درمان اعتیاد با فناوری نانو

به گزارش ایرنا از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو ریاست جمهوری,بروز بیماری های روانی و سیر تدریجی آن منجر به ایجاد رفتارها و عادت هایی در انسان ها می شود که بعضاً کنترل و ترک آن بسیار مشکل و گاهی غیرممکن است. اعتیاد انسان به مصرف مواد و داروها از جمله این عادت هاست.
طبق آخرین آمار در کشور 5 میلیون نفر حداقل یک بارمصرف مواد مخدر را تجربه کرده اند و 2 میلیون نفر به آن معتاد هستند. سیر پیش رونده اعتیاد به مواد مخدر و ترویج روش های مصرف غیربهداشتی آن همچون تزریق مواد مخدر با سرنگ مشترک، منجر به بروز بیماری های لاعلاجی همچون ایدز می شود که بیش از هفتاد میلیون نفر در جهان را گرفتار نموده است. ازاین رو درمان اعتیاد یکی از مهم ترین مسائل پیش روی جوامع است. ابتدایی ترین مرحله درمان اعتیاد، تشخیص آن است. ارائه راه های دقیق و سریع جهت تشخیص اعتیاد می تواند به درمان هرچه زودتر و موثرتر آن کمک کند.
عباس فرمانی پژوهشگر دانشگاه تهران با ارائه توضیحاتی در خصوص ماده مخدر بوپرونورفین، در رابطه با لزوم انجام این طرح گفت: بوپرونورفین یک ماده مخدر مصنوعی است که می تواند جهت درمان اعتیاد به مواد مخدر نیز مورد استفاده قرار بگیرد. نتایج بالینی نشان می دهد که علائم افسردگی می تواند با مصرف بوپرونورفین کاهش یابد. با این حال، اختلال بوپرونورفین با فعالیت های فیزیولوژیک عادی در مایعات ممکن است باعث ایجاد طیف گسترده ای از واکنش های فیزیزولوژیکی شود.
به گفته وی کلید اصلی استفاده از بوپرونورفین، به دست آوردن هر دوز درمان و آستانه تحمل به این ماده است که از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در طرح حاضر جهت نیل به این موضوع مهم، یک نانوحسگر جهت تشخیص دقیق و سریع این ماده در مایعات بیولوژیکی بدن معرفی شده است.
فرمانی در خصوص ویژگی بارز این نانوحسگر افزود:مزیت عمده این نانوحسگر حساسیت و دقت بالای آن است. هرچند بسیاری از روش های ارائه شده جهت تشخیص بوپرونورفین نیازمند مراحل پیچیده آماده سازی نمونه است، اما استفاده از نانوحسگر ارائه شده، بسیار ساده است و به آماده سازی نمونه نیازی ندارد.
در این طرح، الکترود خمیر کربن به منظور بهبود عملکرد اکسایشی مولکول های بوپرونورفین توسط نانوکریستال های مغناطیسی اصلاح شده است. این خاصیت به دلیل رسانایی بالایی الکتریکی سطح نانوساختار اصلاح شده و همچنین نسبت سطح به حجم بالای نانوکریستال های مغناطیسی به دست آمده است.
پژوهشگر دانشگاه تهران ادامه داد: در پژوهش حاضر تلاش بر این بوده تا حساسیت حسگر تشخیص ماده ی مخدر بوپرونورفین بهبود بخشیده شود. بدین منظور کلیه عوامل موثر بر حساسیت به جز یک عامل، ثابت نگه داشته شد و سپس با تغییر این عامل به بررسی اثر آن جهت انتخاب مناسب ترین وضعیت پرداخته شد. به منظور بررسی دقت و صحت روش در دامنه خطی منحنی کالیبراسیون، تحت شرایط بهینه غلظتی و دستگاهی، غلظت های مختلفی از مولکول بوپرونورفین انتخاب شده و بر روی هر نمونه چندین اندازه گیری صورت گرفت. همچنین جهت سنجش کارآیی نانوحسگر تولید شده، نمونه هایی از داروهای رایج موجود در بازار و نمونه هایی از پلاسمای خون انسان تهیه و با استفاده از این نانوحسگر غلظت بوپرونورفین موجود در آن ها اندازه گیری شد.
نتایج نشان داده است که پس از اصلاح الکترود خمیر کربن با نانوکریستال های مغناطیسی، ارتفاع پیک اکسیداسیون افزایش می یابد.
این تحقیقات حاصل تلاش های عباس فرمانی- دانشجوی دکتری رشته دانشگاه تهران- دکتر حسین مهدوی- عضو هیات علمی دانشگاه تهران-دکتر مهدی شمس آرا- عضو هیات علمی پژوهشگاه مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی- است.
نتایج این کار در مجله Sensors and Actuators B: Chemical (جلد 239، سال 2017، صفحات 279 تا 285) به چاپ رسیده است.