اختلال شخصیت

اختلال شخصیت عبارت است از تجارب درون ذهنی و رفتاری با دوامی که بر معیارهای فرهنگی منطبق نیست، نفوذی غیرقابل انعطاف دارد، از نوجوانی یا جوانی شروع می شود، به طور کلی برخی از انواع این اختلال در دوره میانسالی کمتر آشکار می‌شوند. در طول زمان تغییر نمی کند و موجب ناخشنودی فرد و مختل شدن کارکردهایش می شود. هر گاه صفات شخصیتی، غیرقابل انعطاف و غیرانطباقی باشد و کارکردهای فرد را مختل سازد یا رنج و عذاب درون ذهنی برایش ایجاد کند، تشخیص اختلال شخصیت را می توان مطرح کرد.

خیلی وقت‌ها، خودِ فرد و حتی اطرافیان او متوجه نمی‌شوند که او دچار اختلالی روان‌شناختی است؛ چراکه تفکر و رفتار، طبیعی به نظر می‌رسد. چنین فردی حتی در موقعیت‌های چالش برانگیز، نه خودش، که دیگران را مقصر اتفاق‌های پیش‌آمده می‌داند.

میزان شیوع این اختلال هم قابل تامل است. 6.1 درصد از مردم جهان به اختلال شخصیت دچار هستند. همچنین گفته می‌شود که 40 تا 60 درصد از افرادی که به یک اختلال روان‌شناختی مبتلا هستند،

چه چیزی باعث اختلال شخصیت می‌گردد؟

علل اختلال شخصیت، محل بحث و اختلاف نظر بوده است. برخی کارشناسان عقیده دارند که اختلالات شخصیت به دلیل تجربیات اولیه‌ای که مانع رشد عادی الگوهای فکری و رفتاری شده‌اند به وجود می‌آیند. برخی دیگر از پژوهشگران میگناir عقیده دارند که تاثیرات بیولوژیکی یا ژنتیکی ریشه پیدایش اختلالات شخصیتی هستند.با وجودی که هنوز بر سر یک علت قطعی برای اختلالات شخصیتی توافق نشده است امّا به احتمال زیاد ترکیبی از زمینه‌های ژنتیکی و متغیرهای محیطی در رشد آن‌ها دخالت دارند.

درمان اختلال شخصیت

اگر یک فرد احساس کند که عائم ذکر شده در بالا، یا علائمِ دیگری از اختلال شخصیت را دارد، باید به روان‌درمانگر مراجعه کند، تا تحت درمان قرار بگیرد. چرا درمان اختلال شخصیت مهم است؟ به این دلیل که بدون درمان ، اختلالات شخصیتی می‌توانند باعث ایجاد مشکلات قابل توجهی در زندگی شوند که به مرور زمان ممکن است بدتر شوند.

این درمان یک الزام مهم دارد و آن این است که درمانگر و بیمار به یکدیگر اعتماد داشته باشند. تحقق این امر ممکن است که راحت نباشد، چراکه اختلال‌های شخصیتی انگیزه درمان را در اطرافیان فرد به وجود می‌آورد و نه خودِ فرد؛ چرا که او احتمالا خودش متوجه آن نخواهد بود.

برای درمان اختلال شخصیت دو راه وجود دارد؛ «روان‌درمانگری» و «دارو درمانی». در روان‌درمان‌گری می‌توان از خانواده درمانی و گروه درمانی بهره گرفت. فرد در این شیوه می‌آموزد که نسبت به انواع مهارت‌های اجتماعی، بروز احساسات، مسئولیت‌پذیری و سایر رفتارهای شخصی و اجتماعی چطور باید عمل کند. دارودرمانی وقتی آغاز می‌شود که روان‌درمانگر تشخیص دهد که فرد برای کاهش تجربه علائم اختلال شخصیتی، نیازمند مصرف داروست و با روش‌های دیگر بهبود پیدا نمی‌کند. هرچندکه داروی مخصوصی برای اختلال شخصیت وجود ندارد، اما برخی از داروهای مشترک با دیگر مشکلات تجویز می‎شود؛ مثل داروهای ضد افسردگی، ضد اضطراب و ضد روان‌پریشی.

اختلالات شخصیتی گروه A

این گروه با تفکرات عجیب و غریب و رفتار غیر عادی شناخته می‌شوند. اختلال شخصیت پارانوئید، اسکیزوئید و اسکیزوتایپال در این گروه جا می‌گیرند.

اختلالات شخصیتی گروه B

گروه B را می‌توان با تفکرات رفتاری چشمگیر، بیش از حد عاطفی یا غیرقابل پیش‌بینی‌بودن شناسایی کرد. افراد دارای انواع اختلال شخصیتی در این گروه، شامل اختلال شخصیت ضد اجتماعی، اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت هیستریک و خودشیفتگی هستند.

اختلالات شخصیتی گروه C

این گروه، با تفکرات یا رفتار اضطرابی و ترسناک شناخته می‌شوند. افراد این گروه اختلال شخصیت اجتنابی، اختلال شخصیت وابسته و اختلال شخصیت وسواس-اجباری دارند.

علائم اختلال شخصیت پارانوئید

• بی‌اعتمادی و بدگمانی نسبت به دیگران و انگیزه‌هایشان
• باور به این‌که دیگران در تلاشند تا به فرد آسیب برسانند یا فریبش دهند
• داشتن سوءظن نسبت‌به دیگران
• نشان دادن واکنش عصبی یا خصمانه نسبت به توهین

علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید

• عدم علاقه به روابط اجتماعی و ترجیح دادنِ تنهایی
• محدودیت در بیان عاطفی
• عدم توانایی در لذت بردن از بیشتر فعالیت‌ها
• داشتنِ ظاهر سرد یا بی‌تفاوت‌بودن نسبت به دیگران
• نداشتن علاقه برای برقراری رابطه جنسی با دیگری

علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

• پوشیدن لباس و داشتنِ تفکر، اعتقادات، گفتار یا رفتارهای عجیب‌و‌غریب
• تجربه‌های عجیب ادراکی، مانند شنیدن صدایی که نام فرد را زمزمه می‌کند
• دادن پاسخ‌های عاطفی نامناسب
• داشتنِ اضطراب اجتماعی، کمبود یا ناراحتی از روابط نزدیک
• دادن پاسخ مشکوک به دیگران
• داشتن «تفکر جادویی»؛ اعتقاد به این‌‌که می‌توان با افکار خود بر افراد و رویدادها تاثیر گذاشت

علائم اختلال شخصیت ضد اجتماعی

• بی اعتنایی به نیازها یا احساسات دیگران
• دروغ گویی مداوم، دزدی، استفاده از نام‌های مستعار
• داشتن مشکل با قوانین
• تکرار نقض حقوق دیگران
• داشتنِ رفتار پرخاش‌گرانه و اغلب خشونت‌آمیز
• بی‌اعتنایی به امنیت خود یا دیگران
• رفتار تحریک‌آمیز
• عدم پشیمانی برای رفتارهای بد

علائم اختلال شخصیت مرزی

• داشتن رفتار تحریک‌آمیز و پرخطر؛ مانند داشتن رابطه جنسی ناامن
• داشتن تصویر ناپایدار از خود
• وارد شدن به روابط ناپایدار و شدید
• داشتنِ نوسانات رفتاری، در برابر استرس
• انجامِ رفتار خودکشی یا تهدید به خودکشی
• ترس شدید از تنها بودن یا رها شدن 
• احساس پوچی مداوم

علائم اختلال شخصیت هیستریک 

• جلب توجه از طریق بروز دادن احساسات یا تحریک آمیز بودن از نظر جنسی
• به راحتی تحت تاثیر قرار گرفتن
• داشتنِ احساساتی دائما در تغییر
• نگرانی بیش از حد نسبت به ظاهر بدنی