اختلال نامنظمی خلقی اخلال‌گرانه یا DMDD،( (Disruptive Mood Dysregulation Disorder
یکی از شاخه‌های اختلالات افسردگی و اختلالات دوقطبی است. این اختلال در کودکان 6 تا 18 ساله بروز پیدا می‌کند. نشانه‌های DMDD معمولا پیش از 10 سالگی آغاز می‌شوند. ویژگی اصلی این اختلال تحریک‌پذیری همیشگی و شدید است. کودکانی که دچار اختلال DMDD همیشه خشمگین هستند و با کوچک‌ترین رخدادی خشمشان منفجر می‌شود. این کودکان در هنگام خشمگین شدن دست به پرخاشگری زبانی و فیزیکی می‌زنند. آن‌ها در محیط خانه، مدرسه و در میان دوستانشان افرادی بدرفتار و پرخاشگر شناخته می‌شوند و به دیگران یا اشیا آسیب می‌رسانند. نکته‌ی مهمی که در مورد رفتار پرخاشگرانه باید به آن توجه کنیم این است که کودکانی که دچار اختلال نامنظمی خلقی اخلال‌گرانه هستند بیش از اندازه دست به پرخاشگری می‌زنند و میزان خشم آن‌ها با موقعیتی که در آن هستند تناسبی ندارد و بیش از اندازه و شدید است. تازه‌ترین یافته‌ها نشان می‌دهد که برخی از کودکانی که دچار DMDD هستند در تشخیص حالات چهره‌ی دیگران دچار مشکل هستند و یکی از دلایل انفجار خشم آن‌ها می‌تواند تشخیص نادرست عصبانیت از چهره‌ی دیگران باشد.
همایندی اختلال نامنظمی خلقی اخلال‌گرانه با دیگر اختلالات روانی
اختلال DMDD می‌تواند با اختلال‌های روان‌شناختی دیگر مانند اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD)، اختلالات اضطرابی، اختلال افسردگی دائم، اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD، اختلال اضطراب جدایی و … همایندی یا Comorbidity داشته باشد.
نشانه‌ها و معیارهای DSM 5 برای اختلال نامنظمی خلقی اخلال‌گرانه یا DMDD
A: انفجارهای شدید و پیاپی خشم به شیوه‌ی گفتاری (مانند: فریاد، دشنام، توهین و …) یا رفتاری (مانند پرخاشگری فیزیکی به انسان‌ها، حیوانات یا اشیا) که از نظر شدت یا زمان با رویداد یا محرک مورد نظر هیچ تناسبی ندارد و بیش از اندازه است.
B: انفجارهای خشم با سطح رشدی فرد همخوانی و تناسب ندارد.
C: انفجارهای خشم به طور میانگین 3 بار یا بیش‌تر در هفته رخ می‌دهند.
D: در بین انفجارهای خشم، فرد به طور دائم و در اکثر ساعات روز، تقریبا هر روز، تحریک‌پذیر یا خشمگین است و این موضوع از سوی دیگران قابل مشاهده و گزارش است.
E: معیارهای A تا D به مدت 12 ماه یا بیش‌تر دنباله داشته باشند و در این دوره هرگز پیش نیامده است که فرد به مدت 3 ماه پشت سر هم (یا بیش از 3 ماه) هیچ کدام از معیارهای A تا D را نداشته باشد.
F: معیارهای A و D حداقل در دو محیط از سه محیط مشاهده می‌شوند (خانه، مدرسه، گروه دوستان) و حداقل در یکی از این محیط‌ها بسیار شدید است.
G: پیش از 6 سالگی یا پس از 18 سالگی فرد نباید برای نخستین بار به این اختلال دیاگنوز شود.
H: بر اساس سوابق فرد یا مشاهده از سوی دیگران، آغاز معیارهای A تا E پیش از 10 سالگی است.
I: هرگز پیش نیامده است که فرد همه‌ی معیارهای اپیزود مانیک یا اپیزود هیپومانیک (به جز معیار مدت) را به مدت بیش از 1 روز داشته باشد.
J: این رفتارها صرفا و منحصرا در طول یک اپیزود اختلال افسردگی عمده رخ نمی‌دهد و یک اختلال روانی دیگر مانند اختلال طیف اتیسم، اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD، اختلال اضطراب جدایی و اختلال افسردگی دائم (دیستیمیا) نمی‌تواند توضیح بهتری برای آن‌ها باشد.
K: سمپتوم‌ها را نمی‌توان به تاثیر فیزیولوژیک یک ماده یا یک عارضه‌ی پزشکی یا نورولوژیکی دیگر نسبت داد.
درمان اختلال نامنظمی خلقی اخلال‌گرانه یا DMDD
اختلال نامنظمی خلقی اخلال‌گرانه یک اختلال روان‌شناختی تازه است و برای درمان آن از رواندرمانی و دارودرمانی بهره‌برداری می‌شود. با توجه به تازه بودن این اختلال، پژوهشگران کماکان در حال بررسی راهکارهای درمانی تازه برای درمان این اختلال روانی هستند. برای درمان DMDD نخست از رواندرمانی بهره‌برداری می‌شود و به کارگیری درمان دارویی فقط در برخی از شرایط خاص کاربرد دارد.
دارو درمانی اختلال نامنظمی خلقی اخلال‌گرانه یا DMDD
در شرایطی که مشکل کودک حاد باشد در کنار رواندرمانی، دارو درمانی نیز انجام می‌شود. داروهای ضد افسردگی و ضد روان‌پریشی برای درمان اختلال DMDD کاربرد دارد و از میزان تحریک‌پذیری کودک می‌کاهد اما در تجویز آن باید دقت شود تا عوارض جانبی به حداقل رسانده شود.
رواندرمانی اختلال نامنظمی خلقی اخلال‌گرانه یا DMDD
درمان شناختی‌رفتاری یا CBT بهترین روش رواندرمانی برای اختلال DMDD است. به کمک رفتاردرمانی شناختی می‌توانیم شیوه‌ی کنترل خشم و رفتارهای مقابله‌ای، کنترل افکار و چگونگی برخورد در موقعیت‌های حساسیت‌برانگیز را آموزش دهیم. آموزش والدین در بهبود رفتار کودک بسیار موثر است. والدین باید شیوه‌ی برخورد با کودک را در برای واکنش به رفتار پرخاشگرانه و خشن کودک بیاموزند. با واکنش درست به رفتار کودک می‌توانیم میزان انفجار خشم را به میزان چشم‌گیری کاهش دهیم.