کنترل و درمان اختلال پارانویا

افراد مبتلا به اختلال پارانویا به ندرت خودشان به دنبال درمان هستند. معمولاً اعضای خانواده، همکاران یا کارفرمایان، آنها را برای درمان به مراکز سلامت روان ارجاع می دهند.

پارانویا در چه سنی شروع می‌شود؟

پارانویا در اوایل بزرگسالی بروز می‌کند و معمولا در مردان نسبت به زنان بیشتر دیده می‌شود. افرادی که دچار اختلال Paranioa هستند، اغلب نمی‌توانند به راحتی به دیگران اعتماد کنند و به طور پیوسته در حالت اضطراب و نگران هستند که مبادا دیگران قصد فریب یا صدمه زدن به آن‌ها را داشته باشند. این اختلال می‌تواند به شدت بر زندگی اجتماعی و شغلی فرد تاثیر بگذارد و منجر به مشکلات عمیق‌تری در تعاملات اجتماعی شود. در بسیاری از بیماری های دیگر مثل اختلال دوقطبی، علائم پارانویا دیده می شود.

علت بیماری پارانویا چیست؟

بیماری پارانویا ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود که درک علل آن می‌تواند به شناسایی و درمان به موقع کمک کند. این بیماری خصوصا زمانی که به صورت مداوم تجربه شود، می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. در ادامه، به بررسی برخی از عوامل موثر بر بروز این بیماری می‌پردازیم.

کم خوابی‌ زیاد دلیل اختلال پارانویید

کم‌خوابی‌های مداوم یکی از عوامل مهم در بروز این بیماری است. اگرچه یک شب بی‌خوابی ممکن است تاثیر زیادی نداشته باشد اما کم‌خوابی‌های مکرر می‌تواند به تدریج باعث ظهور افکار پارانوئیدی شود. فرد ممکن است احساس کند که دیگران به او آسیب می‌زنند یا به او تهدید می‌کنند، در حالی که چنین احساساتی بی‌پایه و اساس است. کم‌خوابی مزمن حتی می‌تواند به اختلالات شناختی مانند توهم منجر شود که افکار پارانوئیدی را تشدید می‌کند.

استرس علت ابتلا به اختلال پارانوئید

استرس یکی دیگر از عوامل موثر در بروز بیماری پارانویا است. استرس‌ و اضطراب های روزمره، چه ناشی از مشکلات شغلی یا روابط اجتماعی و حتی رویدادهای مثبت مانند ازدواج، می‌تواند حساسیت فرد را نسبت به تهدیدها و سوظن‌ها افزایش دهد. در نتیجه، فرد ممکن است به راحتی به دیگران شک کند و افکار پارانوئیدی پیدا کند. این حالت به دلیل عدم توانایی در مدیریت استرس و تنش‌های روانی ایجاد می‌شود.

اختلالات روانی دیگر

اختلالات روانی می‌توانند به بروز این بیماری کمک کنند. افرادی که به اختلالات روانی مبتلا هستند، ممکن است دچار افکار منفی و سوظن‌های بی‌پایه شوند که به مرور زمان تبدیل به پارانویا می‌شود. به عنوان مثال، اختلالاتی مانند اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت مرزی می‌توانند موجب ایجاد افکار پارانوئیدی در فرد شوند. در این شرایط، فرد ممکن است تصور کند که دیگران علیه او توطئه می‌کنند یا نیت بدی نسبت به او دارند.

مواد مخدر دلیل پارانویا در مردان

استفاده از مواد مخدر و محرک‌ها می‌تواند به طور موقت موجب ایجاد افکار مختلف و تشدید بیماری پارانویا در فرد شود. موادی مانند ماری‌جوانا، ال‌اس‌دی و کوکائین می‌توانند تجربه‌های پارانوئیدی را در فرد افزایش دهند. پس از متوقف شدن مصرف این مواد، معمولا این افکار از بین می‌روند. با این حال، استفاده مداوم و سو مصرف مواد مخدر می‌تواند به بروز اختلالات روان‌پزشکی و پارانویا تبدیل شود که نیاز به درمان تخصصی دارد.

زندگی با فرد مبتلا به اختلال شخصیت شکاک

زندگی با فرد مبتلا به اختلال شخصیت شکاک می‌تواند چالش‌های زیادی را به همراه داشته باشد. چنین فردی ممکن است به طور مداوم به دیگران شک کند و در روابط خود با دیگران دچار مشکلاتی شود. عدم اعتماد و سوظن دائمی می‌تواند باعث ایجاد تنش و اختلافات در روابط خانوادگی و اجتماعی شود. تعامل با این افراد نیاز به صبر، درک و مهارت‌های ارتباطی ویژه دارد تا بتوان به بهترین شکل ممکن به آن‌ها کمک کرد و روابط مثبت را حفظ کرد.

راهکارهای درمان پارانویا

روان درمانی

روان درمانی، مانند درمان رفتاری شناختی (CBT) یا رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)، از روش های درمانی انتخابی است. درمان بر افزایش مهارت‌های عمومی مقابله‌ای، به ویژه اعتماد و همدلی و همچنین بر بهبود تعامل اجتماعی، ارتباطات و عزت نفس تمرکز دارد.

از آنجایی که افراد مبتلا به اختلال پارانویید اغلب به دیگران بی اعتماد هستند، درمانشان برای روانشناس و روانپزشک چالش برانگیز و بسیار مشکل است، زیرا اعتماد و ایجاد ارتباط از مولفه های مهم در روان درمانی هستند. در نتیجه، بسیاری از پارانوئیدها ممکن است برنامه درمانی خود را دنبال نکنند و نیمه کاره رها کنند و حتی ممکن است انگیزه های درمانگر را زیر سوال ببرند.

دارو درمانی

شاید برایتان جالب باشد بدانید که استفاده از دارو موجب افزایش سوء ظن و بدگمانی در افراد مبتلا به اختلال پارانوئید می شود. علاوه بر این، امکان ترک دارو توسط این بیماران بسیار زیاد است. از این رو پیشنهاد می شود که تا حد امکان از دارو درمانی پرهیز شده و روان درمانی به آن ترجیح داده شود. مگر در مواردی که شرایط خاصی همچون اضطراب یا توهم زندگی عادی فرد را مختل نموده و او را با مشکل مواجه کنند.