ارتباط چشمی و اهمیت آن

گاهی چشم‌ها قدرتمندتر از کلمات عمل می‌کنند. ارتباط چشمی پایدار و متمرکز، به شما اعتبار می‌بخشد. وقتی نمی‌توانید به چشمان دیگران نگاه کنید، نمی‌توانید انتظار داشته باشید که حرف‌های شما را باور کنند یا با دیدگاهتان موافقت نمایند. ارتباط چشمی از ارکان مهم زبان بدن است که در مذاکره و مصاحبه موفق نقش بسزایی را ایفا می‌کند. نگاه شما می‌تواند بیشتر از حرف‌هایتان گویا باشد. حتما در مذاکرات چنین موقعیتی را تجربه کرده‌اید. پیامی در ذهن خود دارید. اما کلماتی که بر زبانتان جاری می‌شوند با آنچه از سمت طرف مقابل ادراک می‌شود شباهت چندانی ندارند.

بدون شک تنها کلمات مهم نیستند. تماس چشمی یکی از مهم‌ترین مشخصه‌ها در چگونگی برقراری ارتباط موثر است. چراکه مانند حرکات دست‌وپا خیلی قابل‌کنترل نیست و بالاخره خواسته یا ناخواسته حقیقت را برملا می‌کند. در این مقاله مطالب جالب‌توجهی را در خصوص اهمیت ارتباط چشمی و چگونگی استفاده درست از آن در مذاکرات را با شما به اشتراک خواهیم گذاشت.

منظور از ارتباط چشمی چیست؟

ارتباط چشمی قبل از شکل‌گیری ارتباط کلامی به وجود می‌آید. یعنی یکی از ملزومات شروع ارتباط، تماس چشمی است. وقتی به کسی نگاه می‌کنید معمولا این علامت را به او می‌دهید که قصد برقراری ارتباط با او را دارید. تماس‌های چشمی احساسات در مذاکره را جهت می‌دهند و هدایت می‌کنند.

چرا باید ارتباط چشمی اثرگذار برقرار کنیم؟

می‌توان گفت تماس چشمی چیزی از جنس نوازش است و همان کارکردها را با خود به همراه دارد. از ارتباط چشمی به‌عنوان ابزاری برای انتقال بهتر و موثرتر پیام‌های خود در مذاکرات و روابطتان می‌توانید بهره‌مند شوید. این نوع ارتباط یکی از اصلی‌ترین مهارت‌های زندگی و مهارت‌های مذاکره است. به‌کارگیری صحیح و به‌جا این مهارت شانس پیروزی شما را در مذاکره شغلی دوچندان می‌کند. انسان به‌طورکلی با نوع نگاهش احساسات خود را در طول مذاکره منتقل می‌کند و سبب شادی، غم، ترس، تعجب یا احترام دیگران می‌شود.

اهمیت ارتباط چشمی در حدی است که می‌توان ادعا کرد با حذف آن، بخشی از محتوای گفتگو به‌سادگی منتقل نمی‌شود. طبق مطالعاتی که در دانشگاه UCLA انجام‌شده 93درصد از تاثیرات ارتباطی انسانی هیچ ربطی به کلمات ندارند. چیزی که اهمیت دارد زبان بدن، لحن صدا و صدالبته تماس چشمی است. در این میان تماس چشمی از اهمیت بالاتری برخوردار است. چون شما در وهله‌ی اول از طریق چشم با مخاطبتان ارتباط برقرار می‌کنید.

مزایا برقراری ارتباط چشمی موثر

احترام گذاشتن به‌طرف مقابل

تماس چشمی یکی از راه‌های نشان دادن و به دست آوردن احترام است. چه بخواهید با رئیس خود صحبت کنید چه از مادرتان بابت شام تشکر کنید. با استفاده از ارتباط چشمی مناسب هم به‌طرف مقابل نشان می‌دهید که برای او احترام قائل هستید و هم اینکه طرف مقابل به شما نیز احترام می‌گذارد. صداقت شما از چشمانتان خوانده می‌شود. تماس چشمی نشان می‌دهد که شخص مقابل را با خودتان برابر می‌دانید و حس برتری نسبت به او ندارید.

البته در فرهنگ‌های آسیایی و آفریقایی، نگاه مستقیم به چشمان کسی که در سلسه‌مراتب اجتماعی بالاتر از شما قرار دارد، در حکم بی‌ادبی و بی‌احترامی است. بنابراین مهم است درباره فرهنگ و مکانی که در آن هستید به‌اندازه‌ی کافی بدانید. بخشی از ارتباط چشمی به فرهنگ و ملل و اقوام وابسته است و حکم کلی درباره‌ی آن‌ها وجود ندارد.

درک کردن طرف مقابل در مذاکرات و روابط

زمانی که موضوع مهمی موردبحث قرار می‌گیرد برقراری ارتباط چشمی برای درک متقابل و انتقال بهتر پیام ضرورت پیدا می‌کند. این ارتباط با تکان دادن سر و گفتن عبارات کوتاه و پرسیدن سوال تکمیل می‌شود. اساسا درک شدن، سطح ارتباط موثر را ارتقا می‌دهد. بنابراین سعی کنید شنونده خوبی باشید و گوش دادن فعال را تمرین کنید.

بیان بهتر افکار و احساسات در مذاکره

چشمان شما آینه‌ی تمام‌قد احساساتتان هستند. شاید بتوانید عضلات صورت خود را کنترل کنید. اما چشمانتان پیوسته در حال فرستادن پیام هستند. اکثرا افراد کنترل خودآگاهانه‌ای روی نگاه خود ندارند و نمی‌دانند که چشمانشان در حال تبادل چه پیام‌هایی هستند؟ درنتیجه طرف مقابل می‌تواند از طریق ارتباط چشمی مطمئن شود که در حال دریافت احساسات واقعی و بدون فیلتر از جانب شما است.

تماس چشمی موثر نشان‌دهنده‌ی اعتمادبه‌نفس بالا در شماست

وقتی استرس و اضطراب دارید تماس چشمی مستقیم ممکن است برای شما آزاردهنده باشد. برقراری ارتباط چشمی موثر و نافذ نشان‌دهنده‌ی سطح اعتمادبه‌نفس شما است. اینکه شما برای استخدام در حال صحبت با کارفرمای آینده خود هستید یا در حال انجام مذاکره‌ی عاطفی با معشوقتان به سر می‌برید فرقی نمی‌کند. درهرصورت نوع نگاه کردن به آن‌ها نشان از اعتمادبه‌نفس و صداقت کلامتان است.

فقدان تماس چشمی ابزاری برای شناسایی افراد دروغ‌گو است

غریزه شما توانایی تشخیص عدم اطمینان، کمبود اعتمادبه‌نفس، فقدان صداقت یا دروغ را در نگاه دیگران دارد. قطعا این جمله را بسیار شنیده‌اید: «به چشمان من نگاه کن و حقیقت را بگو.» اگرچه درست است که دروغ‌گوها بیشتر از افراد راست‌گو با چشمانشان ارتباط برقرار می‌کنند تا صادق به نظر برسند. اما در صورت مواجهه با تماس مستقیم چشم، اکثر مردم تمایل به صداقت دارند. این امر کاملا ناخودآگاه اتفاق می‌افتد.

از شما فردی جذاب‌تر می‌سازد

برقراری تماس چشمی که توام با اعتمادبه‌نفس باشد باعث جذاب‌تر به نظر رسیدن فرد و محبوبیت او می‌شود. لبخند بزنید و مخاطب را با نگاهی عمیق همراه کنید. شک نکنید که اثرگذاری مثبت تماس چشمی در مصاحبه‌های شغلی موفق به اثبات رسیده است.

افزایش خودآگاهی

محققان فرانسوی به این نتیجه رسیده‌اند که افراد با این نوع از ارتباط آگاهانه، خودآگاهی بیشتری نسبت به سایر انسان‌ها دارند. یعنی تمرکزشان روی خود، نحوه کلام، رفتار، افکار و مقاصدشان بیشتر است. خودآگاهی به شما کمک می‌کند در هر زمان و مکان، بهترین بهره ممکن را از زندگی ببرید.

برقراری ارتباط چشمی می‌تواند شما را عاشق کند

جالب است بدانید روان‌شناسی به نام آرتور آرون معتقد بود که شما می‌توانید با پرسیدن 36 سوال و نگاه عمیق به چشمان طرف مقابل به مدت 4دقیقه او را عاشق خود کنید. پس اگر به دنبال دوستی‌های واقعی و ارتباطات صمیمانه هستید و نمی‌خواهید مکالمات سطحی و معمولی برقرار کنید. باید بتوانید در چشمان افراد نگاه کنید. اگر مردی 8 ثانیه به یک زن خیره شود، در مقایسه بااینکه کمتر از 5 ثانیه به او نگاه کند. به‌احتمال‌زیاد نسبت به آن زن احساساتی دارد. اما این یافته برای زنان چندان صادق نیست.

چگونه با دیگران به بهترین شکل ممکن ارتباط چشمی برقرار کنیم؟

پلک زدن

پلک بزنید. لطفا حتما این کار را انجام دهید وگرنه مثل یک انسان روان‌پریش یا دیوانه به نظر خواهید رسید. وقتی کسی پلک نمی‌زند ناخودآگاه ذهن شما به‌عنوان مخاطب اخطار می‌دهد که چرا فلان شخص به من زل زده است؟ این یک هشدار جدی است. البته توجه داشته باشید که پلک زدن زیاد و تیک زدن پلک نشان از استرس و عصبی بودن و همچنین عدم اطمینان است.

تعادل را رعایت کنید

زمانی که شما شنونده مذاکره هستید باید 70 درصد ارتباط چشمی بگیرید. اما هنگامی‌که شما صحبت می‌کنید باید 50 درصد تماس چشمی برقرار کنید. به‌جای نگاه هم‌زمان به هر دو چشم، هر نوبت بر یکی از چشم‌ها تمرکز کنید. لطفا اگر مخاطبین شما چند نفر هستند. سعی کنید با همه ارتباط برقرار کرده و برای هر یک از آنان 5 ثانیه زمان بگذارید.

اعتمادبه‌نفس خود را به رخ دیگران بکشید

به پایین نگاه نکنید. چراکه باعث می‌شود مخاطب از شما حس ناامنی و عدم توجه بگیرد. چشم‌های خود را اندکی به بالا و طرفین بچرخانید. چند ثانیه نگاه به بالا حس کنجکاوی را منتقل می‌کند و شما را علاقه‌مند به گفتگو نشان می‌دهد.

به‌یادماندنی شوید

برای ماندگاری در حافظه مخاطب ارتباط چشمی را با حرکات دست ترکیب کنید. تماس چشمی، همراه با حرکاتی هوشمندانه مانند چرخاندن سر در حین نگاه خیره به کسی می‌تواند باعث شود افراد از شما یاد بگیرند و شما را به خاطر بسپارند.

ارتباط چشمی را تا قبل از اتمام مکالمه قطع نکنید

نگه‌داشتن رابطه‌ی چشمی با افراد حاضر در جلسه، هشیاری و تمرکز شما را حفظ می‌کند.

حواستان به موقعیتی که در آن هستید، باشد

اگر در حال مشاجره و دعوا هستید با نگاه خیره و متمرکز قدرت و گاه گستاخی و تحقیر را نشان می‌دهید. یا به‌طور مثال زمانی که می‌خواهید شخصی خواسته‌تان را برآورده کند چند ثانیه خیره شدن می‌تواند بر روی او تاثیر بگذارد. خیره شدن به چشمان طرف مقابل در روابط عاطفی بسیار نزدیک نشانه‌ی عشق و دوست داشتن است. اما در روابط متعارف با افراد یا در مذاکره و محیط کار خیره شدن می‌تواند نوعی رفتار تهاجمی باشد.

شان و ارزش مخاطب را در نظر بگیرید

وقتی می‌خواهید به بزرگ‌تر یا رئیس خود احترام بگذارید. بهتر است نگاهتان را به پایین بیندازید. اما این پایین انداختن نگاه همراه با زبان بدنی باشد که نشان‌دهنده حس احترام و توجه است. مثلا با اصوات بله می‌فرمودید، عجب و … همراهی خود را نشان دهید.

نگاهتان را ندزدید

یادتان باشد دریغ کردن نگاه راهی برای نشان دادن خشم یا دلخوری است. درعین‌حال خیره نگاه کردن طولانی‌مدت نشانه تجاوز به حریم شخصی تلقی می‌شود. همچنین نگاه کردن به اطراف و دزدیدن نگاه زمانی که شخصی با شما صحبت می‌کند نشان‌دهنده‌ی عدم تمایل شما به ادامه‌ی بحث با اوست. توجه کنید در ارتباط چشمی مناسب باید گاه‌وبیگاه به چشمان طرف مقابل نگاه کنید و دوباره نگاه خود را از چهره او بردارید. معمولا این نوع نگاه کردن مستقیما به مردمک چشمان طرف مقابل نیست. بلکه شما با چشمانتان فضایی میان پیشانی و چشم‌ها‌ را جستجو می‌کنید.

از مشکلات ظاهری افراد چشم‌پوشی کنید

اگر کسی نقصی در صورت یا اندام‌های خود دارد به آن نقص زل نزنید. چون حساسیت ایجاد می‌کند. لطفا در برخورد اول از نگاه کردن براندازانه به سرتاپای طرف مقابل خودداری کنید. ممکن است آن شخص از اینکه دارد قضاوت می‌شود، نگران شود و احساس خطر کند.

نکات طلایی برای تقویت ارتباط چشمی

چند عکس از چهره افراد موردعلاقه خودتان مثل فوتبالیست‌ها و بازیگران یا هر شخص دیگری را روی دیوار اتاقتان نصب کنید و با مخاطبان فرضی‌تان صحبت کنید.
تصویرسازی ذهنی برای همه‌چیز جواب می‌دهد. از رفع خجالت گرفته تا کنترل ترس از سخنرانی
تماس چشمی را با دوستان نزدیک و اعضای خانواده خود شروع کنید. می‌توانید از زمان‌های کوتاه شروع کنید تا به ارتباط پنج ثانیه برسید.
اگر تمرین می‌کنید اما همچنان موفق نیستید و احساس بدی از ایجاد این نوع ارتباط دارید. باید دنبال ریشه مشکل در درون خود باشید. ممکن است این مشکل ناشی از عقده حقارت، عدم اعتمادبه‌نفس و خود شرمی و… باشد.