همه کودکان و نوجوانان گاهی غمگین یا کم‌انرژی هستند.
اندوه در برخی اوقات، بخشی طبیعی از دوران رشد به حساب می‌آید، اما اگر کودکی غمگین یا خشن است، دیگر از چیزی لذت نمی‌برد و این حالت روزهای پی‌در‌پی ادامه دارد، شاید نشانه ابتلای او به اختلال افسردگی اساسی باشد که در این متن به آن واژه افسردگی اطلاق می‌شود.
شاید برخی از مردم چنین تصور کنند که افسردگی مخصوص بزرگسالان است. اما واقعیت چیز دیگری‌ست!
در واقع، اطفال و نوجوانان هم ممکن است افسردگی را تجربه کنند. مقاله‌های موجود درباره افسردگی کودکان و نوجوانان نشان می‌دهند که درصد مبتلایان به افسردگی در سنین پایین رو به افزایش گذاشته است.
آمار جهانی حاکی از آن است که متاسفانه از هر هفت نفر نوجوان، یکی به افسردگی مبتلاست.
علت افسردگی کودکان و نوجوانان
یافتن دلیل افسردگی کودکان و نوجوانان همیشه کار آسانی نیست. گاهی استرس اطفال یا از دست دادن یکی از عزیزانِ کودک در ایجاد افسردگی نقش دارد. شاید به همین دلیل بیشتر شاهد افسردگی کودکان طلاق هستیم.
خشونت، زورگویی و صرف وقت بیش از حد در شبکه‌های اجتماعی دیجیتال می‌تواند با افسردگی همراه باشد.
افسردگی ممکن است ریشه‌های ژنتیکی و ارثی هم داشته باشد. ابتلا به سایر مشکلات ذهنی مانند مشکلات یادگیری، اختلالات اضطرابی یا رفتاری، کودکان و نوجوانان را بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی قرار می‌دهد.
نقش والدین در تشخیص افسردگی کودکان و نوجوانان
گاهی ما والدین اصلا به افسردگی در سنین پایین فکر نمی‌کنیم. گاهی هم مطمئن نیستیم که حالت فرزندمان ناشی از افسردگی است.
اگر شک داریم که شاید فرزندمان دچار افسردگی است باید ارتباط خود را با او بیشتر کنیم. باید از او بپرسیم چه احساساتی را تجربه می‌کند یا چه چیزهایی او را آزار می‌دهند.
به طور معمول وقتی چنین پرسش‌هایی به طور مستقیم از فرزندمان پرسیده می‌شود، در برخی موارد شاید بشنویم که شاد نیست یا غمگین است. گاهی شاید پاسخ آنها حاکی از علاقه به آسیب به خود، علاقه به مرگ یا تفکرات خودکشی باشد.
چنین پاسخ‌هایی را باید کاملا جدی بگیریم؛ زیرا احتمال آسیب به خود در افسردگی نوجوانان بسیار زیاد است.
یکی دیگر از راه‌های تشخیص افسردگی فرزندان، مشورت با یک روانپزشک کودک و نوجوان یا روانشناس است. در مراجعه به این افراد متخصص، به طور معمول فرزندمان باید پرسشنامه افسردگی نوجوانان را پاسخ دهد.
برای تشخیص افسردگی کودکان دبستانی می‌توان از آموزگاران مدرسه هم کمک گرفت.
درمان افسردگی کودکان و نوجوانان
درمان‌های موثری برای افسردگی کودکان و نوجوانان وجود دارد. درمان غیردارویی ممکن است شامل یک یا چند مورد زیر باشد:
روان‌درمانی (درمان از راه صحبت کردن و مشاوره)
ملاقات با همه اعضای خانواده
تماس روانشناس با مدرسه و صحبت با معلم فرزندمان، با کسب اجازه از ما به عنوان والدین
دو نوع روان‌درمانی بیشترین تاثیر را در درمان افسردگی کودکان و نوجوانان دارند:
درمان رفتاری شناختی (افزایش آگاهی فرد نسبت به پایه‌های فکری هر رفتار و تلاش برای اصلاح آن)
روان‌درمانی بین‌فردی، که در آن تلاش می‌شود مهارت‌های ارتباطات بین‌فردی و مشارکت جمعی با هدف کاهش استرس به نوجوان، آموزش داده شود.
ممکن است روانپزشک برای درمان افسردگی کودکان و نوجوانان، داروی ضدافسردگی هم تجویز کند.
اضطراب در کودکان و نوجوانان
اختلالات اضطراب از شایع ترین اختلالات روانپزشکی و روانشناسی است که می توان آن را دردوران کودکی و نوجوانی تشخیص داد. اختلالات اضطرابی ممکن است در دوران کودکی شروع شود از جمله: اختلال اضطراب عمومی، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال اضطراب جدایی، علائم وسواسی، ترس و.. که این نوع اختلالات باید سریعا شناسایی در تحت درمان بهترین روانشناس قرار گرفته و درمان شوند.در ادامه علائم انواع اختلالات اضطراب و ترس و.. در کودکان،نوجوانان و بزرگسالان بیان خواهد شد.
اختلالات اضطراب کودکان و نوجوانان با مشکلات و اختلالات عملکردی و روانپزشکی عملکردی در دوران کودکی همراه است.اما احساسات، نگرانی ها و ترس های اضطرابی در میان کودکان و نوجوانان بسیار معمول است.
اضطراب چیست؟
اضطراب اغلب ترس یا دلسردی غیر قابل توصیف است که مانع از توانایی کودک یا نوجوان در لذت بردن از زندگی و یا انجام دادن روال روزانه و یا انجام کارهای روزانه ، است.
باتوجه به آن که اضطراب علائم و دلایل منطقی دارد اما با توضیحات منطقی پاسخ نمی دهد و در بهبودی فرد اثر ندارد.
- برخی از شانه های اضطراب
- احساس ناراحتی
- ترس های نامعلوم و غیر واقعی
- مشکل جدایی از والدین
- اختلال خواب
- افکار وسواسی
- لرزش
- عرق کردن
- کمبود اعتماد به نفس
- درد معده
- سردرد
- تنش عضلانی
- و..
اغلب افرادی که اضطراب شدید دارند، احساس می کنند این علائم در آن ها ویا کودکانشان غیر قابل کنترل هست و همین عامل خود باعث ایجاد نگرانی بیشتر می شود.
علائم افسردگی کودکان و نوجوانان
علامت‌های شایع افسردگی در کودکان و نوجوانان به شرح زیر هستند:
- داشتن احساسات یا ظاهر افسرده، غمگین یا خشن
- لذت نبردن از جنبه‌های لذتبخش زندگی
- صرف وقت کمتر با دوستان یا مشارکت کمتر در فعالیت‌های پس از مدرسه
- تغییر در اشتها یا وزن
- خوابیدن بیشتر یا کمتر از حد معمول
- احساس خستگی یا کمبود انرژی
- اختلال در حفظ تمرکز
- افت تحصیلی و اهمیت ندادن به وضعیت درسی
- داشتن تفکر خودکشی یا علاقه به مرگ
- کودکان و نوجوانان افسرده ممکن است علائم جسمی مانند سردرد یا شکم درد هم داشته باشند.
اعتیاد به مواد مخدر و نوشیدنی‌های الکلی در بین نوجوانان مبتلا به افسردگی بیشتر است؛ زیرا این تصور غلط در بین آنها وجود دارد که با این کار از خُلق پایین (کم‌انرژی و غمگین) خود رهایی می‌یابند.
اختلال اضطراب عمومی
اختلال اضطراب عمومی معمولا در مورد تعدادی از حوادث ویا فعالیت ها است و ممکن است تمام وقت رخ دهد و اما نمی توان آن را به موضوع خاصی ربط داد.
برخی از اختلالات از جمله ترس از شکست یا عملکرد ضعیف ، نگرانی درمورد ایمنی کودک و یا خانواده ، نگرانی در مود رعد و برق و یا جنگ و..این نوع اختلالت در موردموضوعی خاص است .
فوبیا و ترس
فوبیا و ترس نیز بسیار خاص و منحصر به فرد است، کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان در صورت مواجه با حادثه و یا وضعیتی ممکن است دچار ترس شوند و این ترس ها شامل : ترس از مشکلات، تنفس از ارتفاع، ترس از پرواز و.. می باشد.
اختلال اضطراب جدایی
اختلال اضطراب جدایی، نگرانی کودک و یا نوجوان از دور بودن والدین است. این کودکان اغلب ترس دارند که والدینشان آسبیب ببینند و یا از آن ها جدا شوند. این نوع اضطراب معمولا در کودکان پیش دبستانی دیده می شود اما ممکن است در بزرگسالان نیز مشاهده شود.
وسواس
وسوسه ها، افکاری هستند که کنترل آن ها مشکل است و موجب ناراحتی شدید فرد خواهد شد. وسواس هایی که شایع است و اضطراب را در فرد ایجاد می کند مانند : شستن زیاد دست، بازنگری، چک کردن مداوم و…
اختلال هراس
اختلال هراس با دوره های گسسته وشدید اضطراب مشخص می شود و ناگهانی بوده و بدون هشدار رخ خواهد داد و این نوع اخلال به یک مکان و موقعیت خاص مرتبط نیست.افرادی که اختلال هرس دارند دچار اضطراب بالایی هستند و احساس می کنند همه چیز در اطراف آن ها بسته است و دشواری تنفس پیدا می کنند.