعه نمود.
- احتمال بروز حساسیت به نور با مصرف این دارو وجود دارد. استفاده از عینک و لباس محافظت کننده ممکن است ضروری باشد
دارو های هم گروه پرفنازین
- فلوفنازین
- پروکلروپرازین
- تری فلوپرازین
- کلروپرومازین
چگونه قرص پرفنازین را قطع کنیم؟
بدون مشورت با پزشک مصرف این دارو را قطع نکنید. با قطع ناگهانی دارو ممکن است وضعیت شما بدتر شود. ممکن است برای قطع پرفنازین لازم باشد دوز شما به تدریج کاهش یابد. اگر وضعیت شما بهبود نیافت یا بدتر شد به پزشک خود اطلاع دهید.
عوارض قطع ناگهانی قرص پرفنازین
اگر به طور ناگهانی مصرف این قرص را قطع کنید، ممکن است علائم ترک و عوارض قطع ناگهانی قرص پرفنازین مانند تهوع، استفراغ، معده درد، سرگیجه و لرزش را تجربه کنید. پزشک احتمالاً دوز شما را به تدریج کاهش می دهد و ممکن است دارو (های) دیگری را برای شما تجویز کند تا چند هفته پس از قطع مصرف پرفنازین مصرف کنید.
بهترین زمان مصرف قرص پرفنازین
قرص پرفنازین معمولا دو تا چهار بار در روز مصرف می شود. پرفنازین را در ساعات یکسان هر روز مصرف کنید. دستورالعمل های روی برچسب نسخه خود را به دقت دنبال کنید و از پزشک یا داروساز بخواهید هر قسمتی را که متوجه نمی شوید توضیح دهد. برای کاهش ناراحتی معده، این دارو را بلافاصله بعد از غذا یا همراه غذا مصرف کنید، مگر اینکه پزشک به شما گفته باشد که آن را با معده خالی مصرف کنید.
آمپول پرفنازین
آمپول پرفنازین برای تزریق عمیق داخل عضلانی، برای بیمارانی که تمایلی به مصرف داروهای خوراکی ندارند یا اگر بیمار قادر به بلعیدن نیست در نظر گرفته شده است. به دلیل فراهمی زیستی بهتر تزریق، دو سوم دوز اولیه خوراکی این دارو کافی است.
پرفنازین و چاقی
ایا پرفنازین باعث چاقی میشود؟ بسیاری از داروهای ضد روان پریشی مانند پرفنازین می توانند باعث افزایش وزن شوند. اما، این بدان معنا نیست که هرکسی که پرفنازین مصرف می کند وزن اضافه می کند. اگر متوجه شدید که تاثیر آزاردهنده ای روی وزن شما دارد، با ارائه دهنده خود صحبت کنید.
تاثیر پرفنازین بر فشار خون
پرفنازین می تواند بر فشار خون تاثیر بگذارد و باعث افزایش یا کاهش فشار خون شود. در نتیجه اگر تاثیر پرفنازین بر فشار خون را تجربه کردید، یا سابقه شخصی یا خانوادگی مشکلات فشار خون دارید، پزشک خود را در جریان قرار دهید. علائم کاهش فشار خون شامل تاری دید، گیجی، سرگیجه، حالت تهوع، ضعف و خواب الوگی است. علائم فشار خون بالا نیز عبارتند از: تاری دید، خونریزی بینی، تنگی نفس، درد قفسه سینه، سرگیجه و سردرد است.
تاثیر قرص پرفنازین بر قاعدگی
آیا پرفنازین می تواند پریود شما را به تاخیر بیندازد؟ در موارد نادر، پرفنازین ممکن است سطح یک ماده شیمیایی خاص، یعنی پرولاکتین را افزایش دهد. برای زنان، افزایش پرولاکتین ممکن است منجر به ترشح شیر ناخواسته، از دست رفتن یا قطع قاعدگی یا مشکل در باردار شدن شود. پرفنازین گاهی اوقات می تواند منجر به پریود نشدن یا پریودهای نادر با چرخه قاعدگی طولانی تر شود، مثلاً 35 روز به جای 21 روز
پرفنازین و الکل
الکل می تواند عوارض جانبی پرفنازین را بدتر کند و با اثرات این دارو تداخل داشته باشد، بنابراین از مصرف پرفنازین و الکل خودداری کنید. پرفنازین و الکل می تواند باعث حرکات غیرقابل کنترل، بی قراری، تشنج، سرگیجه یا غش، کما، خواب بسیار عمیق، ضربان قلب نامنظم و دمای بالا یا پایین بدن شود.
پرفنازین در بارداری
در دوران بارداری، این دارو باید فقط در صورت نیاز مصرف شود. نوزادان متولد شده از مادرانی که در طول 3 ماه آخر بارداری از این دارو استفاده کرده اند، به ندرت ممکن است علائمی از جمله سفتی یا لرزش ماهیچه ها، خواب آلودگی، مشکلات تغذیه و تنفس، یا گریه مداوم داشته باشند. اگر هر یک از این علائم را در نوزاد خود به خصوص در ماه اول مشاهده کردید، فوراً به پزشک اطلاع دهید.
از آنجایی که مشکلات روانی درمان نشده (مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، اختلال اسکیزوافکتیو) می تواند یک بیماری جدی باشد، مصرف این دارو را متوقف نکنید مگر اینکه با دستور پزشکتان تجویز شود. اگر قصد بارداری دارید یا فکر می کنید ممکن است باردار باشید، فوراً با پزشک خود در مورد فواید و خطرات استفاده از این دارو در دوران بارداری صحبت کنید.
مصرف پرفنازین در شیردهی
در مورد مصرف پرفنازین در شیردهی اطلاعات محدودی موجود است. اطلاعات محدود نشان می دهد که دوزهای مادر پرفنازین تا 24 میلی گرم در روز باعث تولید سطوح پایین شیر می شود. نوزاد را از نظر خواب‌آلودگی بیش از حد در دوران شیردهی و نقاط عطف رشد، به‌ویژه اگر همزمان از سایر داروهای ضد روان پریشی استفاده میشود، کنترل کنید. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.
قرص پرفنازین 2 برای چیست؟
پرفنازین 2 مانند سایر دوزهای این دارو غالبا برای درمان علائم اسکیزوفرنی، اختلال روانی که باعث اختلال یا تفکر غیرعادی، از دست دادن علاقه به زندگی و احساسات نامناسب می شود استفاده می گردد. پرفنازین همچنین برای کنترل تهوع و استفراغ شدید در بزرگسالان، فاز شیدایی اختلال دو قطبی و اختلال اسکیزوافکتیو استفاده می شود. برای تنظیم دوز با پزشک مشورت کنید.
ایا پرفنازین باعث ریزش مو میشود؟
ریزش مو از علائم نادر قرص پرفنازین است. به این معنی که افراد معمولا با مصرف پرفنازین دچار ریزش مو نمی شوند اما چنانچه پرفنازین باعث ریزش مو در شما شده است، با پزشک در مورد این عارضه صحبت کنید تا راهکار مناسبی برای آن در نظر بگیرد.
ایا پرفنازین خواب اور است؟
بله پرفنازین ممکن است شما را خواب‌آلود کند و بر تفکر و حرکات شما تاثیر بگذارد. خواب‌آلودگی یک عارضه جانبی شایع به‌ویژه در دو هفته اول مصرف پرفنازین است. تا زمانی که متوجه نشدید این دارو چگونه بر شما تاثیر می گذارد، کاری که نیاز به تمرکز دارد انجام ندهید.
آیا پرفنازین اعتیاد آور است؟
خیر پرفنازین اعتیادآور نیست، اما ممکن است بدن شما به دارو در سیستم خود عادت کرده باشد. همیشه قبل از کاهش یا قطع این دارو با پزشک خود مشورت کنید. با قطع ناگهانی این دارو ممکن است علائمی از قبیل ناراحتی معده، لرزش، سرگیجه یا بازگشت علائم روان پریشی را تجربه کنید.