اختلال شخصیت هیستریونیک (HPD)

این اختلال که جز اختلالات شخصیت می باشد، یک وضعیت روانی است که با احساسات شدید و رفتار جلب توجه مشخص می شود، دراوایل بزرگسالی آغاز می شود و در شرایط مختلف بروز می یابد.
اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک یک اختلال روانی است. با درمان مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی می‌توانند روابط سالم‌تری را تجربه کنند و در زندگی روزمره خود موفق‌تر عمل کنند.

اختلال شخصیت هیستریونیک یا نمایشی (HPD) چیست؟

HPD یکی از 10 اختلال شخصیتی است که در DSM-5 شناخته شده است. این بیماری به عنوان یکی از اختلالات خوشه B طبقه بندی می شود، و با ویژگی های نمایشی، بیش از حد احساسی و یا دمدمی مزاج مشخص می شوند.
مبتلایان به این اختلال، خودنمایی دارند و دائما به دنبال تایید و تحسین دیگران از خود هستند. یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک از اینکه در معرض توجه همگان باشد، لذت می برد و دست به جلب توجه می زند. از دیگر سو رفتارهای آن ها برای جلب توجه دیگران نمایشی است و عزت نفس آن ها کم می باشد. آن ها دوست دارند که خودشان را به رخ بکشند و نسبت به دیگران همواره در جایگاه برتر باشند. یک فرد نمایشی ممکن است از هر طریقی دست به خود نمایی بزند؛ ثلا نوع کلام، نوع پوشش و غیره خاص داشته باشد.

علائم اختلال شخصیت هیستریونیک

در بعضی موارد، ممکن است متوجه نشوید که به اختلال شخصیت هیستریونیک مبتلا هستید زیرا شیوه تفکر و رفتارتان برای شما طبیعی به نظر می رسد و ممکن است دیگران را به خاطر چالش هایی که با آن ها روبرو هستید سرزنش کنید. افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است علائم زیر را اشته باشند:

علائم اغراق آمیز ضعف یا بیماری را نشان دهند و ممکن است از تهدید به خودکشی برای دستکاری دیگران استفاده کنند
احساسات بیش از حد اما کم عمق و رفتارهای جلب توجه را نشان دهند احساسات، عقاید و باورهای زودگذر را تجربه کنند.
برای آن که جلب توجه کنید ، لازم است دیگران، شاهد نمایش های احساسی شان باشند.
برای کنترل دیگران یا جلب توجه از رفتارهای تحریک آمیز جنسی استفاده کنند.

تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک

از آنجا که HPD می تواند علائمی مشابه سایر اختلالات روانپزشکی و بیماریهای پزشکی داشته باشد، پزشک ابتدا تشخیص افتراقی می دهد تا بتواند سایر اختلالات یا شرایط پزشکی را که می تواند باعث ایجاد علائم شوند، رد کند. بر اساس DSM-5، فرد باید حداقل پنج مورد علائم یا نشانه های زیر را داشته باشد تا HPD تشخیص داده شود:

• ناراحتی در موقعیت هایی که در مرکز توجه نیستید
• مشخص شدن تعاملات با رفتار نامناسب اغوا کننده یا تحریک آمیز جنسی
• ابراز سریع و کم عمق احساسات
• به طور مداوم استفاده کردن از ظاهر فیزیکی برای جلب توجه
• سبک گفتاری کاملاً امپرسیونیستی و فاقد جزئیات
• خود دراماتیکی، نمایشی بودن و ابراز اغراق آمیز احساسات
• به راحتی تحت تاثیر دیگران یا شرایط قرار گرفتن
• روابط را صمیمی تر از آنچه که هست در نظر گرفتن

در صورتی که تمایل به ارزیابی انواع اختلالات شخصیت و دیگر اختلالات و وضعیت بالینی داشته باشید، می توانید جدید ترین نسخه تست میلون را انجام دهید.

عارضه های رفتاری و عملکردی اختلال شخصیت هیستریونیک

ابتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک می تواند باعث ابتلای همزمان به افسردگی شود؛ این اختلال باعث نقص عملکرد فرد در روابط عاطفی و زندگی زناشویی، در روابط شغلی و جایگاه شغلی شده و حتی می تواند فرد را دچار انزوا کند.

دلایل به وجود آمدن اختلال شخصیت هیستریونیک

اگرچه علت دقیق اختلال شخصیت هیستریونیک مشخص نیست، اما تصور می شود که علت آن ترکیبی از تاثیرات ژنتیکی و محیطی باشد. ژن های شما ممکن است شما را در معرض ابتلا به یک اختلال شخصیت قرار دهند و یا تجربه یک موقعیت در زندگی باعث رشد واقعی شود.

ژنتیک

برخی از ویژگی های شخصیتی ممکن است از طریق ژن های موروثی توسط والدین به شما منتقل شود . این صفات خلق و خوی شما نامیده می شود. 3

محیط

محیط شما شامل محیطی است که در آن بزرگ شده اید، رویدادهایی که رخ داده و روابط با اعضای خانواده و دیگران است.

عوامل دیگری که با افزایش خطر ابتلا به بروز یا افزایش اختلالات شخصیت مرتبط می باشد عبارتند از:

• سبک فرزندپروری ، به ویژه مرزهای گسسته یا بیش از درهم تنیده
• والدینی که الگوی رفتارهای نمایشی یا ناپایدار هستند
• سابقه خانوادگی اختلالات روانپزشکی ، مصرف مواد یا اختلالات شخصیتی
• تجربه رویدادهای آسیب زای دوران کودکی

میزان شیوع اختلال شخصیت هیستریونیک

از آنجایی که مبتلایان به این اختلال خیلی به دنبال درمان آن نیستند، آمار دقیقی از میزان شیوع این اختلال وجود ندارد اما بر اساس مطالعات صورت گرفته، میزان ابتلای زنان به این اختلال نسبت به مردان، 4 برابر بیشتر است. البته که بیشتر دیده شدن و نشان دادن این علائم از سمت زنان، می تواند علت بیشتر بودن آمار در زنان شود.
تقریباً 9٪ از جمعیت عمومی در ایالات متحده حداقل یک اختلال شخصیت دارند و اختلال شخصیت هیستریونیک تقریباً 2٪ تا 3٪ از جمعیت عمومی را دربر می گیرد.

هم ابتلایی اختلال شخصیت هیستریونیک با دیگر اختلالات روانشناختی

اختلال شخصیت نمایشی می تواند با اختلالات شخصیت دیگری نیز بروز یابد که عبارتند از:

• اختلال شخصیت مرزی (BPD)
• اختلال شخصیتی خودشیفته
• اختلال شخصیت وابسته
• اختلال علائم جسمانی

شخصیت هیستریونیک (HPD) در مقابل شخصیت مرزی (BPD)

بین ویژگیهای اختلال شخصیت هیستریونیک (HPD) و اختلال شخصیت مرزی (BPD) همپوشانی زیادی وجود دارد، به طوری که برخی از متخصصین، معتقدند که HPD در واقع از BPD قابل تشخیص نیست. بر اساس DSM-5 ، "اگرچه مرزی بودن می تواند با جلب توجه، رفتار دستکاری شده و تغییر سریع احساسات نیز مشخص شود، اما با خصوصیاتی ماندد خود تخریبی، بروز خشم و عصبانیت در روابط نزدیک، احساس مزمن پوچی عمیق و اختلال در هویت از اختلال شخصیت هیستریونیک متمایز می شود" .
برخی از شباهت ها ی بین دو اختلال فوق عبارتند از:

• ابراز هیجانات واکنشی و تغییر سریع آن
• با رفتار تکانشی همراه هستند
• ابراز هیجانات بسیار قوی مشخص می شوند

علی رغم پیش بینی هایی مبنی بر آن که تشخیص HPD در DSM-5 کاهش می یابد، اما این طور نشد و این اختلال، تشخیص خاص و منحصر به فرد خود را داراست.

درمان اختلال شخصیت هیستریونیک

درمان اختلال هیستریونیک به این دلیل که افراد مبتلا اغلب فقط در مواردی که این اختلال باعث مشکلات عمده یا استرس آنها شود، به دنبال درمان می روند، دشوار است. درمان مناسب شامل روان درمانی، داروها یا ترکیبی از این دو به همراه تغییر سبک زندگی است.

روان درمانی

روان درمانی می تواند در درمان HPD موثرباشد، زیرا می تواند به کاهش پریشانی هیجانی، بهبود عزت نفس و افزایش مهارت های مقابله ای فرد کمک کند. روان درمانی حمایتی درمان ترجیحی انتخابی است. این رویکرد بر بهبود عزت نفس، کاهش پریشانی هیجانی و بهبود مهارتهای مقابله ای، متمرکز است.

دارو درمانی

در حالی که هیچ یک از داروهای موجود برای درمان اختلال شخصیت هیستریونیک، مورد تایید FDA نمی باشد، می توان از آنها برای درمان بی نظمی عاطفی یا تغییرات خلقی، خشم، ریزش اشک، اضطراب و افسردگی که اغلب با این اختلال همراه هستند استفاده شود. هر یک از انواع افسردگی یا اختلالات اضطرابی همراه، با داروهای ضد افسردگی، درمان می شود.

نحوه مقابله با اختلال شخصیت هیستریونیک

افراد مبتلا به به HPD اغلب تحت تشخیص و درمان کمتری قرار می گیرند، بنابراین شاید بهترین راه برای بهبود علائم، شناسایی آنها باشد. با درمان مناسب می توانید مدیریت علائم را یاد بگیرید و برای بهبود کیفیت زندگی، برنامه مراقبت از خود را که ارائه دهید. این برنامه می تواند شما موارد زیر باشد:

• تنظیم برنامه غذایی و خواب ثابت
• ورزش منظم
• خودداری از مصرف مواد مخدر و الکل
• کمک گرفتن از دوستان و اعضای خانواده
• مراجعه به یک متخصص سلامت روان

پیش از هر چیز باید بدانید یک فرد مبتلا به این اختلال مانند شما زندگی عادی خودش را دارد و در موقعیت های اجتماعی مختلف حضور پیدا کرده و عملکرد خوبی از خود به نمایش می گذارد اما شیوه برقراری ارتباط و تعامل با این افراد می تواند کمی سخت و چالش برانگیز باشد.

آن ها دوست دارند که در مرکز توجه باشند و دائما تایید و توجه شما را می خواهند و همین مسئله می تواند کار را در برقراری ارتباط با آن ها سخت کند؛ پس برای داشتن یک ارتباط خوب با آن ها بهتر است چند نکته را رعایت کنید:

مرزهای مشخصی برای ارتباط با آن ها مشخص کنید و یک فضای محافظت شده میان خود و آن ها ایجاد کنید.
به سلامت روان خود توجه داشته باشید و از یک درمانگر در خصوص ارتباط با این افراد مشورت بگیرید.

فرد مبتلا ممکن است بر دیگر روابط شما تاثیر بگذارد یا موقعیت شما را تهدید کند، بنابراین بدانید که این افراد کمی خودمحور بوده و نباید به آن ها اجازه بدهید که بر روابط شما تاثیر بگذارند.

رفتار غلط آن ها را توجیه نکنید و به خاطر رفتار آن ها از دیگران عذر خواهی نکنید و به آن ها گوشزد کنید که باید مسئولیت رفتارهای خود را قبول کنند.

هرگز دست به تنبیه، سرزش این افراد نزنید چرا که در این حالت دچار احساس ناتوانی شده و می توانند شما را فریب بدهند.
در مورد مسائل مختلف با آن ها صریح صحبت کنید.

به رفتارهایی که فرد برای جلب توجه شما انجام می دهدف پاداش ندهید.

آن ها را برای مراجعه به یک متخصص سلامت روان تشویق کنید.

چگونه شخصیت هیستریونیک را تشخیص دهیم؟

برای تشخیص اختلال شخصیت نمایشی، نیاز به ملاقات و مشاوره با یک حرفه‌ای در حوزه روانشناسی یا روانپزشکی است. این تشخیص باید توسط یک حرفه‌ای متخصص در ارزیابی اختلالات شخصیتی صورت گیرد تا براساس مطالعه و تجزیه و تحلیل الگوهای رفتاری، نمایش عواطف و تجربیات شخصی افراد تشخیص درستی انجام شود.

روش‌های تشخیص اختلال هیستریونیک توسط رواندرمان‌گر یا روانپزشک به شرح زیر است:

• 1) مصاحبه: یک مصاحبه جامع با فرد مورد بررسی صورت می‌گیرد تا الگوهای رفتاری، نحوه برخورد با عواطف، و روابط بین فرد و دیگران بررسی شود.
• 2) مقیاس‌های ارزیابی: در برخی موارد، از مقیاس‌های ارزیابی روانشناختی استفاده می‌شود تا الگوهای رفتاری و نمایشی هیستریونیک را اندازه‌گیری کند.
• 3) بررسی تاریخچه: بررسی تاریخچه زندگی فرد و تجربیات گذشته می‌تواند در تشخیص اختلال شخصیت نمایشی مفید باشد.

اهمیت پیشگیری و رفتار درست خانواده با شخصیت هیستریونیک

پیشگیری از رفتار های مخرب و سخن و رفتار درست در خانواده می‌تواند در مدیریت و کاهش اثرات شخصیت هیستریونیک و حتی ایجاد آن از سنین کودکی کمک کند. در ادامه به برخی از راهکارها و اهمیت‌های پیشگیری و رفتار درست با شخصیت هیستریونیک اشاره خواهیم کرد:

• آموزش مهارت‌های ارتباطی سالم به افراد هیستریونیک و خانواده‌های آن‌ها
• ایجاد مرزها و محدودیت‌ها بین افراد شخصیت نمایشی و اطرافیانشان
• اطلاعات و آگاهی خانواده و اطرافیان
• حمایت روانی و تایید کنترل شده

همواره توجه داشته باشید که مراجعه به روان‌درمانگر یا روانپزشک در این مورد الزامی است و باید برای جلوگیری از وخیم شدن وضعیت و کنترل اختلال شخصیت نمایشی تمام حرکات و رفتارهای اطرافیان با فرد بیمار زیر نظر متخصص روان بوده و برنامه درمانی تعیین شده از طرف او همواره اجرا گردد.