هوش هیجانی به معنای شناخت، درک و مدیریت احساسات خود در کنار شناخت، درک و اثر گذاشتن بر احساسات دیگران است. تعریف ساده هوش هیجانی در واقع، تسلط به عواطف و اثرگذاشتن بر دیگران است.
با وجود هوش هیجانی بالا، فرد بهتر می تواند احساساتش را درک کند. برای مثال گاها برای همه ما پیش آمده است که روزهایی را دلگیریم اما بپرسند چرا می‌گوییم خودمم نمی‌دانم. اگر شما هوش هیجانی بالایی داشته باشید، این احساسات‌تان را بهتر درک خواهید کرد.
افرادی که می‌دانند در موقعیت های مختلف چه احساساتی دارند در واقع قادر به نوعی پیش بینی کردن رفتارها و احساسات خود در موقعیت های مختلف آتیِ زندگی هستند، آنها به خوبی و راحت می توانند احساسات، عواطف و رفتارهای خود را در شرایط مختلف کنترل کنند، در نتیجه می توانند تصمیم های درستی را اتخاذ کنند. همچنین آنها برروی دیگران تاثیرات مثبتی میگذارند.
کسانی که هوش هیجانی بالایی دارند، دیدشان در درک حس و عقیده خود و دیگران بسیار قوی است و بنابراین می توانند، با دیگران همدلی کنند و احساسات آنها را به خوبی بفهمند.
چگونه هوش هیجانی خود را افزایش دهید؟
1- باید مشاهده‌گر خوبی باشید:
باید مشاهده‌گر خوبی باشید تا بتوانید به دیگران احترام بگذارید. وقتی مشاهده‌گری دقیق به رفتار و گفتار خودتان و دیگران باشید قادر خواهید بود نسبت به خود و دیگران با مراعات رفتار کنید.
اگر میخواهید هوش هیجانی خود را افزایش دهید، به رفتارهای خود در قبال دیگران به دقت توجه کنید. آیا قبل از اینکه موضوع را به درستی درک کنید، قضاوت می کنید؟ آیا بدون معطلی هرطور که میخواهید فرد را قضاوت می‌کنید؟ یا پیش از انجام هر واکنشی زمانی را مکث می‌کنید،
2- فکر می کنید و بعد تصمیم می‌گیرید؟
اگر وقت کافی صرف کنید و با دقت همه‌ی جوانب را در نظر بگیرید، میتوانید زاویه‌ی دید و مراعاتی تازه نسبت به خودتان و دیگران به دست بیاورید.
3- نوشتن از احساسات و عواطف خود:
در تعریف هوش هیجانی به توانمندی افراد برای شناخت و کنترل حس خود و دیگران اشاره کردیم. برای اینکه به چنین مهارت و توانی در زندگی دست پیدا کنید، لازم است که خود و احساسات‌تان را به خوبی بشناسید. شخصی که به نوعی قوی از خودشناسی دست پیدا کرده باشد، قطعا در شناخت و همراهی با سایرین هم قوی عمل خواهد کرد. برای تقویت درک خود از احساسات شخصی و غیرشخصی، بهتر است از عواطف خود در دفترچه‌ای یادداشت‌برداری کنید. مثلا هر روز در پایان کار و وقت استراحت‌تان از حس‌هایی که در طول روز تجربه کرده‌اید برای خود بنویسید تا دومرتبه رفتار و حالاتی را که پشت سر گذاشته‌اید، مرور و بررسی کنید. به کمک مرور و بررسی‌های این‌چنینی، پس از مدتی تسلط خوبی نسبت به عواطف و واکنش‌های خود در مواقع مختلف به دست خواهید آورد. این کار به شما قدرت پیش‌بینی و شناخت بهتر از خود و به تبع آن از دیگران می‌دهد.
4- مهارت گوش کردن را در خود تقویت کنید:
یکی از عواملی که باعث رشد هوش هیجانی می شود این است که یادبگیریم قبل از تصمیمات عجله ای و غیر قابل تغییر، به پیام های کلامی و غیرکلامی به روشی کارآمد توجه کنیم. باید بیاموزید به تمامی حالات بدن و علامت های بدنی مرتبط با احساسات مانند شادی، غم و … توجه کنید.
باید همیشه تمرین کنید تا با فروتنی به دیگران گوش دهید. فروتنی می تواند خصوصیت فوق العاده‌ای باشد که برروی دیگران نیز تاثیر می گذارد. شاید از نظر شما گوش دادن به دیگران با فروتنی به این معنا باشد که شما حرفی برای گفتن ندارید اما باید بگویم اینگونه نیست. این خصوصیت به شما کمک می کند تا بتوانید در سکوت با اعتماد به نفس به دیگران گوش کنید. در اینصورت می توانید برروی دیگران بیشتر متمرکز شوید و زمانی هم که با احساسات آنها موافق نیستید، احساساتشان را درک کنید.
5- افزایش خودآگاهی:
همیشه این جمله را در گوشه ای از ذهن خود داشته باشید که خودآگاهی باعث میشود به درک بالاتری برسید. تقویت هوش هیجانی فرآیندی است که درون شما اتفاق می افتد و در ابتدا با آگاهی‌ای که نسبت به خودتان کسب می کنید آغاز میشود.
پیش از درک احساسات دیگران شما در ابتدا باید قادر باشید خودتان را درک کنید. پرورش خودآگاهی را می توانید با کارکردن روی درک احساسات خود آغاز کنید.
آیا می توانید نقاط ضعف خود را بپذیرید و عین حال روی تقویت آنها کار کنید؟ اگر قدرت این را داشته باشید که با خود صادق باشید، میتوانید زندگیتان را دگرگون کنید.
خودآگاهی در ابتدا ممکن است همراه با استرس و دشواری است. اما یادتان باشد در آخر شما قدرتمند خواهید شد.
6- هدف‌گذاری کنید
اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت برای خود بگذارید اینن کار باعث توسعه فردی در شما نیز می شود. از خرید یک ساعت گرفته تا ادامه تحصیل در یک دانشگاه خوب در بهترین کشور. هدف‌گذاری کنید، برای آن برنامه‌ریزی کنید و دست‌یابی به هدف را یاد بگیرید.
7- کنترل هیجانات ناگهانی
همه ما ممکن است در شرایطی قرار بگیریم که ناگهان بسیار غمگین شویم، شاد شویم یا تا حد انفجار عصبانی اگر همان لحظه شدیدترین این حالات را نشان دهیم یعنی از هوش هیجانی چیزی نمی‌دانیم اتفاقاً یکی از کاربردهای اصلی هوش هیجانی درواقع کنترل اینگونه احساسات است. بنابراین این شرایط بهترین موقعیت برای تمرین و تقویت هوش هیجانی است.