مهارت های ارتباطی به طور کلی شامل دو نوع مهارت کلامی و غیر کلامی می‌شوند. وجود این مهارت‌ها در روابط بین فردی، کاری، تحصیلی و مکاتباتی بسیار ضروری است. مهارت‌های ارتباطی قابل یادگیری بوده و می‌توان با تمرین و آموزش آنها را در خود تقویت کرد. اما همین ارتباطات گاهی سبب آسیب می‌شوند پس باید درک عمیقی از فرآیند ارتباطات برای موفقیت در جنبه‌های مختلف زندگی داشته باشید. عدم برقراری ارتباط موثر با دیگران می‌تواند به دلایل مختلفی چون عدم اعتماد به نفس و یا مشکلات دوران کودکی رخ دهد. ریشه یابی ناتوانی فرد در عدم برقراری ارتباط در جلسات مشاوره روانشناسی قابل بررسی است.
مهارت های ارتباطی
مهارت ارتباطی به توانایی فرد برای انتقال اطلاعات به دیگران به صورت موثر و کارآمد گفته می‌شود. مهارت ارتباطی عمیق و کارآمد می‌تواند باعث بهبود ارتباطات بین فردی و تجاری شود، در نتیجه رضایت از زندگی نیز افزایش پیدا می‌کند. اولین مرحله در ارتباط گرفتن با دیگران تولید اطلاعات و سپس پیدا کردن راهی برای رساندن اطلاعات به دیگران است. فرآیند برقراری ارتباطات صحیح علاوه بر اطلاعات، به شیوۀ انتقال آنها نیز بستگی دارد. هر کسی به شیوه خاصی از مهارت های ارتباطی برای انتقال پیام استفاده می‌کند. هر چه فرد بر دیگر مهارت های زندگی تسلط بیشتری داشته باشد، به شیوه بهتری با دیگران ارتباط برقرار می‌کند.
اهمیت افزایش مهارت های ارتباطی در زندگی
تقویت مهارت های ارتباطی در شکل گیری یک ازدواج موفق، دوستی‌های پایدار، فرصت‌های شغلی بیشتر و پیشرفت در زمینه‌های مختلف نقش دارد.
برای شناخت شخصیت خود برای ازدواج در تست نئو شرکت کنید.
برای شناخت اختلالات شخصیت قبل از ازدواج در تست MMPI شرکت کنید.
شما با مهارت های ارتباطی می‌توانید به جایگاه‌های بالاتری در زمینه کاری خود دست یابید و به راحتی تبدیل به مدیری موفق و ثروتمند شوید. از همه مهم‌تر این مهارت‌ها در برقراری ارتباط با دیگران اعتماد به نفس شما را بالا برده و دید مثبت‌تری نسبت به خودتان ایجاد می‌کند. افزایش مهارت‌های ارتباطی در میان اعضای خانواده، به ویژه در ارتباط با فرزندان، در شکل‌دهی یک خانواده سالم به شما یاری می‌رساند. برای آگاهی بیشتر از نحوۀ ارتباط موثر با فرزندان از مشاوره خانواده و بهبود ارتباطات در دیگر زمینه‌ها از مشاوره روانشناسی بهره ببرید.
انواع مهارت های ارتباطی کلی
مهارت های انتقال پیام
این مهارت‌ها شامل مهارت‌های ارتباط کلامی و ارتباط غیر کلامی می‌شوند. مهارت‌های کلامی به کلمات و جملات بیان شده و دیگر اصواتی که منجر به انتقال اطلاعات و معانی می‌شوند، مربوط است. مهارت‌های غیر کلامی بیشتر به زبان بدن مربوط می‌شوند که چگونه علاوه بر صحبت کردن با استفاده از حرکات بدنی، چهره، طرز نشستن و ایستادن بر دیگران تاثیر گذاشته و در مواقعی پیامی را به آنها انتقال دهید.
مهارت های دریافت پیام
مهارت‌هایی که با استفاده از آنها پیام‌های مخاطب دریافت می‌شوند. در این مورد، مهارت‌های خوب گوش دادن، مشاهدۀ با جزئیات و پاسخ دادن مدنظر است.
انواع مهارت های ارتباطی جزئی
مهارت های ارتباطی بین فردی
پرورش این مهارت‌ها در ارتباط روزمره با دیگران بسیار اهمیت دارد. افزایش و تقویت مهارت‌های بین فردی با استفاده از تقویت مهارت‌های انتقال و دریافت پیام صورت می‌گیرد. برای افزایش این مهارت ارتباطی در خود، نکات زیر را به کار بگیرید. این نکات شما را در برقراری ارتباط موثر و صلح آمیز با دیگران یاری می‌دهد.
در مرحلۀ اول باید شنوندۀ خوبی باشید. اینکه به چه میزان بتوانید پیام خود را به مخاطب برسانید به درک عمیق گفته‌های طرف مقابلتان بستگی دارد. برای نشان دادن علاقه خود به صحبت‌ها دیگران، از آنها سوال بپرسید.
معمولا افراد به سمت کسانی جذب می‌شوند که علاقۀ واقعی آنها را نسبت به برقراری ارتباط ببینند. سعی کنید همواره در ارتباط با دیگران لبخند بزنید و خوشرو باشید. تماس چشمی با دیگران از موثرترین روش‌های برقراری ارتباط موثر است. درک دیدگاه‌های مختلف و شنونده بودن آنها به روابط عمیق و دوستانه کمک زیادی می‌کند. همیشه در جمع‌ها ابراز وجود کنید و منفعل نباشید. این کار باعث می‌شود دیگران شما را فردی اجتماعی و جذاب بدانند. البته نباید در مورد زمینه‌ای که اطلاعات ندارید گزافه گویی کنید.
مهارت های ارتباط کاری
یادگیری مهارت‌های کاری نقش بسیار زیادی در بهبود اخلاق کارکنان، تولیدات بالاتر، افزایش فروش و رضایت مشتری ایفا می‌کند. در بسیاری مواقع مدیران شرکت‌های موفق مبالغی را برای آموزش مهارت های ارتباطی کاری برای کارمندان خود هزینه می‌کنند. برای داشتن ارتباط با کیفیت در زمینۀ کاری تمام انرژی خود را بر روی درک مخاطبتان صرف کنید. برای این کار از تقویت مهارت‌های کلامی و غیر کلامی بهره ببرید.
مهارت های ارتباطی نوشتاری
تقویت مهارت نوشتن، درک پیام‌های نوشتاری شما را برای خواننده عمیق‌تر کرده و تاثیر بیشتری بر او می‌گذارد. ارتباطات نوشتاری شامل نامه‌ها، ایمیل‌ها، یادداشت‌ها و خبرنامه‌ها می‌شود. نوشته شما باید به شکل مناسبی آغاز شود و مقدمه‌ای جذاب داشته باشد. کلید ارتباط نوشتاری، مشخص کردن و وضوح هدف از انتقال پیام است. برای مثال می‌توانید از جملۀ (در این نامه قصد دارم تا شما را ازعلاقۀ خودم به موضوع ... آگاه کنم) استفاده کنید. لحن مکالمه، استفاده از دستور زبان مناسب و املای درست کلمات، از نکات قابل توجه در یک ارتباط نوشتاری موثر هستند.
چه چیزی مانع ارتباط موثر با دیگران می شود؟
- استرس و احساسات افشار گسیخته
- فقدان تمرکز و انجام همزمان چند کار با هم
- زبان بدن نادرست یا منفی
- تربیت منفعلانه و سختگیرانه
- پایین بودن اعتماد به نفس
راهکارهای تقویت مهارت های ارتباطی
شنونده خوبی باشید
- برخلاف تصور عموم، بهبود مهارت های ارتباطی بیشتر شامل شنیدن می شوند، نه گفتن.
- به طور کامل به حرف های گوینده گوش دهید.
- کوچک ترین سرنخ های غیرکلامی را در حرف های او بررسی کنید.
- از قطع کردن حرف های فرد بپرهیزید. اجازه دهید حرف هایش تمام شود.
- مکالمه را به تجربه شخصی خود ارتباط ندهید. «این اتفاقی که برات افتاده خیلی بده، حالا صبر کن بگم برای من چی شد.»
- با لبخند شدن، تکان دادن سر و گفتن آهان و بله علاقه خود را به بحث نشان دهید.
- قضاوت نکنید. اول کامل گوش دهید.
- بازخورد بدهید و آنچه شنیده اید را به زبان خود تکرار کنید.
به سیگنال های غیرکلامی توجه کنید
- توانایی درک و استفاده از مهارت های غیرکلامی می تواند به بهبود مهارت های ارتباطی شما کمک کند.
- از تفاوت های فردی آگاه باشید. زبان بدن در هر فرهنگ می تواند متفاوت باشد.
- زبان بدن در هر جنسیت، دین، فرهنگ، سن و وضعیت روحی و روانی می تواند معنای متفاوتی داشته باشد.
- به صورت گروهی زبان بدن را تفسیر کنید. تمام پیام های دریافتی از چشم ها، لحن و صدا، حالت بدن، تماس چشمی و وضعیت دست را در کنار یکدیگر تفسیر کنید.
- برای یک ارتباط چشمی خوب از تکنیک مثلث استفاده کنید. به این صورت که یک مثلث ذهنی در صورت طرف مقابل تصور کنید به
- صورتی که دو زاویه آن در چشم ها و زاویه سوم در زیر بینی قرار بگیرد. سپس در هر 10 ثانیه چشم تان را به یکی از این سه زاویه متمرکز کنید تا ارتباط چشمی مناسبی شکل بگیرد.
- به همسر خود می گویید که آماده گفتگو هستید اما دست به سینه نشسته اید؟ یا می گویید در حال گوش دادن هستید ولی سرتان همچنان در تلفن همراه است؟ زبان بدنتان را متناسب با موقعیت اصلاح کنید.
استرس خود را کنترل کنید
زمانی که احساس می کنید دچار استرس شده اید، تنفس کردن صحیح و باز کردن دست ها را فراموش نکنید. چند دقیقه صبر کنید و بعد حرف هایتان را ادامه دهید. موقعیت را به شوخی و خنده بکشید.
خودتان را ابراز کنید
- قاطعیت باعث تقویت مهارت های ارتباطی و بهبود عزت نفس و مهارت تصمیم گیری می شود. قاطع بودن به معنی ابزار نیازها و خواسته به شکل شفاف و روشن بدون ناراحت کردن دیگران است.
- به ارزش هایتان احترام بگذارید. آنها باید برای دیگران نیز مهم باشند.
- نیازها و خواسته های خود را بشناسید.
- افکار منفی خود را به شکل مثبت و بدون عصبانیت بیان کنید.
- انتقاد پذیر باشید.
- نه گفتن را تمرین کنید. مرزهایتان را بشناسید و اجازه ندهید کسی از شما سواستفاده کند.
از دوستان و خانواده بخواهید به شما مشاوره بدهند
معمولا اطرافیان بهتر می توانند رفتارها و سطح بهبود مهارت های شما را ارزیابی کنند. از آنها بخواهید در مورد مشکلات رفتاری، نقاط ضعف و قوت شما نظر دهند.
مهارت سوال کردن را در خود تقویت کنید
سوال کردن یکی از مهارت های مهم برای درک پیام دیگران است. اگر فقط شنونده هستید و با خجالت لبخند می زنید، گفتگوی شما هیچ وقت از مدت زمان محدودی فراتر نخواهد رفت. در واقع، بدون سوال کردن نمی توانید بحث را ادامه دهید یا اشتیاق خود را برای ارتباط با دیگران نشان دهید. سوال کردن با خوب شنیدن در ارتباط است. با خوب گوش کردن می توانید نظر خود را بیان کنید و در مورد نقاط ابهام در صحبت های فرد مقابل سوال کنید.
از شوخی استفاده کنید
خندیدن باعث آزاد شدن اندورفین می شود که به کاهش اضطراب و استرس کمک می کند. بیشتر افراد به سمت کسی جذب می شوند که آنها را به خنده می اندازد. از بامزه بودن نترسید، اما از شوخی در موقعیت مناسب استفاده کنید. شوخی کردن یخ بحث را می شکند و شما را به یکدیگر نزدیک تر می کند.
شنونده خود را به خوبی بشناسید
در واقع، برای داشتن یک گفتگوی خوب باید فرد مقابل را به خوبی بشناسید. هر کسی متفاوت است و علایق و فرهنگ متفاوتی دارد که در صحبت کردن با او باید آن را در نظر بگیرید. اگر قرار است با کسی برای اولین بار گفتگو کنید، سعی کنید قبل از ملاقات کمی در مورد شخصیت او تحقیق کنید. آیا جدی است؟ مذهبی است؟ دوست دارد رسمی صحبت کند یا در گفتگو فرد راحتی است؟
نوشته های خود را مرور کنید
تقویت مهارت های ارتباطی فقط به گفتگو محدود نمی شود. با گسترش پیامرسان ها باید مراقب نوشته های خود نیز باشید. نامه ها و پیام های بلند باید با مقدمه خوبی آغاز شوند، در بدنه هدف و پیام به طور واضح بیان شوند و در بند آخر نتیجه گیری شود.
در نوشته، باید از لحن، کلمات، دستور زبان، املا و جمله بندی درست استفاده کنید. قبل از ارسال یک متن آن را بخوانید. فراموش نکنید که نوشته فاقد سرنخ های زبان بدن است. پس ممکن است با سوءتفاهم بیشتری همراه باشد. برای پیام های مهم یا گفتگوهای حساس (مانند مواردی که برای رفع سوءتفاهم انجام می شوند) از این روش استفاده نکنید. با این حال، استفاده از ایموجی های مرتبط می تواند تا حدی خلا نبود سرنخ های کلامی را برطرف کند.