داروی ریسپریدون
نام رایج دارو: ریسپریدون- Risperidone
اسامی تجاری دارو: ریسپردال
توجه: مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد و به هیچ وجه جایگزین توصیه‌های پزشک نیست. برای مصرف دارو، آگاهی از عوارض جانبی، تداخل دارویی و موارد مرتبط دیگر لازم است حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
هشدار:
در بیماران سالمند مبتلا به زوال عقل امکان بروز عوارض جانبی خطرناک و احتمالاً مرگبار (مانند سکته قلبی، نارسایی قلبی، تپش قلب سریع یا نامنظم و سینه پهلو) اندکی افزایش می‌یابد. این دارو برای درمان مشکلات رفتاری ناشی از بیماری زوال عقل توصیه نمی‌شود. در مورد مزایا و خطرات استفاده از این دارو و همچنین در زمینه درمان‌های ایمن‌تر و موثرتر برای درمان مشکلات رفتاری ناشی از بیماری زوال عقل با پزشک مشورت نمایید.
در بیماران سالمند مبتلا به زوال عقل امکان بروز عوارض جانبی خطرناک و احتمالاً مرگبار (مانند سکته قلبی، نارسایی قلبی، تپش قلب سریع یا نامنظم و سینه پهلو) اندکی افزایش می‌یابد.
اگر داروی ریسپریدون را با دیگر داروهای ضد افسردگی مصرف می‌کنید، اطلاعات و راهنمای آن داروها را با دقت مطالعه فرمایید.
ریسپریدون برای درمان برخی از اختلالات روحی روانی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و تحریک پذیری ناشی از اختلال اوتیستیک استفاده می‌شود. ریسپریدون به دسته داروهای ضد روان پریشی آتیپیکال تعلق دارد.
عملکرد داروی ریسپریدون
داروی ریسپریدون با کمک به بازگرداندن برخی از مواد طبیعی در مغز به بیمار کمک می‌کند تا به روشنی فکر کند و در کارهای زندگی روزمره شرکت کند.
نحوه مصرف ریسپریدون و دوز مصرفی
این دارو به صورت خوراکی، همراه یا بدون غذا طبق تجویز روانپزشک و معمولا 1 بار یا دو بار در روز مصرف می‌شود. اگر از شربت خوراکی این دارو استفاده می‌کنید با دقت دوز مصرفی را با استفاده از پیمانه مخصوص اندازه‌گیری کنید و از قاشق غذا خوری به دلیل دقیق نبودن دوز مصرفی استفاده نکنید. در صورت تجویز ممکن است لازم باشد دوز مصرفی را با مقداری مایع (100 میلی‌لیتر) مانند آب، قهوه، آب پرتقال یا شیر کم چرب ترکیب کرده و بعد مصرف نمایید. اگر سوالی داشتید از دکتر داروخانه کمک بگیرید.
دوز مصرف داروی ریسپریدون به وضعیت پزشکی بیمار و پاسخ‌دهی بدنش به دارو و دیگر داروهای مصرفی بستگی دارد. تمامی داروهای مصرفی خود را شامل داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و داروهای گیاهی به اطلاع پزشک یا دکتر داروخانه برسانید. برای کاهش خطر بروز عوارض جانبی این دارو مانند خشکی دهان و گیجی ممکن است پزشکتان درمان را از دوزهای کم این دارو شروع کند و سپس آن را اضافه کند. از تجویز پزشک با دقت پیروی کنید.
مصرف ریسپریدون طبق برنامه زمانی منظم باعث می‌شود بیشترین بهره را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، این دارو را در ساعت معینی هر روز مصرف کنید. مصرف این دارو طبق دستور پزشک بسیار اهمیت دارد لذا اگر بهبود در شرایطتان را احساس کردید به مصرف این دارو ادامه دهید و بدون مشورت با پزشک مصرف ریسپریدون را قطع نکنید.
تجویز و تعیین دوز مصرفی این دارو برای درمان اختلالات روانی تنها بر عهده روانپزشک است، از این رو از مصرف خودسرانه دارو جدا خودداری کنید.
عوارض جانبی ریسپریدون
مصرف ریسپریدون ممکن است منجر به عوارضی مانند گیجی، خواب آلودگی، احساس سبکی سر، افزایش آب دهان، تهوع، افزایش وزن و خستگی شود. اگر هر یک از این عوارض ادامه یافت یا بدتر شد به سرعت با پزشک خود تماس حاصل کنید.
سرگیجه و احساس سبکی سر خطر از دست دادن تعادل و افتادن را زیاد می‌کنند. توصیه می‌شود به آرامی از حالت خوابیده یا نشسته تغییر حالت دهید.
در صورتی که پزشک داروی ریسپریدون را برای شما تجویز کرده است مطمئن باشید فوائد آن بیش از مضراتش بوده است. همچنین لازم است بدانید اکثر افرادی که داروی ریسپریدون را مصرف کرده‌اند، عوارض جدی این دارو را تجربه نکرده‌اند. چنانچه با عوارضی جدی این دارو مانند مشکلات بلعیدن، گرفتگی عضلات، لرزش، تغییرات روحی روانی (مانند اضطراب و آشفتگی) و مشکلات تنفس هنگام خواب را تجربه کردید سریعا با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
در مواردی نادر ممکن است این دارو باعث افزایش قند خون شود که موجب بدتر شدن وضعیت دیابت می‌شود. اگر نشانه‌های قند خون بالا مانند افزایش تشنگی یا افزایش دفع ادرار را مشاهده کردید سریعا با پزشک تماس بگیرید. اگر دچار بیماری دیابت هستید، به صورت منظم قند خون خود را بررسی کنید و نتایج آن را با پزشک در میان بگذارید. ممکن است پزشک تغییراتی در داروهای دیابتی، برنامه‌های ورزشی یا رژیم شما به وجود بیاورد. همچنین این دارو ممکن است موجب افزایش وزن قابل توجهی شود و میزان سطح کلسترول خون (یا تری گلیسرید) را افزایش دهد. این تاثیرات به همراه دیابت ممکن است باعث افزایش خطر بروز بیماری‌های قلبی می‌شود. در مورد مزایا و خطرات درمان با این دارو با پزشک خود مشورت نمایید.
داروی ریسپریدون به ندرت ممکن است باعث شرایطی شود که به نام بیماری دیسکینزی تاردیو (مشکلات حرکتی) شناخته می‌شود و در برخی موارد این شرایط ممکن است دائمی باشد. در صورت مشاهده هرگونه حرکات غیر طبیعی یا کنترل نشده مخصوصا در صورت، لب‌ها، دهان، زبان، دست و پا سریعا به پزشک مراجعه کنید.
این دارو ممکن است باعث افزایش تولید یکی از مواد طبیعی بدن به نام پرولاکتین شود. در زنان این افزایش در پرولاکتین ممکن است موجب ترشح شیر، توقف یا مشکلات قاعدگی شود و همچنین موجب ناتوانی در تولید اسپرم و تورم سینه در مردان شود. لذا اگر هرگونه از این عوارضی که ذکر شد را مشاهده کردید سریعا با پزشک تماس بگیرید.
اگر عوارض جانبی نادر اما بسیار جدی این دارو شامل سرگیجه شدید، از هوش رفتن و تشنج را تجربه کردید با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
در مواردی نادر این دارو ممکن است باعث بیماری خطرناکی به نام سندروم نورولپتیک بدخیم (NMS) شود. اگر هر یک از علائمی مانند تب، گرفتگی/ درد/ ضعف عضلات، خستگی بیش از حد، آشفتگی شدید، تعرق، تپش قلب نامنظم یا سریع، ادرار تیره و نشانه‌های مشکلات کلیوی (مانند تغییر میزان حجم ادرار) را مشاهده کردید، با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
به ندرت در مردانی که از این دارو استفاده می‌کنند، نعوظ دردناک و طولانی مدت در حدود 4 ساعت یا بیشتر دیده شده است. اگر این نعوظ طولانی مدت و دردناک رخ داد، مصرف دارو را قطع کنید و با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید زیرا ممکن است مشکلاتی دائمی به وجود بیاورد. برای اطلاعات بیشتر با پزشک یا دکتر داروخانه مشورت نمایید.
لازم است بدانید واکنش آلرژیک جدی در مورد داروی ریسپریدون نادر است. با این وجود اگر واکنش آلرژیک جدی‌ای مثل علائم پوستی، خارش، تورم (مخصوصا در صورت، زبان و گلو)، گیجی شدید و اختلال تنفسی را تجربه کردید، سریعا از فوریت های پزشکی کمک بگیرید. با توجه به اینکه لیست عوارض کامل نیست، ممکن است با عارضه‌ای برخورد کنید که ذکر نشده باشد. در این موارد با پزشک یا دکتر داروخانه مشورت کنید.
برای اطلاع از موارد مصرف، نحوه مصرف، عوارض و تداخلات دارویی این دارو بهتر است از سرویس مشاوره دارویی دکترتو استفاده کنید.
موارد احتیاط مصرف ریسپریدون
اگر به داروی ریسپریدون یا داروی پالی پریدون حساسیت دارید یا هر حساسیت دیگری دارید قبل از مصرف این دارو را پزشک یا دکتر داروخانه مشورت کنید. داروی ریسپریدون ممکن است شامل ترکیبات غیر فعالی باشد که موجب بروز حساسیت یا مشکلات دیگر بشود.
قبل از مصرف ریسپریدون سوابق پزشکی خود و خانواده‌تان را به اطلاع پزشک برسانید؛ مخصوصاْ سابقه بیماری‌های کبدی، تشنج‌ها، مشکلات بلعیدن، کمبود تعداد گلبول‌های سفید خون، بیماری پارکینسون، زوال عقل، مشکلات بینایی خاص (آب مروارید و گلوکوم) و سوابق پزشکی خانوادگی مانند بیماری دیابت، بیماری‌های قلبی، کلسترول یا تری گلیسیرید بالا، مشکلات تنفس هنگام خواب (آپنه خواب).
ریسپریدون ممکن است موجب شرایطی شود که بر روی نمودار ریتم قلب تاثیر بگذارد (افزایش سطح نمودار کیوتی QT). افزایش سطح نمودار کیوتی به ندرت باعث عوارض خطرناک (به ندرت کشنده) تپش قلب تند یا نامنظم و عوارض دیگری مانند گیجی شدید و غش کردن شود که سریعا با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
اگر شرایط خاصی دارید یا داروهای دیگری مصرف می‌کنید که خطر افزایش سطح نمودار کیوتی را در پی دارند، قبل از مصرف ریسپریدون با پزشک خود مشورت کنید. همچنین اگر عوارضی مانند برخی مشکلات قلبی (نارسایی قلبی، تپش قلب آرام، حمله قلبی و افزایش سطح نمودار کیوتی در آزمایش EKG) دارید و یا سابقه خانوادی مشکلات قلبی مانند افزایش سطح نمودار کیوتی در آزمایش EKG و مرگ ناگهانی قلبی دارید با پزشکتان در مورد مصرف ریسپریدون صحبت کنید.
سطح پایین پتاسیم یا منیزیم در خون نیز ممکن است خطر افزایش سطح نمودار کیوتی را بیشتر کند. این خطر در صورت استفاده از داروهایی مانند دیوترتیک‌ها یا قرص‌های ادرار بالاتر می‌رود همچنین شرایطی مانند تعرق شدید، اسهال یا استفراغ این خطر را افزایش می‌دهند.
داروی ریسپریدون ممکن است موجب خواب‌آلودگی و تاری دید شما بشود. الکل و ماری جوآنا این حالات را تشدید می کند. لذا از رانندگی و فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری دارند، تا زمانیکه در هوشیاری کامل به سر ببرید اجتناب کنید و هنگام مصرف ریسپریدون از خوردن الکل پرهیز کنید. ضمنا قبل از هر گونه جراحی (مخصوصا جراحی آب مروارید یا گلوکوم چشم) همه‌ی داروهایی که مصرف می‌کنید (شامل داروهای تجویزی، بدون نسخه و داروهای گیاهی) را با پزشک یا دندانپزشک خود در میان بگذارید.
این دارو باعث کاهش تعرق بدن شما می‌شود که ممکن است خطر احتمال به سکته قلبی را افزایش دهد. توصیه می‌شود از فعالیت‌هایی که باعث گرم شدن زیاد بدن مانند کار سخت، ورزش در هوای گرم و حمام داغ خودداری کنید. در هنگام گرمای هوا آب بیشتری بنوشید و لباس کمتری بپوشید. اگر دچار گرمازدگی شدید سریعا به مکانی را برای استراحت و خنک شدن بدن مراجعه کنید. در صورت بروز عوارضی مانند تب مداوم، تغییرات روحی روانی، سردرد و سرگیجه سریعا با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
سالمندان ممکن است در مقابل عوارض جانبی این دارو مانند خشکی دهان، سرگیجه، گیجی، مشکلات دفع ادرار و عوارض ناشی از افزایش سطح نمودار کیوتی QT حساسیت بیشتری از خود نشان دهند.
چنانچه باردار هستید فقط در صورت نیاز ضروری داروی ریسپریدون را استفاده کنید. زیرا ممکن است برای جنین مضر باشد. همچنین نوزادان مادرانی که تحت درمان ریسپریدون در سه ماه آخر بارداری بوده‌اند به ندرت نشانه‌هایی از ترک دارو مانند مشکلات تغذیه‌ای و تنفسی، تشنج، انقباض عضلانی و یا گریه مداوم از خود نشان داده‌اند. اگر متوجه هر کدام از این عوارض در نوزاد شدید بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.
از آن‌جایی که مشکلات روانی و روحی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و افسردگی می‌توانند شرایط سختی باشند از قطع دارو به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک خودداری کنید. اگر قصد بارداری دارید با پزشک خود در مورد فواید و خطرات استفاده از ریسپریدون در زمان بارداری مشورت کنید.
این دارو از طریق شیردهی مادر به نوزاد منتقل می‌شود و ممکن است تاثیرات نامطلوبی در پرستاری از نوزاد به همراه داشته باشد. قبل از شیردهی به نوزاد در این زمینه با پزشک مشورت نمایید.
تجویز و تعیین دوز مصرفی این دارو برای درمان اختلالات روانی تنها بر عهده روانپزشک است، از این رو از مصرف خودسرانه دارو جدا خودداری کنید.
تداخلات دارویی ریسپریدون با داروهای دیگر
تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تاثیر داروی ریسپریدون را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آن شود. این مقاله شامل تمامی تداخلات دارویی ممکن، نیست لذا لیست تمامی داروهای مصرفی تان را با پزشک یا دکتر داروخانه در میان بگذارید و بدون صلاحدید پزشک شروع به مصرف، قطع یا تغییر دوز داروی ریسپریدون نفرمایید.
این دارو ممکن است با داروی متوکلوپرامید تداخل دارویی داشته باشد.
داروهای زیر ممکن است با داروی ریسپریدون تداخل داشته باشد. در صورت مصرف این داروها، پزشک خود را مطلع سازید.
- داروهایی که خواب آلودگی ایجاد می‌کنند (مخدرهایی که کاهنده سرفه یا درد هستند مثل: کدئین)
- الکل
- ماری جوآنا
- داروهای خواب یا ضداضطراب (آلپرازولام، دیازپام، زولپیدم)
- شل کننده عضلانی (کاریزوپرودول، سیکلوبنزاپرین)
- آنتی هیستامین‌ها (سیترزین، دیفن هیدرامین)
راهنمای مصرف تمامی داروهای مصرفی خود مانند داروهای ضد آلرژی یا داروهای سرماخوردگی را با دقت بخوانید زیرا ممکن است حاوی موادی باشند که موجب خواب‌آلودگی می‌شود. برای نحوه مصرف ایمن این دارو با دکتر داروخانه مشورت نمایید.
علائم اوردوز ریسپریدون
اگر علائم اوردوز این دارو مانند از هوش رفتن و مشکلات تنفسی را مشاهده کردید سریعا با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید. علائم اوردوز این دارو شامل سرگیجه یا خواب‌آلودگی شدید، تپش قلب تند یا نامنظم، حرکات غیر ارادی یا غیر طبیعی و تشنج می‌شوند.
همچنین آزمایش‌های پزشکی مانند آزمایش قند خون، بررسی وزن و فشار خون و آزمایش سطح کلسترول یا تری گلیسرید در زمان مصرف ریسپریدون به صورت دوره‌ای برای بررسی پیشرفت و عوارض جانبی دارو توصیه می‌شود.
اگر دوز مصرفی داروی ریسپریدون را فراموش کردید، در اولین زمان ممکن آن را مصرف کنید. اما اگر نزدیک به مصرف دوز بعدی، به یاد آوردید که دارو را مصرف نکرده‌اید، نیازی به مصرف دو برابر دارو نیست و فقط دوز مقرر را مصرف کنید.
برای نگهداری صحیح داروی ریسپریدون، آن را در دمای اتاق، دور از حرارت و رطوبت و خارج از دسترس کودکان قرار دهید و در حمام نگهداری نفرمایید. توجه داشته باشید که داروی منقضی شده را مصرف نکنید.