اختلالات روانی
اختلالات روانی
اختلال روانی یک الگوی رفتاری و یا ذهنی است که باعث پریشانی واضح و معنی دار و همچنین نقص در عملکردهای فرد میشود. یعنی فرد دارای اختلال روانی واجد ویژگی‌هایی میشود که در رفتار، احساس و افکار وی نقص و اختلال ایجاد می‌کنند. چنین ویژگی‌هایی می‌توانند مانند آنچه در اختلال اوتیسم مشاهده میشود، طولانی مدت، عود کننده و برگشت پذیر باشند و یا اینکه در یک دوره واحد زمانی رخ دهند و تمام شوند.
اختلالات روانی شامل گستره وسیعی از نشانه‌ها و علائم هستند. در واقع یک اختلال روانی خود را با نشانه‌ها و علائم خاص خود نشان می‌دهد. نشانه‌ها مواردی هستند که به طور واضح در فرد دیده می‌شوند؛ مثل طرز لباس پوشیدن فرد، کندی روانی حرکتی و اختلال در شکل تکلم. در مقابل علائم یک اختلال مواردی‌اند که مبتنی بر گزارش فرد هستند و در واقع درونی اند؛ مثل افکار عجیبی که به ذهن فرد می‌رسد یا احساس غم و اندوه وی. زمانی که صحبت از اختلال به میان می‌آید، درمان‌های تخصصی و بهره‌مندی از روش‌های روان پزشکی و روانشناسی امری ضروری تلقی میشود.
اختلالات عصبی رشدی
این دسته از اختلالات از اوایل دوران رشد خود را نشان می‌دهند و به طور گسترده‌ای بر کودک تاثیر می‌گذارند. این دسته از اختلالات شامل اوتیسم، بیش فعالی، نافرمانی، بی اختیاری ادرار و مدفوع، اختلال یادگیری خاص، اختلال زبان و آواهای گفتاری، اختلال ارتباط اجتماعی، معلولیت ذهنی، تیک، اختلالات سلوک، کنترل تکانه و اعمال تخریبگرانه، اختلال هماهنگی حرکتی و حرکات کلیشه‌ای میشود.
اختلالات طیف اسکیزوفرنی و سایر اختلالات سایکوتیک
اختلالات این دسته بسیار شدید بوده و در ابعاد تفکر، عاطفه و رفتار فرد دیده می‌شوند. معمول‌ترین علامت و نشانه‌های این دسته اختلالات توهم و هذیان می‌باشد. معروف‌ترین اختلالات موجود در این دسته‌بندی شامل اسکیزوفرنی، اختلالات هذیانی، انواع جنون، کاتاتونیا و... غیره می‌شوند.
اختلالات خلقی
این دسته از اختلالات علائم خود را بر روی خلق و خوی افراد نشان می‌دهند. افراد مبتلا به این اختلالات توانایی کنترل احساسات و هیجانات خود را ندارند و اغلب در زندگی خود خلق بدون ثباتی را تجربه می‌کنند. انواع افسردگی و اختلال دوقطبی در این دسته‌بندی جای می‌گیرند.
اختلالات اضطرابی
شامل انواع فوبیا، اضطراب اجتماعی، اختلالات نشانه جسمانی، حمله هراس، اضطراب جدایی، اضطراب تعمیم یافته، اختلال استرس پس سانحه، انواع وسواس، لالی انتخابی و گذر هراسی می‌باشد. این اختلالات با اضطراب و استرس ارتباط نزدیکی دارند.
اختلالات خوردن
اختلالات خوردن به رفتارهای ناسازگارانه و مشکلات پایدار در رابطه با خوردن گفته میشود. اختلالات خوردن از مشکلات روانی ناشی می‌شوند و پیامدهای بسیاری را برای فرد مبتلا به دنبال دارند. این اختلالات شامل اختلال هرزه خواری، بی اشتهایی روانی، پرخوری عصبی، اختلال شب خوری میشود.
اختلالات خواب و بیداری
اختلالات خواب طیف وسیعی از مشکلات را در بر می‌گیرد که خود منجر به بروز دیگر اختلالات روانی می‌شوند و کیفیت زندگی فرد، عملکرد او و گاه شخصیتش را تحت تاثیر قرار می‌دهند. از جمله اختلالات خواب می‌توان به حمله خواب، بی‌خوابی، سندرم پای بیقرار، پر خوابی، آپنه خواب، برانگیختگی در خواب رم، کابوس شبانه و... اشاره کرد.
اختلالات جنسی ناشی از مشکلات روان
اختلالات کژکاری جنسی و انحرافات جنسی در این دسته جای می‌گیرند که همگی می‌توانند هم علل جسمانی و هم علل روانی داشته‌باشند. بیش از هر چیز انحرافات جنسی نظیر فتیشیسم، مرده‌خواهی، مازوخیسم، اختلال نمایشگری جنسی، اختلال تماشاگری جنسی، سادیسم، میل جنسی به کودکان و... در مبحث اختلالات روانی جای می‌گیرند.
اختلالات عصبی شناختی
اختلالات عصبی شناختی همانطور که از نامشان پیدا است بر روی سطوح تفکر و شناخت افراد تاثیر می‌گذارند. برخی از اختلالات موجود در این دسته‌بندی شامل دلیریوم، سندروم روده تحریک پذیر، معده درد عصبی، بیماری ام اس (MS) و میگرن میشود.
اختلالات شخصیت
اختلالات شخصیت مشکلاتی را در الگوهای رفتاری، فکری و هیجانی در بر می‌گیرد که با الگوهای موجود در جامعه مطابقت ندارند. اختلالات شخصیت خود در سه دسته‌ی A، B و C تقسیم می‌شوند. اختلال شخصیت وابسته، اختلال شخصیت مرزی، نمایشی، خودشیفته، اسکیزوئید، اسکیزوتایپال، پارانوئید، اجتنابی، ضد اجتماعی و وسواسی جبری از انواع اختلالات شخصیت هستند.
علل اختلالات روانی
در بحث علت شناسی اختلالات روانی ما با ترکیب پیچیده ای از علل روبرو هستیم. در واقع برای یک اختلال واحد نمی‌توانیم یک علت واحد بیابیم. همیشه آمیزه ای از علل زمینه ای و ژنتیکی وقتی در ترکیب با عوامل تربیتی و محیطی قرار می‌گیرند می‌توانند زمینه ساز اختلالات روانی شوند. در این بین برخی از عوامل وجود دارند که ریسک ابتلا به بیماری را بالا می‌برند:
شخصیت فرد
برخی ویژگی‌های شخصیتی ممکن است فرد را در معرض ابتلا به بیماری‌ها قرار دهد. مثلا هیجان پذیری و ناپایداری هیجانی بیش از حد که یک بعد شخصیتی می‌باشد، زمینه‌ی بیماری‌های روانی و ابتلا به اختلالات شخصیت را ایجاد می‌کند.
عوامل ژنتیکی از علل بروز اختلالات روانی
بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات روانی مانند اختلالات یادگیری از طریق ژنتیک به ارث می‌رسند. ژنتیکی بودن به این معنی نیست که صرف داشتن والدینی با اختلال روانی خاص، کودک هم مبتلا خواهد شد. بلکه عوامل محیطی نقش تعیین کننده‌ای در این میان دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات یادگیری کلیک کنید.
عوامل محیطی
معمولا وقتی فرد در یک محیط نامناسب رشد کند، اضطراب‌های زیادی را متحمل میشود. شیوه‌های فرزند پروری نامناسب، آسیب‌های جسمانی و جنسی، مورد خشونت واقع شدن، عدم بر طرف شدن نیازهای عاطفی و هیجانی از عوامل محیطی دخیل در بروز اختلالات روانی هستند. یکی از اختلالاتی که محیط و روش‌های تربیتی در آن نقش بسیاری دارند، اختلال اضطراب جدایی است. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اضطراب جدایی کلیک کنید.
نقش عوامل زیستی در بروز اختلالات روانی
تغییرات مغزی و هورمونی و گاها برخی وضعیت‌های جسمانی مثل بیماری‌های جسمی ممکن است خود را در قالب بیماری روانی نشان دهند. مانند بسیاری از بیماری‌های جسمانی که منجر به بروز افسردگی در افراد می‌شوند.
مصرف مواد مخدر
مواد مخدر با ایجاد تغییرات اساسی در کارکرد مغزی باعث تغییرات مقطعی و یا طولانی مدت در رفتار و خلق و در موارد شدیدتر شخصیت فرد میشود. مواد مخدر علائم اسکیزوفرنی و به طور کلی اختلالا هذیانی را تشدید می‌کنند. برای کسب اطلاعات در زمینه مواد مخدر کلیک کنید.
الگوهای نامناسب و اختلالات روانی
داشتن الگوهای نامناسب و مخرب، رفتارهای ناسازگارانه را به فرد آموزش می‌دهد و وی را در معرض ابتلا قرار می‌دهد. برای مثال گاه ترس‌های مرضی که با نام فوبیا شناخته می‌شوند از همین الگوهای ناسازگارانه مشاهده شده و یادگیری شده توسط کودک نشات می‌گیرند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه فوبیا کلیک کنید.
برای اختلالات روانی از
برای شناخت شخصیت از ازمون های زیر استفاده میشود.