آیا تا به حال با افرادی برخورد داشته‌اید که احساس کنید در حال نقش بازی کردن و خودنمایی هستند؟ دوست دارند در مرکز توجه باشند و حاضر هستند تا به هر قیمتی به این هدف برسند؟ خود را به شکل‌های عجیب و غریب آراسته می‌کنند یا دوست دارند با بقیه متفاوت باشند، لحن صدای خود را هنگام صحبت، به خصوص با جنس مخالف عوض کرده و رفتاری مصنوعی و دور از شخصیت اصلی‌‌شان نشان دهند؟ این موارد و سایر نمونه‌های مشابه همگی از جمله نشانه‌های افراد مبتلا به «اختلال شخصیت نمایشی» یا «هیستریونیک» است که شباهت‌های بسیار زیادی با اختلال روانی «نارسیسیسم» یا خودشیفتگی دارد.
به ساده‌ترین بیان، اگر فرد از سوی دیگران به شدت تایید و تحسین نشده و در مرکز توجه نباشد، احساس افسردگی به او دست می دهد و حتی افکار خودکشی خواهد داشت. تمام زندگی آنها حول جلب توجه از دیگران و ساختن بهترین نمونه از شخصیت و نشان دادن تفاوت خود با دیگران می‌گذرد.
البته نشانه‌های این بیماری را نباید با رفتارهای اجتماعی محترمانه و صمیمانه اشتباه گرفت،می‌‌توانید با شناخت راه‌های درمان و کنترل این بیماری به شخصی در نزدیک‌تان که به این بیماری مبتلا است کمک کنید.
اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک (Histrionic Personality Disorder) با توجه طلبی مداوم، واکنش بیش از حد عاطفی و رفتار اغوا کننده مشخص می شود. نام آن از کلمه histrionic گرفته شده است که به معنای “دراماتیک یا نمایشی” است. این اختلال شخصیت در خوشه B یا دسته دوم اختلالات شخصیتی قرار می گیرد که اختلالات دیگری مانند اختلال شخصیت مرزی (BPD)، اختلال شخصیت ضد اجتماعی و اختلال شخصیت خودشیفته را نیز شامل می شود.
افراد مبتلا به بیماری شخصیت هیستریونیک، تمایل دارند موقعیت ها را بیش از حد نمایش دهند، که ممکن است روابط را مختل کرده و منجر به افسردگی شود. علاوه بر نشان دادن رفتار توجه طلبانه، اختلال شخصیت هیستریونیک با احساسات سطحی و رفتار غیرواقعی مشخص می شود. این اختلال معمولا از اوایل بزرگسالی، زمانی که شخصیت شروع به شکل گیری می کند، شروع شده و در موقعیت های مختلف آشکار می شود.
ویژگی های شخصیتی افراد با اختلال نمایشی
افراد مبتلا به این اختلال وقتی در مرکز توجه نیستند احساس ناراحتی می کنند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است در موقعیت‌های نامناسب، از جمله روابط اجتماعی و شغلی، به شیوه ای خود محور یا از نظر جنسی اغواکننده عمل کنند. اغلب این افراد با رفتارهای نمایشی در برخورد اول جذاب به نظر می رسند، با این حال، ممکن است با نمایش عمومی بیش از حد احساسات باعث ناراحتی و شرمندگی دوستان یا آشنایان خود شوند. از دیگر ویژگی های این اختلال می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- علایق و گفتگوی آن ها متمرکز بر خود خواهد بود.
- آن ها از ظاهر فیزیکی خود برای جلب توجه دیگران استفاده می کنند.
- آن ها تمایل دارند که روابط صمیمی تر از آنچه هست، نشان دهند.
- بیان احساسی آن ها ممکن است سطحی و به سرعت در حال تغییر باشد.
- سبک گفتار آن ها فاقد جزئیات است.
- آنها ممکن است در مشاغلی که ارزش و نیاز به تخیل و خلاقیت دارند خوب ظاهر شوند، اما احتمالا در کارهایی که نیاز به تفکر منطقی یا تحلیلی دارند، مشکل خواهند داشت.
نشانه های اختلال شخصیت نمایشی
به اعتقاد انجمن روانشناسی آمریکا راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، برای تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک، باید پنج یا بیشتر ازعلائم زیر وجود داشته باشد:
- خود محوری، احساس ناراحتی زمانی که مرکز توجه نیست.
- دائما به دنبال اطمینان یا تایید است.
- اکثرا ظاهر یا رفتار نامناسب اغوا کننده دارد.
- حالات عاطفی در حال تغییر سریع که برای دیگران کم عمق به نظر می رسد.
- به ظاهر فیزیکی خود بیش از حد توجه کرده و از ظاهر فیزیکی برای جلب توجه استفاده می کند.
- به راحتی تحت تاثیر افراد دیگر قرار می گیرند، اما پیروی از جزئیات برای آن ها دشوار است.
- احساسات اغراق آمیزشده را بیش از حد نمایش می دهد.
- توجه داشته باشید که علاوه بر موارد ذکر شده، علائم باید باعث اختلال یا ناراحتی قابل توجهی در فرد شود.
علت ایجاد اختلال شخصیت نمایشی
علت اختلال شخصیت هیستریونیک ناشناخته است، اما رویدادهای دوران کودکی و ژنتیک ممکن است هر دو دخیل باشند. بهتر است بدانید که این اختلال در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد. اگرچه ژنتیک تاثیر بسزایی در بروز این شخصیت دارد، اما محیطی که در آن بزرگ شده اید، وقایعی که رخ داده است و روابط با اعضای خانواده و دیگران می تواند باعث ایجاد اختلال شخصیت هیستریونیک شوند.
عوامل متعددی برای افزایش خطر ابتلا به اختلال شخصیت در افراد یافت شده است. برخی از این عوامل خطر عبارتند از:
- مورد آزار کلامی قرار گرفتن
- تجربه ترومای دوران کودکی
- داشتن حساسیت بالاتر به محرک های محیطی (نور، صدا و …)
اختلالات شخصیتی مرتبط با شخصیت نمایشی
همان طور که اشاره شد، شخصیت هیستریونیک در دسته دوم یا خوشه B اختلالات شخصیتی قرار دارد و ممکن است با با چند اختلال سلامت روانی دیگر همراه است. مهمترین اختلالات همزمان یا شرایط مرتبط شخصیت نمایشی عبارتند از:
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال شخصیت وابسته
- اختلالات خوردن
- اختلال شخصیتی خودشیفتگی
- اختلال مصرف مواد
درمان اختلال شخصیت نمایشی
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای اختلال شخصیت نمایشی وجود ندارد، اما شکل توصیه شده برای درمان اختلال شخصیت هیستریونیک، روان درمانی است. با این حال، درمان برای افراد مبتلا به این تشخیص اغلب چالش برانگیز است، زیرا ممکن است علائم یا توانایی عملکرد خود را اغراق کنند. آنها همچنین ممکن است از نظر عاطفی نیازمند باشند و مرزهای رفتاری تعیین شده توسط درمانگر را به چالش بکشند. درمان به طور کلی باید حمایتی و متمرکز بر راه حل باشد.
هیچ دارویی برای درمان اختلال شخصیت هیستریونیک وجود ندارد. با این حال، برخی از داروها ممکن است برای درمان اختلالات عاطفی که می تواند همراه با این اختلال باشد از جمله نوسانات خلقی ، خشم ، گریه، اضطراب و افسردگی، استفاده شود.
علاوه بر این، تکنیک های ذهن آگاهی مانند یوگا، تای چی و بیوفیدبک نیز ممکن است به افراد مبتلا به اختلالات شخصیت کمک کند. این روش ها با تسهیل کنترل احساسات درونی عمل کرده و همچنین اثرات مثبتی را برای تکانشگری و واکنش عاطفی ایجاد می کنند.
توجه داشته باشید که گروه درمانی و خانواده درمانی به طور کلی برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک توصیه نمی شود. چرا که برخی از علائم آن ها مانند جلب توجه و علائم اغراق آمیز ممکن است در یک فضای گروهی تحریک یا بدتر شوند.
عوارض اختلال شخصیت هیستریونیک
افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک به دلیل رفتارهایشان ممکن است در حفظ روابط نزدیک با دیگران دچار مشکل شوند. همچنین، این افراد با نرخ بالاتری از رفتارهای قلدری و اعتیاد به اینترنت مرتبط است .
افراد مبتلا به اختلال شخصیت همیشه تاثیر رفتارهای خود را بر دیگران تشخیص نمی دهند. این می تواند منجر به پریشانی در زمینه های مختلف زندگی آنها فراتر از روابطشان شود و تاثیر منفی بر آنها از نظر اجتماعی و همچنین در محل کار بگذارد.
در عین حال، همه اثرات اختلال شخصیت هیستریونیک منفی نیستند. به عنوان مثال، مردان مبتلا به HPD اغلب عملکرد جنسی بهتری را گزارش می‌کنند، و این وضعیت ممکن است اثرات مفیدی مانند سطوح پایین‌تر تنهایی و اضطراب اجتماعی نیز داشته باشد .
مقابله با اختلال شخصیت هیستریونیک
اختلال شخصیت هیستریونیک اغلب کمتر تشخیص داده می شود و تحت درمان قرار نمی گیرد. بنابراین، شاید بهترین راه برای بهبود علائاختلالات شخصیتی مرتبط با شخصیت نمایشیم، ابتدا شناسایی آن ها باشد. سپس، با درمان مناسب، می توانید یاد بگیرید که علائم را مدیریت کرده و یک برنامه مراقبت از خود برای بهبود کیفیت زندگی خود ارائه دهید.
راه های مقابله با علائم شخصیت هیستریونیک عبارتند از:
- ایجاد برنامه غذایی و خواب ثابت
- داشتن فعالیت بدنی و ورزش منظم
- پرهیز از مواد مخدر و الکل
- کمک گرفتن از دوستان و خانواده مورد اعتماد برای حفظ شما در مسیر
چگونه با اختلال شخصیت نمایشی رفتار کنیم؟
اگر همسر، دوست یا یکی از اعضای خانواده به اختلال شخصیت نمایشی مبتلا باشد، تشویق آن فرد به کمک گرفتن بسیار مهم است. بدون درمان حرفه ای، بعید است که علائم و تاثیرات مرتبط با آنها بر روابط، بهبود یابد.
همچنین یادگیری هرچه بیشتر در مورداختلال شخصیت هیستریونیک می تواند مفید باشد. این می تواند به شما در درک بهتر شخصیت آن ها کمک کند، همچنین اطلاعاتی را که برای حمایت بهتر از عزیزتان نیاز دارید به شما می دهد/