سنجش شخصیت

تعریف شخصیت

شخصیت نیز مانند هوش ،تعاریف بسیاری دارد.آلپورت،در تحقیقی راجع به تعاریف شخصیت مشاهده کرد که از این گونه تعاریف 50 نوع مختلف تعریف وجود دارد و اغلب آن ها را در دو دسته نسبتا مشخص قراردارد:

 دسته ی اول:

تعاریفی که روش آن ها بر اساس تحقیق درباره ظواهر رفتار و اعمال بیرونی وظاهری قرار گرفته است،که به آن ها تئوری«صوری» یا تئوری «ماسک» (mask theory)می گویند.

دسته ی دوم:

تعاریفی است که در آن از چگونگی و عمق ماهیت شخصیت صحبت می شود و به آن تئوری عمیق یا سابستانس (substance theory) می گویند.لغت شخصیت که لاتین ان پرسونالیتی (personality) است، از کلمه ی پرسونا گرفته شده یعنی ماسکی که بازیگران تئاتر یونان قدیم در موقع اجرای نمایش به صورت می زدند.بنابراین در اصل ،منظور رفتارهای ظاهری،صوری و ارزش اجتماعی فرد است که در بین عوامل رایج است؛مانند اینکه گفته می شودغفلان شخص،شخصیت برازنده ای دارد».معایب تئوری صوری بسیار است،ولی دو اعتراض اساسی بر این نظریه وارد است:اول اینکه توصیف شخصیت با این روش به شخص مشاهده کننده بستگی دارد،که این باعث می شود تفاوت های فردی در نظریه او تاثیر فراوانی داشته باشد.دوم اینکه رفتارهای مختلف ظاهری مکن است دارای علل کاملا مختلف و متفاوتی باشد،و آگاهی از این که شخص درستکار است شجاع یا فداکار است یا خودخواه،از شخصیت افراد شناخت عمیقی و اصولی به دست نمی دهد.روانشناسان،بیشتر تئوری عمقی را قبول دارند و سعی می کنند علل و عوامل نهفته و عمقی رفتار بشر را دریابند،زیرا شناخت این مسایل را در شناسایی شخصیت مهم می دانند.بدین منظور روانشناسان سعی می کنند فرضیه هایی بسازند تا بر اساس ان ها عوامل پویایی به وجود اورنده ی شخصیت را توضیح دهند.این گونه فرضیه ها،پدیده هایی را توجیه می کنند که فرض می شود وجود دارند،ولی مستقیما قابل مشاهده نیستند مانند غریزه،انگیزه ها،عواطف و احساسات،مکانیزم های دفاعی و امثال آن.

البته فرضیه هایی که باید پدیده های فرضی درونی موجود را توضیح دهند ،اغلب مهم،پیچیده،دشوار و گاهی نیز بی اساس و غیر علمی هستند و خیلی بیشتر از تئوری صوری،نظر شخصی در آن تاثیر دارد و عیب اصلی این گونه تئوری ها نیز همین مساله است.یکی از مشهور ترین انواع تیپ شناسی،طبقه بندی یونگ است که افراد را به دو دسته درونگرا و برونگرا تقسیم کرده است.به نظر یونگ ،شخصی درونگرا است که بیشتر به گوشه گیری،تنهایی و مشغول بودن با تفکرات و عواطف خود تمایل دارد؛برعکس فردی برونگرا است که میل به تماس با افراد اجتماع در او شدید است.شخصیت ،مجموعه ای از اجزای جدا از هم نیست،بلکه دارای سازمان است.در روانشناسی از دو نوع روش برای ارزیابی و اندازه گیری شخصیت استفاده می شود:یکی روش عینی و دیگری روش فرافکن.در روانشناسی بالینی،روش های عینی را نیز می توان به دو دسته تقسیم کرد:یکی آنکه رفتار افراد را با مشاهده مستقیم ارزیابی می کند و بنابراین به آن ها هم می توان نام مشاهدات کلینیکی داد و دسته دیگر که ان ها را به نام آزمون های عینی می شناسیم.بهترین روش برای ارزیابی شخصیت،روش بالینی است.

روش مشاهده کلینیکی

مشاهده کلینیکی معمولا در دو موقعیت انجام می شود:یکی موقعیت طبیعی و دیگری موقعیت آزمایش.مشاهده در موقعیت طبیعی ،آن است که فرد مورد مشاهده،به هیچ وجه متوجه نمی شود که تحت مشاهده قرار گرفته است.نمونه های این نوع مشاهده ها فراوان است.مثلا در رشته روانشناسی کودک،روانشناسان رفتارهای انفرادی و جمعی کودکان را به تفصیل از این طریق مشاهده کرده اند.به این منظور می توان از آیینه یک طرفه ،وسایل فیلمبرداری و امثال آن استفاده کرد.گزل و پیاژه از دانشمندان بزرگ روانشناسی،در موارد بسیاری از این روش ها در مورد کودکان استفاده کرده اند.مشاهده در موقعیت آزمایشی ،آن است که مشاهده کننده در ان دخل و تصرف کرده و وضعی قرار دادی و تصنعی به وجود می آورد.در این وضع فرد غالبا می داند که تحت ارزیابی قرار دارد.در این گونه شرایط،روانشناسان عکس العمل های افراد در مقابل پرس های (فشار)جسمی و روانی ،قدرت رهبری،ابتکار،ثبات شخصیت،پشتکار،تحمل مشکلات،تلقین پذیری،درونگرایی و برونگرایی،صداقت،درستی و امثال ان را می سنجند.

تکنیک های مشاهده:روانشناسان برای انجام مشاهده،تکنیک های مختلفی به کار برده اند.به عنوان مثال،روش سوسیومتری و مقیاس درجه ای را بیان می کنیم.

الف)سوسیومتری: در سال 1934،مورینو روانپزشک آمریکایی،برای شناخت ارتباط اجتماعی گروه ها روش جالبی ارائه داد.او این تکنیک را سوسیومتری خواند.اساس نظری این روش چنین است که در هر گروهی،بعضی از افراد ان گروه ،به طرف یکدیگر کشیده می شوند و گروه های کوچکتری تشکیل می دهند.ممکن است یک نفر مورد توجه بیشتر اعضا باشد،یا یک نفر دیگر مورد توجه کمتری قرار گیرد و یا افراد مختلف گروه،توجه بعضی و بی اعتنایی بعضی دیگر از اعضای گروه را به خود جلب کنند.

روش اساسی سوسیومتری؛ این است که از افراد یک گروه می خوواهند تا از میان افراد گروه کسانی را که میل دارند در موضوعی مانند دوستی،هم اتاق بودن،رفتن به مهمانی،همبازی بودن و امثال آن شریک باشند،انتخاب کنند.سپس نام افراد منتخب را به صورت یک سوسیوگرام رسم می کنیم.

ب)مقیاس درجه ای: مقیاس درجه ای معمولا از فهرست شناخته شده شخصیت ساخته می شود.در این فهرست ،صفات را به تعدادی از افراد می دهیم و از آن ها می خواهیم که بگویند هر یک از این صفات تا چه اندازه مشخص کننده فرد به خصوصی است.سپس همبستگی آماری این قضاوت از یک شخص و قضاوت های دیگران در شرایط مختلف را بدست می آوریم.از این طریق،معیاری از خصوصیات رفتار یک فرد به دست می آید.میزان کردن مقیاس درجه ای به اندازه میزان کردن آزمون های شخصیت موفقیت آمیز نبوده است،اما با این وجود،مقیاس درجه ای در روانشناسی زیاد به کار گرفته می شود.یکی از مشهورترین این مقیاس ها عبارت است از مقیاس رشد اجتماعی واینلند.

آزمون های عینی

آزمون های عینی شخصیت یا به قول معروف؛ آزمون های مداد-کاغذی ،نوعی مصاحبه میزان شده هستند.پایه ی اصلی این ازمون ها را تعدادی پرسش تشکیل می دهند که به وسیله روانشناسان طراحی می شود و منظور از آن اندازه گیری طرز فکر ،علاقه،بیماری و امثال آن است.شخص مورد آزمایش به این پرسش ها پاسخ بله ،نه و یا نمی دانم می دهد.از این پرسش ها نتیجه عددی مشخصی به دست می آید و آزمایشگر بر اساس نرم خاصی ان ها را تعبیر و تفسیر می کند.در حال حاضر تعداد این نوع آزمون ها بی شمار است،زیرا از زمانی که اولین ان ها به نام مقیاس اطلاعات فردی وودورث در سال 1918 به وسیله ی وودورث ساخته شد،تا امروز انواع مختلف دیگری از آزمون های عینی ساخته شده است .یکی از مهم ترین و معروف ترین ان ها که امروزه زیاد از ان استفاده می شودآزمون چند طبقه ای شخصیت مینه سوتا است(ام.ام.پی.آی).

نقاط قوت ازمون های عینی؛ آزمون های عینی شخصیت یا پرسش نامه های خود سنجی،نقش مهمی در تحول و رشد روانشناسی بالینی داشته اند.از نقاط قوت این آزمون ها نخست ان که این پرسش نامه ها مقرون به صرفه اند.پس از یک رشته راهنمایی های کوتاه می توانیم گروه کثیری را به طور همزمان بیازماییم.هم چنین یک بیمار می تواند به تنهایی ان ها را پر کند.حتی می توان ان ها را به صورت رایانه ای نمره گذاری تفسیر کرد.

ثانیا نمره گذاری و اجرای نسبتا ساده و دقیقی دارند.این قضیه نیز متقابلا تفسیر ان ها را آسانتر می سازد و ظاهرا متخصص بالینی نیاز کمتری به مهارت در تفسیر نمرات ان ها دارد.غالبا برای هر بعد (مثلا سازگاری-ناسازگاری)ی ا صفت (مثلا وابستگی یا ضد اجتماعی بودن) نمره معینی به دست می آید.همین ساده بودن طاهری ازمون های عینی است که برای بسیاری از متخصصان بالینی جذابیت است.در نهایتفآزمون های عینی از پایایی خوبی برخوردارند.

نقاط ضعف آزمون های عینی ماده های بسیاری از پرسش نامه ها،ماهیتی رفتاری دارند.یعنی سوالات یا جملات ان ها در مورد رفتارهایی هستند که یا معرف پاسخ گو هستند یا نیستند.اما علاقه مندان به انگیزه ها یا پویایی های روانی نتیجه چندانی از مواد این پرسش نامه نمی گیرند.برای مثال اگرچه ممکن است دو نفر به یک ماده رفتاری معین اشاره و آن را تایید کنند (در خوابیدن مشکل دارم) ولی دلال مشکل آن ها ممکن است کاملا متفاوت باشد.بعضی از پرسش نامه ها نیز حاوی ترکیبی از مواد هستند که رفتارها،شناخت ها و نیاز ها را اندازه می گیرند.

اما پرسش نامه ها غالبا یک نمره ی کلی می دهند که ترکیب های مختلف این رفتارها ،شناخت ها و نیازها را نشان می دهد.پس دو نفر که نمره ی واحدی می گیرند.ممکن است کاملا با هم متفاوت باشند حتی در رابطه با صفت شخصیتی یا سازه مورد نظر پس یک نمره در یک ابزار اندازه گیری را می توانیم به شیوه های مختلفی تفسیر کنیم.مشکلات دیگری در مورد صریح بودن معنای سوالات برخی پرسش نامه ها وجود دارند،که می توانند برخی را به دروغگویی و سرهم بندی وادارند.بعضی از آزمون ها به شدت بر خود آگاهی و خود شناسی بیماران متکی هستند.

در برخی موارد هم درک محدود یا حتی محدودیت در توانایی روخوانی بعضی افراد باعث می شود برداشت درستی از سوالات نداشته باشند.روانشناسان بالینی برای تشخیص بیماری بعد از اندازه گیری گنجایش استعداد و هوش افراد به تحقیق درباره انگیزه ها و کشمکش های حاصله از آن می پردازند.در اینجا لازم است تعریفی از انگیزه داشته باشیم.انگیزه عبارت است از :عواملی ارگانیزم را از درون وادار به تحریک می کند.به نظر روانشناسان اعمالی که از افراد سر می زند بر اثر فشار این عوامل درونی است.البته آن ها با شوهاد و دلایل علمی نشان داده اند که با اعمال و رفتار اکتسابی می توان از شدت این انگیزه ها کاست.به طور کلی انگیزه ها،پدیده های بسیار پیچیده ای هستند که دارای جنبه های فیزیولوژیک،روانی و اجتماعی می باشند.هم چنین نقش ان ها بسیار گسترده است.زیرا با آنکه تئوری های مختلف از راه های متفاوتی تکامل شخصیت را تشریح می کنند،ولی هسته ی مرکزی تحقیق همه آن ها را انگیزه ها تشکیل می دهد.

برای روشن شدن مطلب میتوان دیدگاه روانکاوان در مورد تمایلات غریزی افراد را مثال زد،که به صورت سرشت(نهاد-بن-اید)(id) ظاهر می شود و انگیزه های اصلی رفتار را در بر می گیرد .به نظر آن ها ،تعارضات درونی بشر در اثر برخورد تمایلات غریزی با مقررات اجتماعی حاصل می شود.البته هر یک از روانشناسان برای انگیزه های رفتاری بشر،اصطلاح خاصی را به کار برده اند،از جمله مورای روانشناس آمریکایی از هیجانی که انسان را وادار به فعالیت می کند،با عنوان «احتیاج» نام برده است.یا لوین روانشناس پیرو مکتب گشتالت ان را نیرو می نامد.در مجموع تمام این تئوری ها انگیزه را عمل اصلی رفتار بشری می دانند.به نظر روانشناسان بالینی اساس و علت اصلی ایجاد اختلالات روانی ،کشمکش میان انگیزه های مختلف بشر است.

روش های ساخت آزمون های عینی

راهبردهای مختلف برای ساخت پرسش نامه های خود سنجی تدوین شده است،که عبارتند از اعتبار یابی محتوایی،ملاک یابی تجربی،تحلیل عاملی و رویکرد اعتبار سازه.

اعتباریابی محتوایی: صریح ترین و مستقیم ترین رویکرد در اندازه گیری این است که متخصصان بالینی ابتدا آنچه را که می خواهند بسنجد،مشخص کرده و سپس همان اطلاعات را از بیمار بخواهند.برای مثال پرسشنامه اطلاعات شخصی وودورث که در جنگ جهانی اول مورد استفاده قرار می گرفت،یک نوع مصاحبه روانپزشکی استاندارد بود.محتوای این پرسشنامه،بر اساس بررسی ادبیات روانپزشکی تنظیم شده بود.هدف این بررسی نیز مشخص کردن نشانه های اصلی روان رنجوری و روان پریشی بود.

سپس موادی ساخته شدند تا این نشانه ها را بسنجند.در نتیجه در صورت نمونه گیری رضایت بخش از دامنه روان رنجوری یا روان پریشی،می توان گفت که آزمون مورد نظر اعتبار دارد.ولی مشخص کردن اعتبار محتوا چیزی بیش از مشخص کردن آنچه می خواهیم بسنجیم و سپس تهیه ماده هایی متناسب با این تصمیم می باشد.در روش پیچیده تر اعتبار یابی محتوایی؛1)تمامی جنبه های متغیر مورد نظر تعریف می شود.2)قبل از جمع آوری مواد،با متخصصان امر مشورت می شود. 3)برای ارزیابی میزان ارتباط هر ماده با متغیر مورد نظر،از تعدادی قضاوت کننده نظر خواهی می شود.4)قبل از لحاظ کردن هر ماده در ابزار اندازه گیری،برای ارزیابی ان ها تحلیل های روان سنجی استفاده می شود.

ولی طبق مشاهدات ویگنیز (1973)،رویکرد اعتبار یابی محتوایی در آزمون سازی،یک رشته مشکلات ذاتی دارد،نخست آنکه آیا متخصصان بالینی می توانند چنین فرض کنند که بیماران هر ماده را دقیقا یکسان تعبیر و تسیر می کنند؟دوم آنکه آیا بیماران می توانند رفتارها با هیجانات خود را دقیقا گزارش دهند؟مشکل سوم این است که ایا بیماران صداقت به خرج خواهند داد،یا سعی می کنند چهره خوبی(یا گاهی بدی)از خودشان نشان دهند؟چهارم ان که آیا متخصصان بالینی می توانند چنین فرض کنند که رای متخصصان مورد نظر در مورد ماهیت مفهوم مورد نظر انان صائب است؟

ملاک یابی تجربی: بهترین نمونه این روش نسخه اولیه شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا(mmpi) است.در این رویکرد در خصوص راستگویی یا دروغگویی بیمار هیچ فرضی وجود نداشته و این که پاسخ او،واقعا یا رفتار یا احساسات مورد نظر تناظر داشته باشد یا نه اهمیتی ندارد.بلکه مهم این است که برخی بیماران،خودشان را به گونه ای خاصی توصیف می کنند.فرض مهم در این رویکرد ان است که بیماران در هر گروه تشخیص به شکلی پاسخ می دهند.بدین ترتیب سودمندی یک ماده صرفا به این بستگی دارد که تا چه حد گروه های تشخیصی شناخته شده را از هم تفکیک می کند.در روش ملاک یابی تجربی،تاکید بر درست و منطقی بودن سوالات و مواد نیست.اگر یک سرال منطقی نباشد اما بتواند دو گروه مثلا افسرده و غیر افسرده را از هم متمایز کند نگه داشته می شود.پاسخ آزمودنی در آزمون لزوما نمونه ای از رفتار نیست.چون محتوای آن ماده ،رابطه مستقیمی با نشانه های اعضای گروه تشخیصی مربوط ندارد.البته روش ملاک یابی نیز مشکلات خاص خود را داراست.مهم ترین ان ها دشوار بودن تفسیر یک نمره است.اگرچه یکی از جنبه های اعتبار اثبات،این نکته است که آزمون می تواند بیماران مختلف را از هم جدا کند.ولی استفاده صرف از روش ملاک یابی تجربی،جهت انتخاب مواد یک آزمون توصیه نمی شود.

تحلیل عاملی: امروزه اکثر آزمون سازان از رویکرد تحلیل عاملی (یا همسانی درونی) استفاده می کنند.در این رویکرد همبستگی متقابل موارد پرسش نامه های شخصیتی موجود مشخص شده،سپس با تحلیل عاملی،مقیاس هایی که تصور می شود ابعاد اصلی شخصیت را نشان می دهند.مشخص یا بیرون کشیده می شوند.رویکرد تحلیل عاملی اکتشافی،یک رویکرد غیر نظری است.این رویکرد با مشخص کردن تمامی ماده ها شروع می شود.سپس این مواد به عناصر اصلی تقلیل می یابند.رویکرد تحلیل عاملی تاثیری،نظری تر است و در پی تاثیر یک ساختار عاملی فرضی (متکی بر پیش بینی های نظری)برای مواد آزمون می باشند.نقطه قوت رویکرد تحلیل عاملی در آزمون سازی تاکید ان بر اثبات تجربی این قضیه است که مواد موجود برای اندازه گیری یک متغیر با بعد شخصیتی مهم رابطه شدیدی دارند.اما محدودیتش این است که به خودی خود نشان نمی دهند که این ماده ها واقعا و عملا متغیر مورد نظر را اندازه می گیرند.آنچه که می دانیم فقط این است که یک چیز را اندازه می گیرند. پرسشنامه های گیلفورد بهترین نمونه تاریخی رویکرد تحلیل عاملی هستند.

رویکرد اعتبار سازه:این رویکرد جنبه های مختلف اعتبار یابی محتوایی،ملاک یابی تجربی و تحلیل عاملی را در هم می آمیزد.در این رویکرد برای اندازه گیری برخی مفاهیم یک نظریه،مقیاس هایی تدوین می شود.در مورد سنجش شخصیت هدف این رویکرد تهیه و تدوین ابزارهای اندازه گیری خاصی است که متکی بر نظریه های شخصیت هستند.اعتبار یابی وقتی صحت دارد که بتوانیم بگوییم مقیاس ،سازه نظری مورد نظر را اندازه می گیرد.رویکرد اعتبار سازه به دلیل جامع بودنش،بیشترین مطلوبیت و در عین حال بیشترین سختی را داراست.در جدولل زیر اعتبار ماده ای را که ادعا می شود افسردگی را اندازه می گیرد بر مبنای هر یک از این چهار راهبرد آزمون سازی نشان می دهد.

 مکانیزم های روانی خاص بیمار

انسان تمایلات خود را به طرقی که یاد گرفته ارضا می کند.به روش های خاصی که بیمار هنگام محرومیت ها و تعارض های روانی بر می گزیند«مکانیزم های سازگاری» می گویند.مثلا دختری که از زیبایی بهره ای نبرده است امکان دارد این نقص را از طریق ساعی بودن در تحصیل جبران کند.دختر دیگری با همین مشکل ممکن است ایجاد رابطه نا مشروع را وسیله جبران محرومیت های خود قرار دهد.البته این نوع روش های سازگاری با محرومیت ها اغلب منجر به ایجاد مشکلات جدید می شود.این گونه مکانیزم های سازگاری در تعدادی بسیاری از افراد بشر به صورت مشترک دیده می شود.به همین علت روانشناسان این سلسله از رفتارها را با اصطلاحاتی مانند:فرافکنی،دلیل تراشی و سر کوبی نامگذاری کرده اند.نکته مهم ان که شناسایی تعارض میان انگیزه ها که سبب ایجاد اختلالات روانی می شود.برای درک چگونگی خصوصیات روانی شخص کافی نیست بلکه باید نحوه مقابله ی افراد با این تعارض ها و راه حل های آن نیز شناخته شود.برای این که بتوانیم بر اساس علل بیماری ،تشخیص درستی به دست آوریم باید این سه عامل را که شامل احتیاجات بیمار ،محرومیت های او و نحوه عکس العمل است که در قبال این محرومیت ها از او سر می زند به درستی بشناسیم.

تئوری های شخصیت

تئوری های مهمی که در حال حاضر سعی می کنند در توجیه و تشریح شخصیت،آشکارا قدم بردارند.عبارتند از تئوری انگیزه و پاسخ رفتار گرا،تئوری صفات ،تیپولوژی ،احتیاج-پرس،پدیدار شناسی،تئوری میدانی،پیسکوانالیز و روانشناسی شناختی.در اینجا به بعضی از این تئوری ها به اختصار اشاره می کنیم.

1-تئوری انگیزه و پاسخ

روانشناسان رفتارگرا اغلب تحقیقات خود را از زمینه یادگیری شروع کرده و به تدریج به قلمرو شخصیت رسیده اند.آن ها توجه کامل خود را به رابطه میان انگیزه و پاسخ معطوف کرده و چگونگی به وجود آمدن عادات را مورد بررسی قرار داده اند.این افراد طرفدار روش عینی بوده و فقط به مسایلی که از لحاظ عینی و مادی قابل اندازه گیری است،اهمیت می دهند.از جمله این افراد می توان به دالرد(دالارد)،ماور،کلاکهن و هال اشاره کرد.متداول ترین نظریه این دسته از روانشناسان این است که شخصیت تحت شرایط معینی از برانگیختگی و هیجان در حضور محرک های خارجی موجود عکس العمل ها یا پاسخ هایی نشان می دهد.این پاسخ ها از شدت هیجان موجود می کاهندفبنابراین یاد گرفته می شوند در طول مدتی که این عمل تکرار می شود عادت به وجود می آید.به عبارت دیگر موجود یاد می گیرد که در برابر عوامل به خصوص و تحت شرایط معینی از خود یک سلسله رفتارهای منطقی بروز دهد که به ان ها عادت می گوییم.این عادات یا سلسله رفتارها به تدریج پیچیده تر می شوند.عادت هر شخص منحصر به خود اوست.زیرا تجارب مخصوص به خود او و عوامل ارثی و تکوینی که زمینه آن رفتار را در او ایجاد کرده اند،به نحو خاصی در او تاثیر گذاشته اند.این خصوصیات شخصی اعم از ارثی و اکتسابی حدود محرک های درونی شخص را معلوم کرده و در نوع پاسخ و مقدار یادگیری او تاثیر فراوان دارد.مثلا نوع رفتارهای که بالقوه در موش وجود دارد،با آنچه که از انسان بر می آید تفاوت دارد.به همین منوال افراد یک جامعه نیز در عین حال که به علت تشابه عوامل محیط،عادات مشابهی دارند،ولی به علل تفاوت های فردی عاداتی متمایز از یکدیگر نیز دارند.بنابراین به نظر روانشناسان رفتارگرا شخصیت هر فرد را مجموعه رفتارهای او می سازد.

تئوری صفات

همان طور که روانشناسان رفتاری ،واحد شخصیت را عادت می دانند گروه دیگری از روانشناسان واحد شخصیت ظاهری او بر می شمرند.این تئوری نیز در اوایل مانند تئوری رفتاری از تئوری های صوری به حساب می آمد.بدین معنی که روانشناسان پیرو این نظریه بیشتر هم خود را صرف شناختن خصوصیات ظاهری و صوری افراد می کردند.البته در این اواخر افرادی مانند گورودن الپورت پیشنهاد کرده اند که تئوری صفات را می توان از جنبه عمقی مورد توجه قرار داد.بعضی از روانشناسان نیز اهمیت شناخت تفاوت میان صفات ظاهری و صفات عمقی را ذکر کرده اند؛مثلا آلپورت و کتل معتقدند که صفات ظاهری زود گذر و متغیر بوده و تحت شرایط محیطی تغییر می کنند،در حالی که صفات عمقی به نسبت ثابت تر،مستمر تر و دایمی تر هستندصفات ممکن است عمومی باشد؛یعنی در گروهی از مردم به علل تشابه ارثی و محیطی،صفات مشترکی وجود داشته باشند و یا ممکن است فردی و منحصر به شخص بخصوصی باشد و دیگران از آن بهره ای نبرده باشند.در سال های اخیر روانشناسی مانند کتل و آیزنک با روش های همبستگی و تحلیل عوامل سعی کرده اند به صفات مشترک و منحصر به فرد افراد از راه علمی دست یابند.

 تئوری تیپ شناسی

تیپولوژی یا تیپ شناسی مانند تئوری صفات به اندازه گیری خصوصیات مشخص و جداگانه افراد توجه می کند.با این تفاوت که تیپ از صفات وسیع تر است و در واقع مجموعه ای از صفات است.مثلا صفات متعددی ،درونگرایی را می سازند.فرد درونگرا دارای صفاتی مانند گوشه گیری،خجالت،ترس،اضطراب،احساس حقارت و امثال آن است.این صفات روی هم ،تیپ درونگرا را می سازد.یکی از علل رواج تیپولوژی سادگی ان است.بدین معنی که تمام رفتارهای بغرنج و پیچیده انسان را می توان در یک یا چند تیپ خلاصه کرد.یکی از معایب این روش این است که بسیاری از رفتارها را نمی توان تحت یک تیپ خاص قرار داد و با چند طبقه ساده،تمام رفتارهای بشر را توجیه کرد.شاید یکی از مشهورترین نوع تیپ شناسی،طبقه بندی یونگ است.که افراد را به دو دسته برونگرا و درونگرا تقسیم کرده است.به نظر یونگ شخصی درونگرا است که بیشتر به گوشه گیری،تنهایی و مشغول بودن با تفکرات و عواطف خود تمایل دارد ؛برعکس فردی برونگرا است که میل به تماس با افراد اجتماع در او شدید است.به نظر یونگ افراد بشر بین دو قطب درونگرا و برونگرا قرار می گیرند.

4-تئوری احتیاج و پرس(press)

در سال هنری مورای کتاب بسیار مهمی تحت عنوان سیری در شخصیت منتشر کرد.بر خلاف رفتارگراها،مورای به رفتار و فعالیت های صوری موجود،علاقه کمتری دارد و بیشتر به شناختن انگیزه های ایجاد کننده ی آن اهمیت می دهد.به طور کلی ،تئوری او بیشتر تئوری انگیزشی شخصیت است.

دو عامل اصلی تئوری شخصیت مورای عبارتند از :احتیاج و پرس. احتیاج عبارت است از :یک پدیده فرضی که به منظور توجیه بعضی از حقایق عینی و ذهنی ،فرض وجود آن لازم است.مشخصات ان نماینده وجود ان است و می توان آن ها را از رفتارهای عینی و قابل مشاهده موجود تعیین کرد.

احتیاج از نظر مواردی مانند همان محرک یا انگیزه است که دیگر روانشناسان از آن سخن به میان اورده اند.به نظر مورای احتیاج نوعی نیرو است که البته ماهیت بیوشیمی ان نامعلوم است.احتیاج را گاهی شرایط جسمانی ارگانیسم بر می انگیزد،ولی اغلب اوقات احتیاج با علل عاطفی و یا تصور ذهنی بر انگیخته می شود.پس برانگیخته شدن احتیاج موجود برای براوردن آن یا به طرف موقعیتی می رود و یا از ان موقعیت می گریزد در هر صورت نوعی عکس العمل از خود نشان می دهد.مورای این گونه موقعیت ها را پرس(فشار)(press) نامیده است.احتیاجات را می توان به صورت های مختلفی طبقه بندی کرد.

مورای آن ها را به دو دسته تقسیم می کند:دسته اول را احتیاجات اولیه یا فیزیولوژیک و دسته دوم را احتیاجات ثانوی یا پسیکولوژیک (روانشناختی) می نامد.او از سیزده احتیاج اولیه و بیست و هشت احتیاج ثانوی نام برده است.احتیاج های اولیه عبارتند از احتیاج به هوا ،غذا،رابطه جنسی،دفع،فرار و درد.احتیاج های ثانوی شامل؛موضوع هایی مانند:احساس برتری ،حذر از تنبیه،پیشرفت فردی و اجتماعی،به دست آوردن قدرت و امثال ان است.به عقیده مورای احتیاج در هر فردی به نحو خاصی نمود پیدا می کند.

مثلا در یک شخص ممکن است بعضی از احتیاجات،تسلط و قدرت بیشتری داشته باشد تا دیگر احتیاجات و یا در اثر تغییر عوامل محیط(پرس)بعضی از احتیاجات،شدت بیشتری پیدا کنند.همچنین احتیاجات ممکن است ارزش مثبت یا منفی پیدا کنند.اگر شخص یا شیء احتیاج مثبت و خوشایندی را بر می انگیزد،می گویند ان شخص یا شیء ارزش مثبت دارد و در حالت معکوس ان را دارای ارزش منفی می دانند.معمولا بعضی از انواع اشیاء یا افراد به طور مداوم بعضی از انواع احتیاجات را بر می انگیزند،محکم شدن این رابطه عادت را ایجاد می کند.این موضوع علت اصلی مداومت و یکنواختی در رفتار موجودات است.

پرس(press): پرس در اصطلاح مورای،تقریبا همان است که دیگر روانشناسان به آن محیط می گویند.مورای به نقش محیط در ایجاد و تکامل شخصیت اهمیت بسیار می دهد.به نظر او ،پرس یا محیط ماهیت فنومنولوژیک(پدیدار شناختی)دارد؛بدین معنی که ادراک آن با تجارب هر فرد بستگی نزدیک دارد.هر محرک محیطی را باید از لحاظ نوع تاثیری که بر موجود داشته و یا دارد ارزیابی کرد.بنابراین ،پرس یا محیط همیشه باید از دیدگاه احتیاجات فرد مورد بررسی و شناخت قرار گیرد.بر این اساس باید دید که آیا محرک های محیط به نظر فرد آزار دهنده ،تسکین دهنده،تحریک کننده،شوق انگیز،حزن انگیز،منع کننده و یا تعلیم دهنده است؟روابطی که میان احتیاجات و پرس(محیط) وجود دارد،واحد شخصیت را شامل می شود و کاملا قابل بررسی،مشاهده و سنجش است.مواردی بر اساس همین تئوری،آزمون پروژکتیو(TAT) را برای شخصیت ساخته است.

SCL90:

فهرست نشانه بیماری 90 تجدید نظر شده است و فرم کوتاه آن BSI است؛ یعنی سیاهه ی کوتاه نشانه های بیماری .این مقیاس یک مقیاس شخصیت نیست بلکه وسیله ای برای سنجش سطح فعلی نشانه های بیماری است،که در یک فاصله ی زمانی یک هفته ای روی می دهند.این مقیاس متشکل از 90 عبارت توصیفی در یک مقیاس لیکرت است که اجرای آن 12- 15 دقیقه زمان می برد.نشانه ها در بعد متفاوت و 3 شاخص کلی نمره گذاری می شوند و همانند MMPI2،هر نمره دارای مینگین 50 و انحراف معیار 10 است.چهار گروه هنجاری برای مقایسه عبارتند از:الف)بیماران روانی سرپایی؛ب)بیماران روانی بستری؛پ)غیر بیماران؛ت)نوجوانان غیر بیمار.سه شاخص کلی SCL-90-R عبارتند از:شاخص شدت کلی(GSI) بهترین شاخص نشان دهنده ی عمق اختلال و بهترین مقیاس منفرد درماندگی و استرس است.شاخص درماندگی نشانه های مثبت(PSDI) یا معیار ضریب ناراحتی،یک شاخص شدت نشانه است.شاخص مجموع نشانه های مثبت (PST) تعداد نشانه ها را نشان می دهد.مقیاس ابزاری کوتاه برای برنامه ریزی و نظارت بر درمان و سنجش پیامد می باشد،که بر اساس تحلیل عاملی ساخته شده است.در این آزمون نشانه هایی چون:1)جسمانی کردن 2)وسواس فکری-عملی 3)حساسیت بین فردی 4)افسردگی 5)اندیشه پردازی پارانوئی 6)اضطراب 7)خصومت 8)اضطراب فوبی 9)اسکیزوفرنی سنجیده می شود.(9 بعد مقیاس) .این مقیاس مناسب روان پریش،عضوی ها و عقب مانده ها نیست.

تست شخصیت MMPI (ام ام پی آی)

پرسشنامه شخصیتی چند وجهی مینه سوتا ،پرسشنامه استانداردی برای فراخوانی دامنه ی گسترده ای از ویژگی های خود توصیفی و نمره گداری آن هاست،که یک شاخص کمی از سازگاری هیجانی فرد و نگرش وی نسبت به شرکت در آزمون را به دست می دهد.این پرسشنامه توسط هثه ی و مک کین لی در 1940 ساخته شد.پاسخ ها به صورت صحیح یا غلط است.آزمون MMPI در سال 1989 تجدید نظر شده است و به نام MMPI 2 در آمده است،که تفاوت های اصولی با MMPI اصلی دارد.در جریان استاندارد کردن جدید،تعداد 550 پرسش آزمون اولیه ثابت ماند ولی در 82 پرسش تغییراتی داده شده که جملات و بیان ان ها با شرایط روز تطبیق کنند.افزون بر آن 154 پرسش به پرسش های اصلی افزوده شد که در مجموع 704 پرسش پذیرفته شد.در نهایت پس از بعضی تعدیلات،تعداد 567 پرسش به صورت قطعی و نهایی انتخاب شد.ولی به منظور استفاده از مقیاس های بالینی تنها از 370 پرسش استفاده می شود.با بقیه پرسش ها می توان به نیمرخ و ویزگی های شخصیت افراد سالم و غیر سالم نیز پی برد.وقتی هثوی و مک کینلی شخصیت سنج پند وجهی مینه سوتا را تهیه کردند،هدف اصلی آن ها تشخیص های روانپزشکی بود.آن ها مواد دیگر آزمون های شخصیتی،شرح حال های موردی و تجارب بالینی را در هم آمیخته و در نهایت به یک طبقه بندی روانپزشکی رسیدند که شامل موارد ذکر شده در جدول زیر می باشد.

ماده های شبیه سازی شده شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا

نسخه اول شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا 550 ماده داشت که بیمار به هر یک با عبارات صحیح و غلط یا نمی توانم بگویم جواب می داد.در این نسخه فقط موادی وجود داشتند که گروه بالینی را از غیر بالینی جدا می کردند.برای مثال اگر ماده ها افسرده ها را از غیر افسرده ها،مبتلایان به اسکیزوفرنی را از افراد معمولی یا شخصیت های ضد اجتماعی را از افراد عادی جدا می کردند،نگه داشته می شدند.آزمون MMPI هم به صورت فردی و هم به صورت گروهی قابل اجرا است.آزمون MMPI علاوه بر به دست آوردن معیار عددی برای بیماری های مختلف روانی ،یک مقیاس درون سنج نیز دارد که درجه پاسخ های دروغی را که فرد به پرسش ها می دهد،معلوم می کند.

نمونه هایی از پرسش های این آزمون را در زیر می آوریم.آزمایش شونده باید به آن ها جواب بله یا نه می دهد.

*اشتهای خوبی ندارم.                                             *بیشتر صبح ها خوش و سر حال از خواب بر می خیزم.

*زندگی روزانه من پر از چیزهایی است که برایم جالبند.   *موقع کار،فشار و ناراحتی زیادی احساس می کنم.

*معتقدم که بر ضد من توطئه چینی می شود.

انواع کوتاه-در طی سالیان پس از ساخت آزمون MMPI سعی شده است که انواع کوتاه ان نیز ساخته شود.بدین معنی که تعداد پرسش ها بسیار کمتر از 550 پرسش اصلی باشد.این فرم های کوتاه در عین حال که از لحاظ زمان و سرعت تشخیص های اولیه مفیدند اما گمان می رود که از قدرت تفسیر و تعبیه آن کاسته شود.فرم کوتاه آزمون MMPI شامل 71 سوال است.هر دو فرم بر روی افرادی که حداقل 13 سال دارند قابل اجرا است.

مقیاس های روایی

یکی از مشکلات پرسشنامه های خودسنجی،از جمله دومین ویراست شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا است که :نگرش های آزمودنی یا آمایه های پاسخی می توانند موجب تحریف ان ها شوند.برای مثال بعضی از پاسخ گویان تمایل دارندوجهه خوبی از خود نشان بدهند.عده ای هم می خواهند خودشان را بد جلوه دهند تا کمک و همدلی دیگران را جلب کرده یا از خدمت سربازی معاف شوند.برخی دیگر هم ظاهرا با هر ماده ای صرفنظر از محتوای آن ها موافقند.بدیهی است اگر متخصص بالینی توجهی به سبک پاسخ دهی بیمار نداشته باشد،در تفسیر آزمون ها اشتباهات فاحش خواهد داشت.در دومین ویراست شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا برای اکتشاف تمارض(بد جلوه دادن خود)آمایه های پاسخی یا نگرش های آزمودنی و بی دقتی یا سوء تفاهم،کماکان از چهار مقیاس اعتباری سنتی در نسخه اول این آزمون استفاده شده است.

1-مقیاس؟(نمی توانم بگویم) تعداد موارد پاسخ داده نشده:اگر 30 سوال یا بیشتر بدون پاسخ مانده باشد.پروتکل،به احتمال قوی نا معتبر تلقی شده و برا یتفسیر نتایج آن اقدامی نمی شود.بدون پاسخ گذاشتن ممکن است دلایل متعددی داشته باشد:مشکل مراجع در خواندن،کندی روانی-حرکنی ناتوانی در تصمیم گیری یا حالت دفاعی افراطی.

2-مقیاس f (ندرت فراوانی یا نابسامدی f)؛گروه هنجاریابی به ندرت به این 60 ماده جواب داده بودند.نمره f بالا نشان دهنده آمایه های پاسخ انحرافی،رفتار صریحا غیر عادی یا دیگر فرضیه های مربوط به خصوصیات یا رفتارهای فراتر از آزمون است.شخصی که نمره بالایی در این مقیاس می گیرد،احتمالا می کوشد تا تصویر نامطلوبی از خود ارائه دهد و لذا پروتکل چنین فردی،نامعتبر تلقی می شود.نمره های f پایین بیانگر این امر است که ادراک مراجعان از جهان همانند بیشتر مردم است.بنابراین این مقیاس ،وانمود بد و مبالغه در نشانه ها را می سنجد.اگر افراد دارای سابقه آسیب روانی باشند،احتمالا مشکلات خود را انکار می کنند.

• مقیاس L(دروغ)؛پاسخ گو با پر کردن و جواب دادن به 15 ماده این مقیاس می خواهد چهره خوبی از خود نشان بدهد.ولی در واقع ،پاسخ دادن به ان ها نشانه عدم صداقت است.برای مثال؛هر کسی را که می بینم دوست دارم،نمره های بالایی در این مقیاس نشان می دهند که این افراددارای نشخوار ذهنی،بسیار خشک و انعطاف ناپذیر بوده و در ارتباطشان مشکل دارند.نمره های پایین در این مقیاس حاکی از ان است که مراجعان در پاسخ هایشان صریح و باز بوده اند.این افراد شهامت اعتراف به خطای کوچکشان را دارند و هم چنین ممکن است دارای گفتاری صریح و رک باشند.مقیاسL دروغ و ارائه چهره خوب از خود را می سنجد.
• مقیاس K(تدافع با اصطلاح k)؛این 30 ماده نشان دهنده تدافع پاسخگو در قبول برخی مشکلاتش است.این مواد ظاهرا درصدد فاش کردن تمایل پاسخ دهندگان به ارائه چهره خوب از خودشان هستند ولی از ماده های مقیاس Lیا f ظریف ترند.برای مثال :هرگز از انتقاد کردندیگران ناراحت نمی شوم.افراد ساده،بی تکلف و پیرو موازین اخلاقی در مقیاس L نمره های بالا می گیرند.نمره ها در مقیاس k اگر خیلی بالاتر از انچه انتظار می رود باشد نشانه ای از تلاش مراجع برای ارائه تصویر مطلوبی از خود ،انکار مشکلات و یا اقدام به دادن پاسخ های غلط به همه ماده های آزمون نه گفتن می باشد.سه مقیاس دیگر شامل ،fb(ندرت فراوانی صفحه آخر)مقیاسVRIN(ناهمسانی پاسخ معتبر یا پاسخ دهی تصادفی)و مقیاس Trin (ناهمسانی پاسخ درست)می باشد که به MMPI₂اضافه شده است.مقیاسfb مبالغه در نشانه ها و وانمود بد را می سنجد.ناهمسانی پراکندگی پاسخ متغیر VRIN؛پاسخ دهی تصادفی را می سنجد و ناهمسانی پاسخ های درست Trin ،وقتی نمره اش بالا باشد یعنی فرد تمایل به پاسخ بلی دارد و وقتی نمره اش پایین باشد یعنی فرد تمایل دارد فقط بگوید نه.این هفت مقیاس کمک می کنند به انگیزه ها و نگرش های پاسخ گویان پی ببریم.برای مثال با مقیاسL(دروغ( یا مقیاس k (تدافع ) می توانیم پی ببریم که پاسخ گو در پی ان است که چهره خوبی از خودش نشان بدهد.در حالی که مقیاس های f (ندرت فراوانی( و fb (ندرت فراوانی صفحه آخر)نشانگر مبالغه پاسخ گو در نشانه ها یا مشکلاتش هستند.                                                             

مقیاس های روایی در MMPI

«مقیاس »؛

نمره های بالا در مقیاس L

چنین مراجعانی احتمالا انعطاف ناپذیر و غیر اصیل بوده و از تاثیری که بر دیگران می گذارند تا آگاهند و ادراکشان نسبت به زندگی خشک و خودمحورانه است.آنان در مقابل فشارهای روانی ،تحمل کمی از خود نشان می دهند.چون هر عیبی را در خود انکار می کنند،بینش آنان ضعیف است .همچنین مراجع سعی در ارائه چهره های خوب از خود را دارد.

نمره های پایین در مقیاس L

نمره های پایین حاکی از آن است که مراجعان در پاسخ هایشان صریح و باز بوده اند.این افراد دارای گفتاری صریح و رک بوده ،افرادی راحت و از نظر اجتماعی سلطه گری و متکی به خود هستند تا اندازه ای هم طعنه زن،عیب جو و بدبین می باشد.

«مقیاس F»

نمره های بالا در مقیاس F

نمره های بالا در این مقیاس نشانگر توهم،هذیان به خود بستن و قضاوت ضعیف یا مشخص کننده ی عوارض ترک مواد می باشد.این مراجعان افرادی گم گشته،بی قرار ،دمدمی،ناخوشایند هستند.همچنین نمره بالا در این مقیاس وانمود بد و مبالغه در نشانه ها را نشان می دهد.

نمره های پایین در مقیاس F

نشان دهنده ی این است که فرد ،مشکلات خود را انکار می کند(وانمود خوب کردن)

«مقیاس K»

نمره های بالا در مقیاس K

نمره های بالا در این مقیاس نشان دهنده ارائه تصویر مطلوب از مراجع و انکار مشکلات و یا اقدام به دادن پاسخ های غلط به همه ی مواد آزمون است(نه گفتن).فرد تصویری از خود ارائه می دهد که تحت کنترل است و کارکردی موثر دارد.اما تمامی خطاها ی خود را نادیده می گیرد.

نمره های پایین در مقیاس K

نمره های پایین نشانگر یک نیمرخ وانمود بد است،که در آن شخص درباره ی بیماری خود مبالغه می کند.این دسته از افراد بدبین ،شکاک و ناخوشایند بوده و فاقد وسایل دفاعی کافی هستند.

f-k-

f-k

مقیاس های بالینی

مقیاس 1:خود بیمار انگاری یا هیپوکندری(HS)

نمره های بالا در مقیاس 1

افرادی که نمره های بالایی در مقیاس 1 می گیرند،اشخاص لجباز،بدبین فخود شیفته و خود محور هستند.شکوه های آنان معمولا مربوط به جهاز هاضمه ،درد ،خستگی و سر درد است.آنان از شکوه های وابسته به نشانه های بیماری خود برای تحت تاثیر قرار دادن دیگران بهره می برند و در نتیجه اطرافیان خود را می آزارند.افرادی که در مقیاس خود بیمار انگاری نمره های متوسطی می گیرند،واقعا ممکن است دچار ناراحتی های جسمی باشند.

نمره های پایین در مقیاس 1

نشان دهنده ی فقدان شکوه های بدنی و نگرانی های وابسته به سلامت می باشد.آنان همچنین ممکن است عموما هشیار،توانمند،مسئول و با وجدان باشند.

مقیاس 2:افسردگی (D)

نمره های بالا در مقیاس 2

نشان دهنده ی یک افسردگی واکنشی است.احتمالا برخورد با مشکلات فرد،با بدبینی ،درماندگی و ناامیدی همراه است.این ویژگی ها می توانند همان خصوصیات شخصیتی باشند که فرد به هنگام برخورد با مشکلات رایج و معمول،درباره ی آن ها مبالغه می کند.چنین افرادی نسبت به انتقاد،به شدت حساس هستند.

نمره های پایین در مقیاس 2

معمولا نشان دهنده ی فقدان افسردگی بوده و نشانه احتمالی نشاط،خوش بینی،هشیاری،فعال بودن و خود انگیختگی می باشد.گاهی ممکن است حاکی از آن باشد که شخص سطوح مهم افسردگی پنهان خود را انکار می کند.

مقیاس 3:هیستری(HY)

نمره های بالا در مقیاس 3

افرادی که در این مقیاس نمره های بالا می گیرند،احتمالا در مورد برخی از کارکردهای جسمانی شکوه دارند.آنان ترکیبی از انکار گسستگی روانی را به کار می برند و سطوح پایینی اضطراب،تنش و افسردگی را تجربه می کنند و به ندرت درباره آسیب های روانی جدی مانند هذیان،توهم و سوءظن گزارش می دهند.رویکرد اعتباری MMPIملاک یابی تجربی است،یعنی بر اساس تفاوت بین پاسخ های جمعیت بالینی و بهنجار استوار است(به جز مقیاس L)

در نیمرخ MMPIمی توان اصطلاح Kاستفاده کرد ،اما در MMPI A نمی توان نمره برش MMPI،70 است،در حالی که نقطه برش MMPI₂،65 می باشد.مقیاس های 1،2،3 (هیپوکندریا،افسردگیو هیستری)را مقیاس های مثلث روان نزندی می گویند.برافراشتگی مقیاس 7(پسیکاستنی)اضطراب و نشخوار ذهنی (وسواس) را مطرح می کند.برخلاف مقیاسF که ویژه افراد ساده و عادی است،مقیاسK مچ آدم های زرنگ و باهوش را می گیرد.نمره متوسط در مقیاس Kنشان دهنده ی نیرومندیEGO،دفاع های هیجانی موثر،ارتباط خوب با واقعیت و مهارت های عالی سازشی است.

جمعیت بهنجار مسن در مقیاس های 1و 3 برافراشتگی دارند و نوجوانان در مقیاس های F،4،6،8،9(انحراف اجتماعی،پارانویا،اسکیزوفرنی،مانیا)برافراشتگی دارند.مقیاس 9(مانی)برای افرد مسن،پایین ترین نمره است.به عنوان یک قاعده؛می توان گفت ،سمت چپ پروفایل)0-1-2-3)همراه با افزایش سن و سمت راست کاهش می یابد.v تبدیلی وقتی اتفاق می اقتد که در مقیاس های 1-3 برافراشتگی باشد ،اما در مقیاس 2 کاهش معنا داری دیده می شود.بیمارانی که به دنبال بستری شدن هستند در مقیاس 2 بیشترین نمره را کسب می کنند.مقیاس های 2و 7 را مقیاس درماندگی می گویند.افراد با نمره بالا در مقیاس 3؛ضمن مطرح کردن شکوه های جسمانی از سبک انکار هم استفاده می کنند.هدف مقیاس 4؛سنجش سطح کلی سازگاری اجتماعی مشخص است.در مقیاس 5؛نمره بالا در مورد مردان به طور سنتی بیانگر نا همانندی با نقش های مردانه کلیشه ای و نمره بالا در زنان بیانگر همانندی با این نقش های مردانه است.مقیاس 5 به همراه مقیاس صفر جزء مقیاس های بالینی نیستند.نمره بالا در مقیاس صفر ؛نشانگر افراد خجالتی و اشخاصی است که مهارت های اجتماعی محدودی دارند.

پرسشنامه روانی کالیفرنیا (CPI) (California psychological inventory)

پرسشنامه روانی کالیفرنیا(cpi) یک آزمون مداد-کاغذی خود اجرا است که از 462 جمله صحیح و غلط تشکیل شده است.(cpi)توسط گاف تدوین شده است.آزمون برای اجرای گروهی طراحی شده،هرچند ان را به طور فردی نیز می توان اجرا کرد.مواد آزمون(cpi) اطلاعات مربوط به الگوهای رفتاری شاخص ،احساسات و عقاید و نگرش های فرد را در رابطه با مسایل اجتماعی و خانوادگی مورد سوال قرار می دهد.در (cpi) بیش از یک سوم پرسش های MMPI به کار رفته است و نمره خام به نمره های استاندارد تبدیل می شود.هدف کلی در (MMPI)سنجش فرایندهای درون روانی و پریشانی هیجانی شخص است.بر عکس(MMPI)(CPI) به جمعیت بهنجار معطوف است و به شدت ماهیت میان فردی دارد.هم چنین در این پرسشنامه از اصطلاحات تشخیصی پیچیده پرهیز شده و در عوض توصیف های عملی که در بیشتر فرهنگ ها به گونه ای مشترک به کار می روند،مورد تاکید قرار گرفته اند.به این آزمون (MMPI) شخص عاقل می گویند.(CPI) شامل 20 مقیاس بالینی و 3 مقیاس روایی است (WB؛وانمود بد-GI؛وانمود خوب و CM؛خیلی عام) این آزمون بر اساس کلید یابی تجربی و رویکرد تجربی ساخته شده و روابط میان فردی را می سنجد نه آسیب را .هدف اصلی این آزمون پیش بینی دقیق رفتارهای دراز مدت و کوتاه مدت است.

نسخه تجدید نظر شده پرسشنامه شخصیتی NEO

نسخه تجدید نظر شده پرسشنامه شخصیتی NEO که توسط کاستا و مک مری در سال 1992 طراحی شده استنوعی خود سنجی ویژگی های شخصیتی است که مبتنی بر یک مدل معروف شخصیتی به نام مدل پنج عاملی است.طبق نسخه تجدید نظر شده در پرسش نامه شخصیتی NEO پنج عامل یا حیطه مزبور عبارتند از:روان رنجور خویی،برون گرایی،تجربه گرایی ،موافقت و جدیت.هر حیطه شش جنبه یا مقیاس فرعی دارد و حاوی 240 ماده (8 ماده برای هر یک از 30 جنبه یا 48 ماده برای هر یک از پنج حیطه)است.پاسخ گویان هر یک از 240 جمله را بر مینای یک مقیاس پنج قسمتی (به شدت مخالفم،نظری ندارم،موافقم،به شدت موافقم)درجه بندی می کنند.نسخه تجدید نظر شده پرسشنامه شخصیتی NEO بر مینای راهبرد آزمون سازی تجربی که بر اعتبار سازه تاکید دارد تهیه شد.هر یک از صفات شخصیتی لحاظ شده ،شناسایی،تعریف و سپس به گونه ای تحلیل می شوند که موادی فراهم شود که جنبه های مختلف هر صفت را اندازه بگیرند.انتخاب نهایی مواد بر اساس عملکرد تجربی صورت گرفت،یعنی پایا ترین و معتبر ترین ماده ها نگه داشته شدند.این نسخه سه ماده منفرد دارد.که اعتبار پاسخ ها را می سنجند.یک ماده از پاسخ گو می خواهد مشخص کند آیا صادقانه و دقیق به ماده ها جواب داده است،ماده دیگر هم از او می پرسد آیا به تمام ماده ها جواب داده است و ماده سوم معلوم می کند که آیا پاسخ ها در فضای صحیح و مناسب درج شده است یا خیر.

حیطه ها و جنبه های شخصیت طبق نسخه تجدید نظر شده پرسشنامه شخصیتی NEO

پرسشنامه بالینی چند محوری میلون