وسواس فکری و افسردگی شدید
اختلال وسواس فکری-عملی، یا اختلال وسواسی-جبری یک اختلال اضطرابی مزمن است که با اشتغال ذهنی مفرط در مورد نظم و ترتیب و امور جزئی و همچنین کمال‌طلبی همراه است، تا حدی که به از دست دادن انعطاف‌پذیری، صراحت و کارایی می‌انجامد.
در اختلال وسواسی-فکری عملی افکار وسواس‌گونه و اضطراب‌آور و ترس با وسواس‌های عملی همراه می‌شود. این وسواس‌های عملی کارهایی وسواس‌گونه هستند که شخص برای کوشش در راه کاهش وسواس‌های فکری خود انجام می‌دهد. این کردارها تکراری و کلیشه‌ای و تا اندازه‌ای غیرارادی هستند.
طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی 5-DSM، اختلال وسواسی -جبری و اختلالات مرتبط شامل اختلال وسواسی- جبری OCD، اختلال بدریخت انگاری بدن، اختلال ذخیره‌سازی، اختلال کندن مو، اختلال خراشیدن پوست، اختلال وسواسی -جبری و اختلالات ناشی از مواد/دارو، اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط ناشی از بیماری طبی، اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط معین دیگر و اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط نامعین می‌باشد.
طبق ملاک‌های راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی برای اختلال وسواسی، به دو گونه فکری و عملی تعریف می‌شود.
وسواس‌های فکری :
افکار، تمایلات یا تصورات که در دوره‌ای از اختلال، به شکل مزاحم و اجباری و ناخواسته تجربه شده و در اکثر افراد موجب اضطراب یا ناراحتی عمده گردند.
فرد تلاش میکند این افکار، تمایلات یا تصورات را نادیده گرفته یا سرکوب کند یا با پرداختن به افکار یا فعالیت‌های دیگر (مثل انجام یک وسواس عملی)، خنثی سازد.
وسواس‌های عملی:
وسواس شامل احساس، اندیشه یا تصویر ذهنیِ مزاحم است و اجبار شامل رفتاری آگاهانه و عودکننده‌است. ریشه بیماری وسواس اضطراب است و بیماری به دو شکل فکری و عملی بروز میکند. چنانچه بیمار در برابر انجام عمل وسواسی مقاومت کند، اضطرابش بیشتر می‌شود. گاهی اوقات کودکان هم دچار وسواس می‌شوند که معمولاً نشانه‌های آن رفتارهای پرخاشگرانه، تکرار کلمات یا لجبازی با اطرافیان است.
فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی برای کاهش اضطراب خود که ناشی از فکر مزاحم است، فعالیت دیگری انجام می‌دهد که اضطراب او را کاهش دهد که وسواس را تشدید میکند
تحقیقات نشان می‌دهد بین یک تا سه درصد جامعه ممکن است به اختلال وسواس فکری عملی مبتلا باشند.
انواع وسواس فکری
وسواس های فکری انواع مختلفی دارد ، از جمله:
- نگرانی مداوم در مورد ابتلا به یک بیماری کشنده مثل ایدز یا سرطان
- نگرانی درباره اینکه مبادا دیگران به خاطر شما بیمار شوند.
- ترس شدید از اینکه یک اتفاق وحشتناک برای فرد عزیزی رخ دهد (مثلا تصادف کند).
- نگرانی عمیق از اینکه کاری بسیار شرم آور انجام دهید، مثلا در یک مراسم تشییع جنازه با صدای بلند کلمات رکیکی را به زبان بیاورید.
- فکر اینکه که مبادا با کسی تصادف کنید یا ناخواسته به کسی آسیب برسانید
- افکاری درباره قتل شریک زندگی یا فرزندتان
- افکار و تصورات جنسی یا مذهبی (مثل تجاوز جنسی یا کارهای جنسی نامناسب یا توهین به مقدسات)
- احساس نیاز شدید برای مرتب و منظم منظم کردن چیزها تا وقتی که نحوه قرارگرفتنشان «درست» به نظر بیاید.
وسواس
وسواس عقده، هیجان یا تکانه‌ای است عصبی (ایمپالس) که به شکلی متوالی برخلاف میل بیمار از شکل ناخودآگاه به صورت خودآگاه درآمده و باعث ایجاد پالس‌های عصبی خاص می‌شود تا در او ناراحتی و اضطراب برانگیزد و در نتیجه فرد برای رهایی از آن فشار عصبی، اقدام به انجام عملی خاص کند. مثل شستشوی مکرّر دست‌ها یا شمارش چندبارهٔ پول یا کلمات و حروف و غیره. در جواب چنین حمله‌ای معمولاً شخص می‌کوشد از آن بگریزد و آن فکر خاص را از ذهن خود بیرون کند یا آن را با عمل و فکر دیگری جایگزین نماید و البتّه آگاهی دارد که این وسوسه‌ها مزاحم ذهن او هستند و برخلاف تزریق افکار، از خارج تحمیل نمی‌شوند.
عملی تکانه غیرقابل مقاومتی برای انجام یک عمل غیرمنطقی مانند شستن مکرر، دعای مداوم و غیره است.
دلایل ابتلا به وسواس
هرچند دلایل ابتلاء به اختلال وسواس جبری(OCD) کاملاً شناخته‌شده نیست، اما موارد زیر تاثیر زیادی در ابتلاء به این بیماری دارد:
- تغییرات جسمی و بدنی
- محیط
- کمبود سروتونین
- سابقه خانوادگی
- زندگی پر از استرس
وسواس عملی یا اجبار چیست؟
اجبار یا وسواس عملی رفتارهایی هستند که باید بارها و بارها انجام شود تا اضطراب ناشی از وسواس فکری فرد کاهش یابد. به عنوان مثال، اگر وسواس آلوده بودن دارید، ممکن است احساس کنید که مجبور هستید دستان خود را بارها بشویید یا بارها از ماده ضدعفونی کننده استفاده کنید تا نگرانی ناشی از آلوده بودن دست هایتان کاهش پیدا کند.
درمان وسواس فکری
روش های درمانی مختلفی برای وسواس فکری وجود دارد از جلمه درمانهای دارویی، روان درمانی، تکنیکهای خودیاری و در موارد شدید جراحی. برای آشنایی با روش های درمان وسواس پیشنهاد می کنم این دو مقاله را مطالعه کنید.
افسردگی خفیف چیست و چه مخاطراتی در آینده برای فرد دارد ؟
افسردگی شایع ترین اختلال روانی در جهان است، به طوری که سازمان بهداشت جهانی اولویت های شعار امسال را رویارویی با افسردگی مطرح کرده است اما به طور کلی افسردگی علامت های بالینی مختلفی دارد که برای مثال حس غمگینی، زودرنجی، کاهش اشتها، حس تکراری شدن،خلاء داشتن،کاهش میل جنسی، حالت سرحالی و شادابی صبحگاهی به همراه بروز یک باره حالت بی میلی کاری، خستگی و بی حوصلگی در نزدیکی ظهر تا ایجاد حس دلتنگی و دل گرفتی نزدیک غروب و همچنین احساس پوچی و بی انگیزگی برای ادامه زندگی از جمله شایع ترین علائم بروز افسردگی در افراد به شمار می روند که در این میان بروز چند علامت در یک فرد می تواند از حاد شدن افسردگی در او خبر دهد، البته همه این علائم در مراحل خفیف تا شدید می تواند تا مدت ها طول بکشد و یا در بازه زمانی کوتاه برطرف شوند اما خبر خوش اینکه این اختلال روحی و روانی درمان پذیر است.
تاثیرات افسردگی در افراد: موارد فوق در واقع به نوعی هم علائم و هم تاثیرات افسردگی در افراد هستند، بنابراین بهترین راهکار کنترل و درمان افسردگی این است که در مرحله نخست ریشه این عارضه روحی روانی توسط روانشناسان یا روانپزشکان بررسی و شناسایی شود و بعد از آن متناسب با شرایط فعلی هر فرد درمان های موثر اعم از درمان های دارویی، غیر دارویی و یا توامان تجویز شود.
وسواس فکری و عملی چیست و آیا به طور ارثی هم منتقل می شود؟
شیوع بالای وسواس فکر و عملی در افراد: وسواس یکی دیگر از شایع ترین اختلالات روانی در افراد است که در این میان فاکتور های ژنتیکی و مسائل ارثی در انتقال آن از والدین به فرزندان بسیار دخیل هستند اما به طور کلی هر وسواسی با اضطراب و عصبی شدن نوعی همپوشی دارد و به سه فرم وسواس فکر، عملی و یا ترکیبی از این 2 نوع در افراد بروز می کند.
تاثیر تلقین در درمان انواع وسواس و راهکار های مهم درمان وسواس عملی: از نگاه کلی فرد وسواسی بی جهت دچار نوعی تلقین منجر به عادت و تکرار شده است، بنابر این رفتار درمانی، تمرین کردن و در مواردی تجویز دارو می تواند به خوبی وسواس عملی را در افراد و حتی نوجوانان کنترل و درمان کند.
انواع وسواس فکری و راه های کنترل و درمان آنها: در وسواس فکری که حتی بیشتر پشت کنکوری ها نیز در کنار استرس و اضطراب درگیرش هستند، مدام تصویر موضوعی در ذهن فرد تکرار می شود، بهترین راه تمرین کردن برای داشتن مشغولیت فکری، ورزش کردن و افزایش فعالیت های روزانه است زیرا این اقدامات فضای فکری فرد مبتلا به وسواس را از موضوعی که ذهنش را احاطه کرده دور می کند و تکرار و مداومت به این اقدام علیرغم سختی هایی که دارد به طرز چشمگیری وسواس فکری توام با استرس و اضطراب در او را از بین می برد، در ضمن استفاده زیاد از کافئین همچون قهوه میزان اضطراب و استرس را به ویژه در افراد وسواسی افزایش می‌دهد.