نشانه های کلی اختلال شخصیت

اختلال شخصیت به مجموعه‌ای از اختلالات روانشناختی می‌گویند و اصلی‌ترین ویژگی آن رفتار خشک و غیرقابل انعطاف در فرد است. این اختلالات و رفتارها باعث ناسازگاری بیماران با الزامات زندگی روزمره می‌شود و روابط اجتماعی آنها را نیز مختل می‌کند.

تشخیص به موقع این اختلالات بسیار حایز اهمیت است زیرا با شروع درمان آسیب‌ کمتری به بیمار یا اطرافیان وارد می‌شود. مرکز روانپزشکی آکسون ، بهترین کلینیک بیماران اعصاب و روان در تهران آماده ارائه خدمات به شهروندان عزیز است.

انواع اختلال شخصیت

• روان‌ آزردگی ها
• روان‌پریشی ها 
• اختلالات شخصیت

روان‌ آزردگی ها: روان‌ آزردگی ها معمولا با دوره های مشاوره و روان‌درمانی بهبود خواهند یافت، روان پریشی ها نیز جز در موارد خاص و شدید با مصرف دارو قابل درمان خواهند بود، اما در این میان اختلالات شخصیت دارو و درمانی ندارند و فرد مبتلا به آن دارای رفتار انعطاف ناپذیری است که امیدی به بهبود آن نمی‌رود.

روانپریش ها: روان پریشی اختلالاتی هستند که در آن فرد بیمار از نظر روانی و ذهنی با واقعیت های بیرون دچارمشکل می شود و مانند افراد معمولی دیگر نمی تواند مسائل را تجزیه و تحلیل کند. این افراد از نظر واقعیت سنجی مشکل دارند و مهم تر این که دچار توهم و هذیان هستند.

اختلال شخصیت: نوعی اختلال روانی است که الگوی فکر، عملکرد و رفتار فرد در آن ناسالم میشود. فرد مبتلا به اختلال شخصیت برای درک و همذات پنداری با موقعیت و اشخاص به مشکل برمیخورد. این امر منجر به محدودیت و مشکلات جدی در روابط، فعالیت های اجتماعی، کار و مدرسه میشود.
گاهی ممکن است متوجه نشوید که دچار اختلال شخصیت هستید چون نحوه ی تفکر و رفتار برای خودتان طبیعی به نظر میرسد و به خاطر چالش های پیش رو دیگران را سرزنش میکنید.

ویژگی اختلال شخصیت مادام العمر بودن آن و رفتارهای تکراری، نابهنجار و اغلب ناکام کننده فرد مبتلا به آن است. این اختلالات به حدی عمیق بوده و در لایه های زیرین شخصیت فرد بیمار ریشه دوانیده اند که وی هیچ گونه آزاری از آن‌ها نمی بیند و بر عکس، رفتار خود را صحیح دانسته و دیگران را مسئول شکست ها و مشکلات خود می داند.

معمولا اختلال شخصیت در سال های نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع میشود.

اختلال شخصیت انواع مختلفی دارد. با رسیدن سن فرد به میانسالی از شدت برخی از انواع اختلالات کاسته میشود.
فرد مبتلا به اختلال‌شخصیت هیچ گونه انگیزه و تمایلی به بهبود نداشته و معمولا در برابر انتقادات و اعتراض دیگران به این جمله بسنده می کند که «من همین هستم که هستم".

انواع اختلال شخصیت کدامند و ویژگی های عمده هر یک چیست؟

اختلالات شخصیت را اغلب به سه دسته تقسیم می کنند که هر کدام در برگیرنده انواعی از این بیماری است:
اختلالات دسته اول:

مبتلایان به اختلالات دسته اول اغلب عجیب و غیرعادی به نظر می رسند.

این دسته از اختلالات شامل سه مورد زیر است:

اختلال شخصیت پارانویایی:

فرد مبتلا به این بیماری که در اصطلاح عامه "شکاک" نامیده می شود بی‌اعتمادی و سوءظن شدیدی نسبت به دیگران دارد، توانایی اعتماد کردن ندارد، پیوسته کینه دیگران را به دل می‌گیرد و معتقد است دیگران از او سوء استفاده می کنند.

اختلال شخصیت اسکیزوئید:

مهم ترین ویژگی های این بیماری انزوا و کناره گیری، شرکت نکردن در فعالیت های روزمره و اهمیت ندادن به دیگران است. مبتلا به این بیماری اغلب به فعالیت های انفرادی تمایل دارد، از فعالیت های اندکی لذت می برد، دوستان زیادی ندارد و از نظر عاطفی و جنسی سرد است.

اختلال شخصیت اسکیزوتایپی:

شخص مبتلا به این نوع اختلال که به شدت از نظر دیگران عجیب و غیرعادی به شمار می رود دارای تفکرات سحرآمیز و عقاید خرافی گوناگون است، دچار اشتباهات حسی و مسخ واقعیت است و اتفاقات عادی را به امور متافیزیکی و موجودات ماورایی نسبت می دهد، رفتار و گفتار بعضا عجیب و غریبی دارد و نسبت به دیگران بدگمانی ها و سوءظن های پارانوئید دارد.

اختلالات دسته دوم:

مبتلایان به این دسته از اختلالات اغلب هیجانی و دمدمی به نظر می رسند و دارای رفتار نمایشی هستند.

اختلالات این دسته چهار مورد زیر را شامل می شود:

اختلال شخصیت ضد اجتماعی:

بیمار مبتلا به این نوع از اختلال توانایی مطابقت دادن خود با موازین اجتماعی را ندارد، به حقوق دیگران تجاوز کرده و مرتکب رفتارهای مجرمانه می گردد، توانایی برنامه ریزی برای آینده را ندارد، فریبکار، دروغگو، پرخاشگر و بی احتیاط است.

اختلال شخصیت مرزی:

ویژگی اصلی این نوع اختلال ناپایداری و بی ثباتی در خلق و خو و روابط با دیگران است. فرد دچار اختلال شخصیت مرزی درک ثابتی از هویت خود ندارد، احساس پوچی مزمن می کند، دست به اقداماتی می زند که برای وی آسیب هایی در بر دارد، اقدام به خودکشی و یا تهدید به آن می کند و حالت های عاطفی ناپایدار و متغیر دارد.

اختلال شخصیت نمایشی:

شخص مبتلا به این بیماری تمایل شدیدی به جلب توجه دیگران دارد، در موقعیت هایی که در کانون توجه قرار ندارد ناراحت است، ظاهر متفاوتی دارد، گفتارش سرشار از اغراق در مورد هیجانات شخصی است، روابط را از آنچه هست صمیمانه تر تلقی می کند و به شدت تلقین پذیر است.

اختلال شخصیت خودشیفته:

خصوصیت اصلی این اختلال خودمحوری، کمبود احساس همدلی با دیگران و خود مهم پنداری است. فرد خودشیفته از بالا به بقیه نگاه می کند، در مورد موفقیت ها، زیبایی، قدرت، زیرکی و سایر ویژگی های مثبت خود به گونه اغراق آمیزی خیالبافی می کند، استثمارگر و نیازمند تحسین افراطی است و معتقد است دیگران به حال او غبطه می خورند.

اختلالات درجه سوم:

مبتلایان به این دسته از اختلالات اغلب مضطرب و بیمناک هستند.

این دسته از اختلالات در بر گیرنده سه مورد زیر است:

اختلال شخصیت اجتنابی:

افراد مبتلا به این بیماری نسبت به طرد شدن بسیار حساسند، علاقه شدیدی به برقراری ارتباط با دیگران دارند ولی از بیم پذیرفته نشدن از این روابط دوری می کنند.
به دلیل ترس از انتقاد، مورد تمسخر قرار گرفتن و یا خرابکاری کمتر در روابط کاری و یا روابط صمیمانه درگیر می شوند کم رو هستند و خود را از بقیه پایین تر می دانند.

اختلال شخصیت وابسته:

این اختلال با نیاز به حمایت از سوی اطرافیان، وابستگی و پذیرش سلطه دیگران همراه است و فرد مبتلا به آن بدون راهنمایی دیگران قادر به تصمیم گیری و برنامه ریزی برای کارهای روزمره نیست، از رفتار نادرست دیگران انتقاد نمی کند تا مبادا حمایت آن ها را از دست بدهد و برای جلب محبت و حمایت دیگران دست به کارهایی می زند که برای وی ناخوشایند است.

اختلال شخصیت وسواسی‌-‌جبری:

در این اختلال کمال طلبی همراه با انعطاف ناپذیری بر فرد تسلط دارد. بیمار مبتلا به این اختلال به حدی دارای کمال طلبی است که خود را در تکمیل تمام امور دخالت می دهد، در واگذاری امور به دیگران اکراه دارد، علاقه بیش از حد به کار داشته و تفریحات و روابط اجتماعی را قربانی کار می کند، بیش از حد منظم بوده و روی جزئیات امور حساسیت زیادی دارد، لجباز، انعطاف ناپذیر، خونسرد و خسیس است.

نشانه های کلی اختلال شخصیت

• تغییر دائمی خلق و خو
• داشتن روابط پر تنش 
• انزوای اجتماعی
• ناگهان خشمگین شدن
• گمان بد داشتن به دیگران
• مشکل در پیدا کردن دوست
• کنترل ضعیف رفتار
• سوء مصرف الکل و مواد مخدر

 بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در«مرزی بین نودوز و پسیکوز» قرار دارند و با بی ثباتی فوق العاده عاطفه خلق و رفتار و احساس پوچی مشخص می شوند. در واقع هیچ ویژگی بصورت دائمی در فرد دیده نمی شود. یک مرزی ممکن است در یک موقعیت ، فردی را به عنوان «دوست داشتنی ترین و مهم ترین » در نظر بگیرد و در موقعیت دیگر به عنوان «بی رحم ترین و استثمار کننده ترین» شخص تشخیص دهد. «نقطه تعادلی در زندگی آنها وجود ندارد».

همچنین این بیماران نسبت به مفاهیم هویت خود دچار آشفتگی هستند. بدین معنی که درباره «هویت تناسلی (جنسی) و ارزش ها ، وفاداریها و هدفهای خود» تردید دارند. برای جبران هویت ناقص و آشفته خود اغلب روی پوستشان کلمات (مانند: مادر ، عشق) یا عکسهایی (مانند عکس فرد محبوب یا حیوانات) راخال کوبی می کنند. این خال کوبیها در حکم قدرت دهنده و آرامش بخش است. از طرف دیگر این بیماران در روابط پر شور و ناپایدار (که گاهی با بی مبالاتی جنسی همراه است) درگیر می شوند. نکته مهم و دردناک زندگی افراد مرزی اقدامهای مکرر خود آزاری (خود زنی) است. آنها ممکن است برای رفع تنش درونی یا به قصد کمک گرفتن از دیگران اقدام به «تیغ زدن یا سوزاندن» قسمتهای مختلف بدن خود نمایند. اما اغلب در بازو ، سینه و شکم می توان آنها را مشاهده کرد. 

به منظور آن که اختلال شخصیت در یک فرد تشخیص داده شود، باید عوارضی در او وجود داشته باشد: این الگوهای رفتاری باید مزمن و فراگیر باشند، بر جنبه های مختلف زندگی فرد، از جمله کارکرد اجتماعی، کاری، تحصیلی و روابط نزدیک او تاثیر بگذارند. فرد باید عوارضی نشان بدهد که بردو یا بیشتر از زمینه های زیر اثر بگذارد: افکار، هیجانات، کارکرد، روابط میان فردی و کنترل امیال. الگوهای رفتاری باید در طول زمان، پایدار باشند و سرآغاز پیدایش آن را بتوان تا دوران نوجوانی یا اوایل دوران بلوغ ردگیری کرد. این رفتارها قابل توضیح یا تشریح توسط اختلالات ذهنی دیگر، سوء مصرف دارو یا شرایط پزشکی دیگر نباشند.

عوامل افزایش دهنده خطر

• سابقه سوء رفتار دیگران با فرد در کودکی
• سابقه خانوادگی اختلالات خلقی

عوارض احتمالی

• مشکل در حفظ شغل و ارتباط با دیگران، اضطراب و افسردگی
• سوءمصرف داروها
• عدم پایبندی به درمان
• خودکشی

درمان اختلال شخصیت

درمان این اختلالات مستلزم اعتماد متقابل بین درمانگر و بیمار است. تحقق این امر ممکن است مشکل باشد، زیرا در این اختلالات اغلب انگیزه دریافت درمان مربوط به اطرافیان بیمار است نه خود بیمار.

علت اختلال شخصیت چیست؟

برای پی بردن به اختلالات شخصیت در تست MMPI در فرم های MMPI-370 سوالی | MMPI-71 سوالی | MMPI-567 سوالی که MMPI فرم بلند دقیق تر هست شرکت کنید

به ترکیبی از افکار، عواطف و رفتار که شما را از دیگران متمایز می کند شخصیت گفته می شود. شخصیت همان دیدگاه، درک و همذات پنداری شما با دنیای بیرون و دیدتان نسبت به خود است. شخصیت در کودکی و از طریق تعامل با عوامل زیر شکل میگیرد:

• ژن: برخی خصوصیات شخصیتی توسط والدین و ژن انتسابی به شما منتقل می شود. گاهی به این خصوصیات سرشت می گوییم.
• محیط: محیطی که در آن بزرگ شدید، رویداد هایی که اتفاق افتاده و ارتباط با اعضای خانواده و دیگران در شکل گیری شخصیت موثر است.
  باورها بر این است که اختلالات شخصیت تحت تاثیر مجموعه ای از عوامل ژنتیکی و محیطی رخ می دهد. ژنتیک می تواند باعث آسیب پذیر بودن شما در برابر یک اختلال شخصیت باشد و وضعیت زندگی بروز اختلال را برانگیزاند.

عوامل خطرناک اختلال شخصیت

اگرچه علت دقیق بروز اختلال شخصیت مشخص نیست، بنظر میرسد چند عامل خاص خطر بروز یا تحریک اختلال شخصیت را بالا میبرد. از جمله:

• سابقه ی اختلال شخصیت یا سایر بیماری های روانی در خانواده
• زندگی خانوادگی خشونت آمیز، بی ثبات یا پریشان در کودکی
• تشخیص اختلال سلوک در کودکان
• تغییر شیمی و ساختار مغز

عوارض اختلال شخصیت

اختلال شخصیت به طرز قابل توجهی زندگی فرد بیمار و کسانی که به او اهمیت می دهند را مختل می کند. اختلال شخصیت در رابطه، کار یا مدرسه مشکل ایجاد میکند و منجر به انزوای اجتماعی یا سوء مصرف مواد و الکل میشود.

تشخیص اختلال شخصیت

اگر روانپزشک یا روانشناس به بروز اختلال شخصیت در شما مشکوک شود، با روش های زیر اطمینان حاصل میکند:

معاینه ی فیزیکی: ممکن است پزشک معاینه ی فیزیکی انجام دهد و سوالات اساسی درمورد سلامتیتان بپرسد. گاهی علائم مربوط به بیماری فیزیکی زمینه ای است. معاینه شامل آزمایش و آزمایش اعتیاد میشود.
معاینه ی روانشناختی: این مورد شامل گفتگو درمورد افکار، احساس و رفتار شما است و برای کمک به تشخیص از پرسشنامه استفاده میشود. با اجازه ی شما، دریافت اطلاعات درمورد اعضای خانواده و دیگران میتواند مفید باشد. 
معیار های تشخیص در DSM-5: پزشک علائم شما را با معیار راهنمای شناختی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده مقایسه میکند.

همچنین از آزمون های زیر میتونید استفاده کنید. برای شرکت در آزمون های زیر بروی آن کلیک کنید.