شیدایی به حالت عکس افسردگی اصطلاحا شیدایی یا مانیا (mania) گفته می‌شود. در شیدایی خُلق، رفتار و انرژی بیمار بسیار بالاست. نشانه‌های اصلی شیدایی عبارت‌اند از نشاط زدگی، تحریک‌پذیری، پرفعالیتی و عقاید خودمهم‌انگاری.
رفتار این بیماران به‌صورت شادی، خوش‌بینی بیش‌ازحد و خوشحالی سرایت کننده ظاهر می‌شود و ممکن است با تغییر درطول روز تغییر همراه باشد؛ مثلاً صبح مانیک یا شیدا و شب افسرده. ولی با اینحال، مانند افسردگی شدید تغییرات منظمی ندارد. شیدایی به دلیل داروهایی مانند فنیل پروپانول امین یا به‌وسیله تومورهای مغزی نیز به وجود می‌آید، ولی اغلب به‌عنوان قسمتی از اختلال دوقطبی شناخته می‌شود. در این بیماری حملات دوره‌ای مانیا و افسردگی دیده می‌شود.
در شیدایی خُلق، رفتار و انرژی بیمار بسیار بالاست. نشانه های اصلی شیدایی عبارت اند از نشاط زدگی، تحریک پذیری، پرفعالیتی و عقاید خودمهم انگاری.
رفتار این بیماران به صورت شادی، خوش بینی بیش ازحد و خوشحالی سرایت نماینده ظاهر می گردد و ممکن است با تغییر درطول روز تغییر همراه باشد؛ مثلاً صبح مانیک یا شیدا و شب افسرده. ولی با اینحال، مانند افسردگی شدید تغییرات منظمی ندارد. شیدایی به دلیل داروهایی مانند فنیل پروپانول امین یا به وسیله تومورهای مغزی نیز به وجود می آید، ولی اغلب به عنوان قسمتی از اختلال دوقطبی شناخته می گردد. در این بیماری حملات دوره ای مانیا و افسردگی دیده می گردد.
دلیل نام‌گذاری اختلال شیدایی
ما برای اعتماد به یکدیگر به خوش‌بینی نیاز داریم اما خوش‌بینی بیش‌ازحد، ما را از واقعیت‌های روزمره زندگی دور خواهد کرد و شیدایی را در ما شکل می‌دهد و در مقابل زمانی که احساس بدبینی و درماندگی می‌کنیم، هیجان رفتار ما بیانگر افسردگی است و نسبت به انتظاراتی که داریم و هر آنچه پیرامون خود می‌بینیم، به‌نوعی بی‌علاقه و غمگین می‌شویم. در بیماری افسردگی مانند یک سرماخوردگی روانی، انرژی آزاد در وجود ما فروکش می‌کند؛ اما در شیدایی، افراد بسیار تلقین‌پذیر می‌شوند، پیشنهادهای دیگران را به‌راحتی قبول می‌کنند و با ساده‌دلی و بی‌آلایشی رفتار می‌کنند.
واقع‌بینی در بیماران مبتلابه شیدایی
فردی که در حالت بیماری شیدایی است، تصویر درستی از موقعیت واقعی خود ندارد. مثلاً ممکن است درست در زمانی که او را از کار اخراج کرده‌اند به خریدهای غیرضروری و پرهزینه بپردازد تا به این روش بر احساس درماندگی و ناتوانی خود سرپوش بگذارد. در واقع آن‌ها از یک درماندگی و افسردگی عمیق و بنیادی رنج می‌برند. همچنین این افراد اغلب قضاوت اشتباهی دربارهٔ دیگران دارند. این بیماران اطرافیان خود را به دو گروه خیلی خوب و خیلی بد تقسیم می‌کنند و همه‌چیز را سیاه‌وسفید می‌بیند. به عبارتی فردی که صبح خیلی بد بوده است، ناگهان عصر همان روز در گروه خیلی خوب قرار می‌گیرد که علت آن ناتوانی فرد در کنار آمدن با احساسات دوسوگرا و دوقطبی خود است.
انرژی آزاد در بیماران مبتلابه شیدایی
در بیماری شیدایی باوجود پرفعالیتی فرد در انجام کارها، فرد نمی‌تواند به‌آسانی تمرکز کند و کارها را به انتها برساند و بر این اساس، انرژی آزاد فرد هدر می‌رود. اگرچه افراد شیدا به دلیل انرژی آزاد افزایش‌یافته در وجودشان، دچار علائمی همچون پرش افکار و درهم‌ریختگی تصاویر ذهنی و هیجان رفتاری هستند، افراد افسرده نیز به دلیل به‌کارگیری مکانیسم سرکوبی دچار خودگویی‌های منفی می‌باشند؛ طوری که آن‌ها را نسبت به جهان پیرامون، بدبین و ناتوان و درمانده می‌کند. چنین رویه‌ای انرژی آزاد آن‌ها را به شکل انرژی درونی زیستی و روانی انباشته می‌کند و در شرایط بازگشت افکار هیجانی سرکوب‌شده در هشیاری، مدام با خود حرف می‌زنند تا اجازهٔ آزاد شدن انرژی هیجانی درونی را ندهند زیرا از آن واهمه و ترس دارند.
علائم شیدایی چیست؟
- بیمار مبتلا متعلقات و لباس‌هایی بارنگ روشن می‌پوشد ولی با شدت یافتن بیماری ظاهر فرد نامرتب می‌شود و دیگر از شیک‌پوشی خبری نیست.
- بیماران مانیک و شیدا اغلب دچار پرفعالیتی و پرکاری هستند که منجر به خستگی جسمی در این افراد می‌شود.
- این افراد به‌آسانی کارها را ناتمام رها می‌کنند و کار جدیدی را شروع می‌کنند و به‌اصطلاح حواس‌پرت‌اند و نمی‌توانند تمرکز کنند.
- خواب در این افراد غالباً کاهش می‌یابد و به کمبود خواب خود اعتراضی ندارند.
- اشتها افزایش می‌یابد و گاهی بیش‌ازحد پرخور هستند.
- میل جنسی بالایی دارند. ممکن است در این کار دچار افراط سرسام اوری شوند.
- بیمار مبتلا بسیار حراف شده و زیاد و سریع صحبت می‌کند که نشان‌دهنده سرعت‌بالای تفکر در او است که فشار کلام نامیده می‌شود.
- فرد بیمار حرکت سریع دارد و پرش‌های چشمان و دائماً گم کردن موضوعات و رشته سخن، نیز گویای همین امور است.
- با شدید شدن بیماری، پَرِش افکار نیز در این افراد پدیدار می‌شود.
- بسیاری از بیماران ولخرج می‌شوند و به خریدهای غیرضروری روی می‌آورند.
- بیماران بسیار هیجان‌زده هستند.
- این افراد تا حدی تحریک‌پذیر هستند.
- گاهی نیز اشتها در این بیماران کاهش پیدا می‌کند.
- این افراد افکار خودبزرگ‌بینی دارند. مثلاً ممکن است خود را رهبر و بزرگ یک کشور، پیامبری مذهبی یا اندیشمندی جهت راهنمایی
- مسئولان کشور بداند.
- گاهی نیز دچار هذیان و از نوع گزند و آسیب می‌شوند و فکر می‌کنند دیگران به دلیل اهمیت و مهم بودنشان قصد دسیسه علیه آن‌ها را دارند.
- هذیان‌ها اغلب باگذشت زمان تغییر شکل می‌دهند.
- توهم نیز در موارد شدید این بیماری ایجاد می‌شود که با خلق و رفتار بیمار هماهنگ است و در طول زمان دچار تغییر می‌شود.
- بینش این بیماران همواره مختل است و بیمار دلیلی برای جلوگیری از افکار خودبزرگ‌بینی یا محدود کردن ولخرجی خود نمی‌بیند. آن‌ها به‌ندرت خود را بیمار می‌دانند و نیازی به درمان احساس نمی‌کنند.
درمان اختلال شیدایی
برای درمان این اختلال باید به متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک خوب مراجعه شود تا با توجه به نوع و شدت علائم بهترین درمان برای بیمار در نظر گرفته شود.
درمان این اختلال ممکن است شامل استفاده از تثبیت کننده های خلقی مانند لیتیوم باشد.
از داروهای ضدتشنج ، ضد روان پریشی و بنزودیازپین های خاصی نیز ممکن است برای تثبیت خلق و خو استفاده شود. گاهی اوقات داروهای ضد افسردگی همراه با تثبیت کننده های خلقی برای تقویت روحیه افسرده تجویز می شوند ، اگرچه داروهای ضد افسردگی اغلب به اندازه برخی از تثبیت کننده های خلق و خو یا برخی از داروهای روانپریشی غیر معمولی برای درمان افسردگی در اختلال دو قطبی موثر نیستند.
برای شرکت در آزمون اختلالات شخصیت و روانشناسی روی لینک زیر کلیک کنید.