همه افراد روزانه بارها و بارها در معرض افکار منفی قرار می‌گیرند. افکار منفی آن دسته از افکاری هستند که ارادی یا غیر ارادی به ذهن هجوم می‌آورند و شما را آزار داده و عملکرد زندگیتان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این افکار ممکن است از طریق محیط بیرونی وارد ذهن شوند یا ساخته‌ی ذهن و تخیل خود شما باشند. چیزی که در این رابطه بسیار مهم است، مقاومت برای فکر نکردن به تصورات منفی و متوقف کردن آنها است. مقاومت کردن به عنوان نوعی مکانیزم‌های دفاعی به صورت ناخودآگاه عمل می‌کند اما همیشه موثر نیست. بهترین کار این است راهکارهای پاکسازی ذهن از افکار منفی است
گاهی اوقات در خیالات غرق می‌شویم و سخت مشغول انجام کاری هستیم. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در خیالات خود با کسی مشاجره و اشتباهات خود را توجیه می‌کنید. نقدهای منفی اغلب اثراتی به مراتب بیشتر از تعریف و تمجید دارند و خبرهای منفی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند تا خبرهای مثبت. دلیل این موضوع این است که اتفاقات منفی اغلب اثرات بیشتری نسبت به خبرهای مثبت، بر مغز دارند. روانشناسان این مبحث را تعصب (به معنی اصرار داشتن) روی افکار منفی می‌نامند، که اثرات قوی بر رفتار، تصمیم‌ها و روابط شما دارد.
افکار منفی چیست؟
افکار موجود در ذهن تا حد بسیار بالایی شخصیت و الگوی رفتاری انسان را شکل می دهد. عوامل وراثتی و اکتسابی مانند ژن، خانواده، دوستان و بسیاری از موارد دیگر در تعیین شکل و ذهنیت کلی ما تاثیرگذار هستند. منفی نگری می تواند زمینه ساز بیماری های روحی و روانی و عدم موفقیت در زندگی شود. برای مثال افکار منفی بواسطه پیش داوری نادرست، زمینه شکست و عدم موفقیت را قبل از انجام کاری به شخص القا می کند و این موضوع تاثیر بالایی در عدم دستیابی به اهداف دارد.
ریشه یابی افکار منفی
افکار منفی یکی از بیماری های فکری است که می بایست با کمک روانشناس آنرا درمان کرد. همانطور که می دانید یکی از اصلی ترین اقدامات در درمان یک بیماری، تشخیص آن است. در علم روانشناسی نیز ریشه یابی یکی از مهمترین اقدامات در جهت درمان می باشد. روانشناس با بکارگیری روشهای تشخیص و ریشه یابی، دلایل بوجود آورده تفکرات نادرست در شخص را بدست آورده و بر اساس آنها راهکار درمانی ارائه می دهد. صداقت شخص با روانشناس نیز اهمیت بسیار بالایی در تشخیص و ریشه یابی دارد.
درمان افکار نادرست
در علم روانشناسی تلاش های بسیاری برای بهبود وضع زندگی اشخاص صورت گرفته است. تحقیقات و پژوهش های صورت گرفته در روانشناسی موجب پدیدآمدن روشهای علمی و اصولی برای درمان مشکلات شده که برای افکار منفی نیز این موضوع صادق است. در بین روشهای متداول برای درمان ریشه ای افکار منفی و به تبع آن جایگرینی افکار مثبت، روش توقف فکر (Thought stopping) یکی از بهترین راهکارها برای از بین بردن تفکرات نادرست می باشد.
تکنیک توقف فکر یا Thought stopping
روانشناس با کمک تکنیک توقف فکر به مراجعه کننده می آموزد که بتواند بصورت ارادی افکار منفی ایجاد کند و به این طریق میزان اضطراب خود را بالا ببرد. در ادامه با یک نشانه مانند صدای برخورد خودکار به میز، شخص بلافاصله افکار مثبت را جایگزین افکار نادرست می کند. با تکرار این روش تحت نظارت کامل مشاور روانشناس، شخصی که با مشکل افکار منفی روبروست می تواند این بیماری را درمان کرده و شخص مثبت اندیشی باشد. اگر شما نیز این مشکل را دارید پیشنهاد ما این است هر چه سریعتر نسبت به رفع این مشکل اقدام نمایید.
تاثیر افکار منفی بر بدن
افکار منفی یکی از اصلی‌ترین دلایل ابتلا به بیماری‌های روان تنی یا سایکوسوماتیک است. استرس، اضطراب، وسواس‌ها و ... همه ناشی از افکار منفی زیاد است که در نهایت به بیماری‌های جسمی متعددی منتج می‌شود. سردرد‌های میگرنی، فشار خون، آسیب‌های قلبی، دیابت، سوزش معده، بهم ریختگی سیستم گوارشی و ... برخی دیگر از موارد مسلط شدن افکار منفی بر شما است.
راه‌های پاکسازی ذهن از افکار منفی
برای رهایی از تفکر منفی، شما باید یک رویکرد متفاوت را امتحان کنید، رویکردی که ذهن شما را از این فکرهای ناخوشایند و نشخوار ذهنی پاک کند. در ادامه چند راه برای تمرین رهایی از تفکر منفی و جایگزینی افکار مثبت را ذکر خواهیم کرد.
تغییر زبان بدن
وقت‌هایی را برای مشاهده زبان بدنتان بگذارید. به این فکر کنید که آیا شما فکر می‌کنید که در یک موقعیت بن بست گیر افتاده اید و سرگردانید؟ اگر جواب مثبت است به احتمال زیاد درگیر افکار منفی هستید. زبان بدن بد می‌تواند تصویر شما را تخریب کند و باعث از بین رفتن اعتماد به نفس شما شود. در این حالت طبیعی است که شروع به افکار منفی کنید. سعی کنید در چنین موقعیت‌هایی با اعتماد به نفس بیشتری رفتار کنید و بیشتر لبخند بزنید. زبان بدن خود را تنظیم کنید تا احساس بهتری داشته باشید.
فکر منفی خود را کشف کنید
گاهی اوقات تفکر منفی به این دلیل اتفاق می‌افتد که شما نیاز دارید احساسات مخرب را تخلیه کنید. شما نباید دردهایتان را در خودتان بریزید. اگر چیزهایی هست که نیاز دارید بقیه بشنوند، جلوی خود را نگیرید و درباره‌اش با دیگران صحبت کنید. حافظه کلامی زودتر از حافظه تصویری فراموش می‌شود، بنابراین قرار دادن افکار در قابل کلمات، قالب فکر شما را شکل می‌دهد. این روش می‌تواند همه چیز را در مقابل چشمان شما قرار دهد و کمک می‌کند ریشه مشکلات خود را کشف کنید.
یک دقیقه برای آرام کردن ذهنتان از تمام افکار صرف کنید
هنگامی که ذهن شما با سرعت در حال حرکت است، نگه داشتن آن بسیار سخت خواهد بود. با وجود چیزهایی که در اطراف سرتان می‌چرخد، کنترل افکار به خصوص فکرهای ناخوشایند بسیار سخت خواهد بود. چیزهای کم اهمیت را از سرتان خارج کنید. آرامش دادن به ذهن نهایتا یک دقیقه طول خواهد کشید. این روش نوعی مدیتیشن یا مراقبه است که شما در آن ذهن خود را تخلیه می‌کنید.
آهنگ افکار خود را تغییر دهید
گاهی اوقات افکار منفی نتیجه یک چشم انداز ضعیف است. به دیدی که نسبت به افکار و چیزهایی که در سرتان می‌چرخد، نگاه کنید. مثلا بجای جملاتی مثل «من در یک راه بسیار سخت هستم و هرگز نمی‌توانم از پس آن بر بیایم» بگویید «من با برخی از مشکلات مواجه شدم، اما در حال تلاش برای پیدا کردن راه حل هستم».
شما اساسا همان حرف را می‌زنید، اما از یک دید مثبت‌تر و انرژی بخش‌تر می‌نگرید. شاید در نگاه اول بسیار ساده به نظر برسد اما این تفاوت کوچک در نحوه فکر کردن می‌تواند به مرور زمان الگو‌های تفکر شما را تغییر دهد.
خلاق باشید
هنگامی که افکار منفی به سراغتان می‌آیند، می‌توانید به طور خلاقانه با آنها وقت بگذرانید. برای افکارتان یک دریچه خلاقانه طراحی کنید، آنها را بنویسید یا نقاشی کنید. حتی اگر لازم بود از مداد رنگی استفاده کنید. زمانی که از خلاقیت خود استفاده می‌کنید، می‌توانید افکار منفی را از ذهنتان خارج کنید.
محیط را تغییر دهید
درست است که افکار ما در چهارچوب ذهن به وجود می‌آید اما گاهی افکار ما محصول محیط است. وقتی شما خودتان را با افراد منفی باف و تصاویر منفی محاصره کردید، جای تعجب نیست که افکار منفی داشته باشید. قدم زدن و دور شدن از محیط‌های منفی بسیار می‌تواند به شما کمک کند. سعی کنید تنها و به دور از فضاهایی که شما را اذیت می‌کنند گام بگذارید. پارک، موزه یا هر جایی که دوست دارید. زمانی که صرف دور بودن از محیط می‌کنید می‌تواند اثرات منفی آنها را در شما از بین ببرد و شما را به آرامش ذهنی برساند.
یک لیست از چیزهایی که دارید آماده کنید و قدردان باشید
فکرهای ناخوشایند منفی ممکن است مانع از به یاد آوردن تمام چیزهایی که در زندگی به دست آوردید، شوند. حتی در بسیاری مواقع منجر به کاهش قدرت حافظه و عدم تمرکز می‌شود. اگر قدر ناشناس هستید پس باید تمرین کنید که بتوانید دوباره روی چیزهای خوبی که اطرافتان هست تمرکز کنید و آن را به جای افکار بدتان قرار دهید. مهم نیست چقدر فهرست چیزهایی که باید بخاطرش شکرگزار باشید کوچک است، مهم اثری است که همین لیست کوچک روی دید شما به زندگی می‌گذارد. هیچ کاری را برای رضایت و تصدیق دیگران انجام ندهید. بعد از مدت می‌فهمید چه چیزهای با ارزشی دارید که قبلا متوجه آن نبودید.
از تعمیم دادن بپرهیزید
از خود سوال کنید آیا مشکلات و اتفاقات ناخوشایند را به دیگر جنبه‌های زندگی نیز تعمیم می‌دهید؟ آیا گمان می‌کنید اتفاقات بد مسری هستند و به جای این که آنها را به زمان و مکان مرتبط نسبت دهید، رد پاهایشان را به مسائل دیگر می‌کشانید؟ برخی افراد به میزان زیادی دچار خطای شناختی «تعمیم دادن» می‌شوند؛ برای مثال فردی را در نظر بگیرید که در مصاحبه شغلی پذیرفته نشده‌است. حال عقیده دارد که هیچ وقت موفق نمی‌شود و از پس هیچ کاری بر نمی‌آید. به جای سرزنش کردن خود تلاش‌هایتان را بیشتر کنید و راه‌های دیگری را برگزینید.
ذهن خوانی نکنید
زمانی که با شرایط مبهمی مواجه می‌شوید و آرامشتان سلب می‌شود، ذهن شروع به خواندن افکار دیگران می‌کند و مجموعه‌ای از افکار منفی به سمت شما هجوم می‌آورند. بسیاری از افراد اتفاقات کوچک و یا رفتار افراد را به شکل‌های گوناگون و منفی برداشت می‌کنند در صورتی که از واقعیت ماجرا خبر ندارند. این امر ممکن است بر اثر خودکم‌بینی اتفاق بیوفتد. بنابراین یکی از راه‌ها برای از بین بردن خودکم بینی و افکار ناخوشایند منفی این است که دست از قضاوت کردن و ذهن خوانی بردارید. زمانی که کمی مثبت‌تر فکر کنید، احتمالات بهتری را نیز در نظر می‌گیرید.