تیک عصبی چیست؟
تیک های عصبی می تواند با رفتارهایی مثل بالا انداختن شانه، پلک زدن، تنگ کردن چشمها، تکانهای تند سر یا شانه، شکلک در آوردن یا چین دادن بینی دیده شود. در واقع تیک ها، حرکات بدنی یا صداهای کنترل نشده هستند و انواع مختلفی از تیک های عصبی وجود دارد. برخی افراد ممکن است تنها یک نوع تیک داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است چندین تیک داشته باشند. برخی از انواع متداول تیک ها در ادامه بخش سلامت نمناک توضیح داده شده اند.
انواع تیک های عصبی
انواع مختلفی از تیک های عصبی وجود دارند که برخی بر حرکت بدن (تیک موتوری) و بقیه بر صدا تاثیر می گذارند.
تیک های حرکتی:
تیک های عصبی که منجر به حرکات بدنی می شوند به عنوان "موتور تیک ها" شناخته می شوند.
مثال های معمول شامل موارد زیر هستند:
- پلک زدن یا چرخاندن چشم ها
- چین انداختن بینی و شکلک درآوردن
- گاز گرفتن لب ها یا تکان دادن زبان ها
- تکان دادن سر
- چرخاندن گردن
- چمباتمه زدن، خم شدن برای لمس کف اتاق
- گاز گرفتن انگشت ها
- بالا انداختن شانه ها
- لمس کردن افراد یا چیزهای دیگر
- انجام حرکات و ژشت های خاص
برخی اوقات تیک ها ممکن است به نظر عادی باشند، اما نمی توان آنها را کنترل کرد. برخی افراد می توانند یک تیک را برای مدتی کوتاه به تعویق بیاندازند، اما در نهایت میل به انجامش خیلی قوی می شود.
تیک های صدایی یا صوتی:
مثال های معمول تیک های صوتی شامل موارد زیر هستند:
- سرفه
- خر خر کردن
- سر و صداهای حیوانات از قبیل واق واق کردن
- خرناس
- فیش فیش کردن
- گلو را صاف کردن
- جیر جیر کردن
- تکرار یک صدا یا عبارت
- استفاده از کلمات و عبارات زننده و توهین آمیز (این امر غیر معمول است)
گاهی اوقات جریان عادی گفتار ممکن است قطع شود، یا تیک عصبی ممکن است در آغاز یک جمله به روش مشابه با لکنت رخ دهد.
علایم تیک ها:
تیک ها - حرکات یا صداهای ناگهانی، کوتاه، متناوب - نشانه سندرم تورت هستند. آن ها می توانند از حد ضعیف تا شدید وجود داشته باشند.
علائم شدید ممکن است به طور قابل توجهی با ارتباط، کارکرد روزانه و کیفیت زندگی تداخل داشته باشند.
علل سندروم تورت
علت دقیق سندروم تورت معلوم و مشخص نیست. چنانچه در این بخش از سلامت نمناک می خوانید این، یک اختلال پیچیده و احتمالاً ناشی از ترکیب عوامل ارثی (ژنتیکی) و محیطی است. مواد شیمیایی که در مغز، ایمپالس های عصبی را منتقل می کنند (انتقال دهنده های عصبی)، از جمله دوپامین و سروتونین، ممکن است نقش ایفا کنند.
عوامل خطر سندروم تورت
عوامل خطر سندرم تورت، عبارتند از:
تاریخچه و سابقه خانوادگی:
داشتن سابقه خانوادگی سندرم تورت یا اختلالات عصبی دیگر می تواند خطر گسترش و رشد سندروم تورت را افزایش دهد.
جنسیت:
مردان در حدود سه تا چهار برابر بیشتر از خانم ها ریسک این سندرم را دارند.
مشکلات :
افراد مبتلا به سندروم تورت اغلب زندگی سالم و فعالی دارند.
اما سندرم تورت اغلب شامل چالش های رفتاری و اجتماعی است که می تواند به تصویر از خود آسیب برساند.
شرایطی که اغلب مرتبط با سندروم تورت هستند، عبارتند از:
- اختلال کم توجهی بیش فعالی (ADHD)
- اختلال وسواسی جبری (OCD)
- اختلال طیفی اوتیسم
- ناتوانی های یادگیری
- اختلالات خواب
- افسردگی
- اختلالات اضطراب
- درد مربوط به تیک ها، به ویژه سردرد
- مشکلات مدیریت خشم
تیک ها، سریع و حرکات عضلانی تکراری هستند که به طور ناگهانی و سخت برای کنترل تکان های بدن و یا صدا به وجود می آیند. آن ها در دوران کودکی تا سن 5 سالگی رایج هستند. گاهی اوقات ممکن است تا بزرگسالی هم ادامه پیدا کنند.
تیک ها معمولاً جدی نیستند و در طول زمان بهبود می یابند. اما آن ها می توانند نا امید کننده باشند و در فعالیت های روزمره دخالت می کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
تیک ها معمولاً جدی نیستند. اگر تیک هایتان ملایم و خفیف هستند و باعث ایجاد مشکلی نمی شوند، همیشه نیازی نیست که به پزشک مراجعه کنید. گاهی اوقات آن ها می توانند به همان سرعتی که ظاهر می شوند، ناپدید شوند.
اگر نسبت به تیک های کودکتان نگران هستید، به پزشک خود مراجعه کنید، یا اگر تیک ها اینگونه هستند:
- اگر به طور منظم اتفاق می افتند و یا به صورت مکرر و یا شدیدتر می شوند.
- داشتن مشکلات اجتماعی یا احساسی، مانند شرمندگی، قلدری یا انزوای اجتماعی.
- باعث درد یا ناراحتی می شوند.
- در فعالیت های روزمره، مدرسه یا کار تداخل پیدا می کنند.
- به همراه دیگر حالات و رفتارهاست، مانند عصبانیت، افسردگی و یا به خود زیان زدن.
پزشک شما باید قادر به تشخیص یک تیک از توصیف یا دیدن یک ویدئو کوتاه باشد، اما مراقب باشید که بیش از حد توجه خود را به تیک ها نیندازید، وگرنه ممکن است بدتر شوند.
تیک های عصبی چقدر طول می کشند؟
در اغلب موارد، تیک ها به طور قابل توجهی در طول زمان بهبود می یابند یا به طور کامل متوقف می شوند. گاهی اوقات ممکن است چند ماه طول بکشد، اما اغلب آن ها چند سال می مانند. از حدود هشت سالگی تا دوران نوجوانی به شدت جدی هستند و معمولاً بعد از بلوغ شروع به بهبود می کنند.
تحقیقات اظهار دارند که:
- از هر سه تا چهار نفر، 1 نفر هیچ وقت در زندگی اش تیک ندارد.
- از هر سه نفر، 1 نفر تیک ملایمی در بزرگسالی دارد.
- از هر سه نفر، 1 نفر تیک شدیدی را در بزرگسالی دارد.
درمان های تیک ها
اگر تیک شما ملایم است و باعث مشکلات دیگری نمی شود، درمانی برایش لازم نیست.
نکات خود درمانی، مانند اجتناب از استرس و یا خستگی، اغلب برای اکثریت مردم مفید هستند. اگر تیک شدید تری دارید و فعالیت های روزمره شما را تحت تاثیر قرار دهند، معالجاتی برای کاهش تعداد دفعات آنها توصیه می شود.
درمان های اصلی تیک ها، عبارتند از:
درمان معکوس عادت :
این روش به شما یا کودکتان کمک می کند تا حرکات ارادی را یاد بگیرید که با تیک هایتان "رقابت" کنید، بنابراین پرش تیک نتواند در آن زمان اتفاق بیفتد.
قرار گرفتن در معرض جلوگیری از پاسخ (ERP) :
این هدف به شما کمک می کند تا شما و یا کودک تان به احساس های ناخوشایندی عادت کند که اغلب درست قبل از یک تیک، که می تواند تیک را متوقف کند، به کار رود.
همچنین داروهایی وجود دارند که می توانند به کاهش تیک ها کمک کنند. این درمان ها ممکن است در کنار درمان های روان شناختی یا پس از امتحان درمان ها استفاده شوند.