سروتونین چیست

سروتونین یک ماده شیمیایی است که پیام‌ها را بین سلول‌های عصبی در مغز و در سراسر بدن منتقل می‌کند. سروتونین نقش کلیدی در عملکردهای بدن مانند خلق و خو، خواب، هضم، حالت تهوع، بهبود زخم، سلامت استخوان، لخته شدن خون و میل جنسی دارد. سطح سروتونین خیلی پایین یا خیلی بالا می‌تواند باعث مشکلات سلامت جسمی و روانی شود.

سروتونین چیست؟

سروتونین که با نام هیدروکسی‌تریپتامین-5 (5-HT) نیز شناخته می‌شود، یک انتقال‌دهنده عصبی مونوآمین است. همچنین به عنوان یک هورمون عمل می‌کند.

سروتونین به عنوان یک انتقال‌دهنده عصبی، پیام‌هایی را بین سلول‌های عصبی در مغز (سیستم عصبی مرکزی) و در سراسر بدن (سیستم عصبی محیطی) منتقل می‌کند. این پیام‌های شیمیایی به بدن می‌گویند که چگونه کار کند.

سروتونین نقش‌های مختلفی در بدن ایفا می‌کند، از جمله تاثیر بر یادگیری، حافظه، شادی و همچنین تنظیم دمای بدن، خواب، رفتار جنسی و گرسنگی. تصور می‌شود کمبود سروتونین کافی در افسردگی، اضطراب، شیدایی و سایر بیماری‌های جسمی نقش دارد.

بیشتر سروتونین موجود در بدن در روده (روده‌ها) است. حدود 90٪ سروتونین در سلول‌های پوشاننده دستگاه گوارش یافت می‌شود. این ماده در گردش خون آزاد شده و توسط پلاکت‌ها جذب می‌شود. فقط حدود 10٪ در مغز تولید می‌شود.

سروتونین از اسید آمینه ضروری تریپتوفان ساخته می‌شود. یک اسید آمینه ضروری به این معنی است که بدن نمی‌تواند آن را بسازد. باید از غذاهایی که می‌خورید دریافت شود.

وظایف سروتونین در بدن:

سروتونین در بسیاری از عملکردهای بدن نقش دارد:

• خلق و خو: سروتونین در مغز خلق و خوی را تنظیم می‌کند. اغلب به آن ماده شیمیایی طبیعی "احساس خوب" بدن گفته می‌شود. وقتی سروتونین در سطح طبیعی باشد، احساس تمرکز، ثبات عاطفی، شادی و آرامش بیشتری می‌کنید. سطح پایین سروتونین با افسردگی مرتبط است. بسیاری از داروهایی که برای درمان اضطراب، افسردگی و سایر اختلالات خلقی استفاده می‌شوند، اغلب راه‌هایی را برای افزایش سطح سروتونین در مغز هدف قرار می‌دهند.
• هضم: بیشتر سروتونین بدن در دستگاه گوارش است که به کنترل عملکرد روده کمک می‌کند و در محافظت از روده نقش دارد. روده می‌تواند آزادسازی سروتونین را افزایش دهد تا هضم را تسریع کند تا بدن از غذاهای تحریک‌کننده یا محصولات سمی خلاص شود. سروتونین همچنین در کاهش اشتهای هنگام غذا خوردن نقش دارد.
• حالت تهوع: حالت تهوع زمانی ایجاد می‌شود که سروتونین سریع‌تر از هضم شدن در روده آزاد شود. پیام شیمیایی توسط مغز دریافت می‌شود که آن را به عنوان حالت تهوع درک می‌کنید. بسیاری از داروهایی که برای کاهش احساس تهوع و استفراغ استفاده می‌شوند، گیرنده‌های خاص سروتونین را در مغز هدف قرار می‌دهند. خواب: سروتونین، همراه با دوپامین، یک انتقال‌دهنده عصبی دیگر، در کیفیت خواب (میزان و مدت خواب ) نقش دارد. مغز همچنین برای ساخت ملاتونین، هورمونی که چرخه خواب و بیداری را تنظیم می‌کند، به سروتونین نیاز دارد.
• التیام زخم: سروتونین توسط پلاکت‌ها در خون آزاد می‌شود تا به بهبود زخم‌ها کمک کند. همچنین باعث تنگ شدن کوچکترین رگ‌های خونی، شریان‌ها می‌شود که جریان خون را کند می‌کند و به تشکیل لخته کمک می‌کند. این یک فرآیند مهم در بهبود زخم است.
• سلامت استخوان: سطح سروتونین ممکن است در تراکم استخوان‌های نقش داشته باشد. سطح بالای سروتونین در روده ممکن است در ضعیف شدن استخوان‌ها نقش داشته باشد که می‌تواند منجر به شکستگی استخوان و پوکی استخوان شود.
• سلامت جنسی: سروتونین همچنین - همراه با دوپامین، انتقال‌دهنده عصبی - در میل به رابطه جنسی نقش دارد.

مشکلات مرتبط با سطح پایین سروتونین:

سطح پایین سروتونین ممکن است با بسیاری از بیماری‌ها از جمله موارد زیر مرتبط باشد:

• افسردگی و سایر مشکلات خلقی
• اضطراب
• مشکلات خواب
• مشکلات گوارشی
• رفتار خودکشی
• اختلال وسواس فکری-عملی
• اختلال استرس پس از سانحه
• اختلالات هراس
• اسکیزوفرنی
• فوبیا

برای تشخیص اختالات شخصیتی می توانید در تست MMPI2 شرکت کنید.

دانشمندان هنوز چیزهای زیادی در مورد نقش سروتونین در بدن و بیماری‌ها باید بیاموزند. 

علل پایین آمدن سطح سروتونین:

پایین آمدن سطح سروتونین معمولاً بیش از یک دلیل دارد. از نظر فنی، سطح سروتونین به این دلایل پایین است:

• بدن به اندازه کافی سروتونین تولید نمی‌کند.
• بدن به طور موثر از سروتونین استفاده نمی‌کند. این اتفاق می‌تواند در صورتی رخ دهد که گیرنده‌های سروتونین کافی نداشته باشید یا گیرنده‌ها آنطور که باید کار نکنند.

برای افزایش سطح سروتونین چه کارکنیم؟

راهکارهای افزایش سطح سروتونین عبارتند از:

• خوردن غذاهای حاوی تریپتوفان بیشتر
• دریافت بیشتر نور خورشید
• مصرف مکمل‌های خاص
• ورزش بیشتر و کاهش سطح استرس

غذاهایی که سطح سروتونین را افزایش می دهند:

بسیاری از غذاها به طور طبیعی حاوی تریپتوفان، اسید آمینه‌ای که سروتونین از آن ساخته می‌شود، هستند. می‌توانید با خوردن غذاهای حاوی تریپتوفان، سطح سروتونین خود را افزایش دهید، مانند:

• ماهی سالمون.
• تخم‌مرغ.
• پنیر.
• بوقلمون.
• توفو.
• آناناس.
• آجیل، جو دوسر و دانه‌ها.

خوردن غذاهای سرشار از تریپتوفان لزوماً به خودی خود سطح سروتونین را افزایش نمی‌دهد. این یک فرآیند پیچیده است. بدن برای آزاد کردن انسولین، که برای جذب اسیدهای آمینه ضروری است، به کربوهیدرات نیاز دارد. سپس حتی اگر تریپتوفان وارد خون شود، باید با سایر اسیدهای آمینه برای جذب شدن در مغز رقابت کند. دانشمندان هنوز در حال مطالعه چگونگی تاثیر خوردن غذاهای حاوی تریپتوفان بر افزایش سطح سروتونین هستند.

چه داروهایی سطح سروتونین را افزایش می‌دهند؟

گیرنده‌های سروتونین اهداف رایج صنعت داروسازی هستند، زیرا بسیاری از بیماری‌های جسمی تحت تاثیر سروتونین قرار می‌گیرند. برخی از داروهای رایج‌تر که سطح سروتونین را افزایش می‌دهند عبارتند از:

چندین دسته مختلف از داروهای ضد افسردگی، بازجذب و بازیافت سروتونین را مسدود می‌کنند و باعث می‌شوند مقدار بیشتری از آن در مغز باقی بماند. داروهایی که به این روش عمل می‌کنند عبارتند از مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (به عنوان مثال، پاروکستین)، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین (به عنوان مثال، ونلافاکسین ) و داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای (به عنوان مثال، آمیتریپتیلین). نوع دیگری از داروهای ضد افسردگی، مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (به عنوان مثال، فنلزین) آنزیمی را که سروتونین را تجزیه می‌کند، مسدود می‌کنند.

بسیاری از داروهای دیگر که برای بسیاری از بیماری‌های پزشکی مصرف می‌شوند، نیز سروتونین را افزایش می‌دهند. برخی از این داروها شامل خانواده تریپتان از داروهای سردرد، مسکن‌های اوپیوئیدی، سرکوب‌کننده‌های سرفه حاوی دکسترومتورفان و داروهای ضد تهوع هستند.

چه مشکلاتی با سطح بالای سروتونین مرتبط هستند؟

سندرم سروتونین وضعیتی است که وقتی سطح سروتونین بیش از حد افزایش می‌یابد، اتفاق می‌افتد. معمولاً اگر دوز دارویی را که به افزایش سطح سروتونین معروف است افزایش دهید یا داروی دیگری را که به افزایش سروتونین معروف است مصرف کنید، این اتفاق می‌افتد.

علائم خفیف شامل لرز، تعریق شدید، گیجی، بی‌قراری، فشار خون بالا، پرش عضلات و اسهال است. علائم شدید شامل تب بالا، تشنج، غش و ضربان قلب غیرطبیعی است.

سندرم سروتونین در صورت شدید بودن و عدم تشخیص و درمان سریع می‌تواند کشنده باشد.