مهارت همدلی یکی از مهارت‌های زندگی است که برای برقراری ارتباط موثر لازم و ضروری است. زندگی سرشار از استرس و تعارض‌هایی است که باید با آنها مقابله کرد. همدلی یکی از کارهایی است که به مقابله با این استرس‌ها کمک می‌کند. فردی که با دیگران همدلی می‌کند علاوه بر کسب احترام و محبوبیت در اجتماع و خانواده، اعتماد به نفس بیشتری نیز پیدا می‌کند و احساس مفید بودن می‌کند. مهارت همدلی یک توانایی اکتسابی و لازمه آن آموزش و تمرین است.
همدلی توانایی درک احساس و تجربه دیگران است؛ به این معنی که فرد بتواند خود را جای دیگری بگذارد و دنیا را از چشم او ببیند و بتواند احساس دیگران را بشناسد و پاسخ مناسب به آن احساس دهد. یعنی در موقعیت‌های مختلف احساسات دیگران مثل خشم، ترس و غمشان را تشخیص دهد و به صورت درست به آنها پاسخ بدهد.
آنچه همدلی برای فرد به ارمغان میآورد عبارتند از افزایش اعتماد به نفس، احساس خوشایند و مثبت بودن، کمک به تصمیم‌گیری بهتر، تحکیم روابط بین فردی، پیشگیری از آسیب‌های روانی اجتماعی و شناخت بهتر دیگران و ایجاد روابط گسترده.
مهارت همدلی به طور کلی به دو بخش شناختی و عاطفی تقسیم می‌شود:
بعد شناختی مهارت همدلی: توانایی شناخت احساسات و حالات دیگران و توانایی حدس زدن دیدگاه و نقطه نظر آنها.
بعد عاطفی مهارت همدلی: توانایی ابراز کردن پاسخ عاطفی مناسب به احساسات ادراک شده دیگران.
چگونه مهارت همدلی را تقویت کنیم؟
اگرچه با پرهیز از ارزیابی دیگران، درک تفاوت‌های فردی و دیدن شرایط و موقعیت‌ها از زاویه دید متفاوت مهارت همدلی تا میزان زیادی تقویت می‌شود؛ اما اگر به دنبال روش‌های بیشتری برای افزایش مهارت همدلی هستید می‌توانید از موارد زیر استفاده کنید:
کنترل احساسات و هیجانات
نحوه ابراز و مهار احساسات از مهم‌ترین اصول ارتباط با دیگران است. هوش هیجانی به عنوان مجموعه‌ای از توانایی‌های درونی به انسان‌ها کمک می‌کند تا در شرایط و موقعیت‌های مختلف با حفظ انگیزه خود، در مقابل تضادها و ناملایمتی‌های احساسی سازگاری از خود نشان دهد و متناسب با موقعیت به آن پاسخ دهد.
عدم انتقال احساسات منفی به دیگران
به یاد داشته باشید که هر گونه تفاوت فرصتی است برای آشنایی با مهارت‌های ناشناخته و یادگیری آن. لذا در صورتی که با شرایط ناخواسته‌ای برخورد می‌کنید بهتر است که صبر داشته‌باشید و اندکی خویشتن‌داری کنید. عدم انتقال احساسات منفی به دیگران و دادن زمان به‌خود جهت درک شرایط پیش آمده از مهم‌ترین نکاتی است که در برقراری ارتباط همدلانه موثر است.
درک چهارچوب ذهنی دیگران
اطلاع داشتن درباره گذشته دیگران و تجربیاتی که در زندگی داشته‌اند باعث‌می‌شود که چهارچوب ذهنی آنها قابل درک شود و به نقاط ضعف و حساسیت‌های آنها آگاهی بیشتری پیدا کرد.
گوش دادن به حرف‌های طرف مقابل
یکی از مهم‌ترین ابزارهای تقویت همدلی، گوش کردن است. این ابزار اندکی با شنیدن متفاوت است زیرا به انرژی و توجه بیشتری نیاز دارد. گوش کردن همدلانه شامل صبر کردن، عدم پیش‌داوری و قضاوت و عدم دخالت احساسات شخصی می‌شود. لذا بهتر است در هنگامی که فرد مقابل در حال صحبت است با آرامش و دقت به صحبت‌های او گوش دهید و در هنگام اتمام صحبت‌های فرد مقابل، نظرات و احساسات ابراز شده‌اش را با زبانی دوستانه استنباط کنید.
در این خصوص توصیه می‌شود که استنباط خود را به گونه‌ای بی‌طرفانه به فرد منتقل کرده و از تایید یا مردود شمردن نظرات او اجتناب کنید. همچنین می‌توانید با پرداختن به مواردی که مورد توجه فرد مورد نظر شماست و درک کردن احساسات او در حین صحبت کردن، از روش “گوش دادن” نتایج بهتری بگیرید و با این روش علاوه بر مهارت همدلی، مهارت روابط بین فردی خود را نیز بیش از پیش تقویت کنید.
استفاده درست از زبان بدن
یکی دیگر از ابزارهای افزایش همدلی استفاده درست و به جا از زبان بدن است. نحوه نشستن، حرکت دست‌ها، زاویه سر، نحوه نگاه کردن، حالت چهره و…. از جمله مواردی است که می‌توان به ناخودآگاه فرد مقابل اطلاعات زیادی منتقل کند. لذا توصیه می‌شود که در هنگام درک کردن دیگران از انجام حرکات تدافعی مانند دست به سینه شدن، نگاه از بالا به پایین و… خودداری کنید تا ارتباط بهتری با یکدیگر برقرار کنید.
اثرات همدلی
بهره‌مندی فرد از مهارت همدلی در تعاملات آثار بسیاری دارد که از جمله آنها می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- منجر به جلب اعتماد مقابل در روابط طرفین می‌گردد.
- زمینه اصلاح شناخت، احساس و رفتار در فرد می‌شود.
- زمینه شناخت بهتر و بیشتر از دیگران را فراهم میآورد.
- زمینه ساز مهارت حل مسئله و تصمیم گیری صحیح و سنجیده می شود.
- قدرت ابراز وجود و رشد اجتماعی را تقویت می‌کند.
- در تحکیم روابط همسران و دیگر اعضای خانواده نقش مهمی دارد.
- خودآگاهی و مدیریت هیجان را در فرد ارتقاء می بخشد.
- اعتماد به نفس و عزت نفس را تقویت می‌کند.
- فرد را از تنهایی نجات می‌دهد.
- از بسیاری از تعارضات و سوء تفاهم ها پیشگیری می‌کند.
- امنیت روانی و آسایش خاطر را تقویت می‌کند.
- میل به شرکت در فعالیت های گروهی را افزایش می‌دهد.
- بیان احساسات خود و درک احساسات دیگران را آسان تر می‌کند.