اختلالات خواب در DSM 5
اختلال بی خوابی یا اینسومنیا یک اختلال روانی مربوط به اختلالات خواب است. در این اختلال فرد نمی تواند به راحتی بخوابد و این بی خوابی باعث نقص در عملکردش می شود.
اختلالات خواب از رایج‌ترین مشکلاتی هستند که می‌تواند برای هریک از ما و در هر سنی پیش بیاید. اختلالات خواب به معنای هرگونه مشکلی است که در جریان عادی خواب پیش می‌آید و باعث می‌شود تا شما در طول روز احساس خستگی کنید یا به برنامه‌های روزانه‌تان نرسید. این مشکلات می‌تواند بی‌خوابی، پرخوابی، کابوس‌های شبانه یا هر چیز دیگری را شامل شود. اختلالات خواب معمولاً به دلیل مشکلات روحی و به‌خصوص اضطراب به وجود می‌آیند اما می‌توانند دلایل جسمانی هم داشته باشند. دشواری در خواب از هر نوع و به هر دلیلی که باشد مشکلات بسیاری را در جریان زندگی روزمره ما ایجاد می‌کند.
اختلال بی خوابی یا اینسومنیا یکی از اختلالات روانی مربوط به حوزه خواب است. امروزه به دلیل زیاد شدن اضطراب این اختلال بسیار شایع شده است. در این اختلال فرد خیلی کم می خوابد و یا در به خواب رفتن مشکل دارد بنابر این، این مسئله باعث نقص در عملکرد روزانه فرد خواهد شد. این فرد خیلی دیر یا گاهی اصلا به خواب نمی رود و خیلی زود بلند می شود و هنگام بیدار شدن اصلا احساس تجدید قوا نمی کند. دلایل مهمی برای بوجود آمدن این اختلال وجود دارد اما مهم ترین آن وجود استرس و اضطراب و تنش هیجانی در فرد مبتلا می باشد.
تشخیصی DSM-5 اختلال بی خوابی
A. شکایت اصلی مبنی برنارضایتی از کمیت یا کیفیت خواب، همراه با یک یا چند مورد از علائم زیر:
- اشکال در شروع خواب ( در کودکان این موضوع ممکن است به صورت دشواری شروع خواب بدون دخالت مراقب تظاهر کند).
- اشکال در حفظ خواب که با بیداری های مکرر یا مشکلات بازگشت به خواب پس از بیداری مشخص می‌شود( در کودکان این موضوع ممکن است به صورت دشواری بازگشت بخواب بدون مداخله مراقب تظاهر کند).
- بیدار شدن صبح زود همراه با ناتوانی در بازگشت به خواب.
B. این آشفتگی خواب باعث ناراحتی چشمگیر بالینی یا افت کارکردهای اجتماعی،شغلی،آموزشی،تحصیلی، رفتاری یا دیگر حوزه‌های کارکردی هم می گردد.
C. مشکل خواب دست کم سه شب در هفته روی می‌دهد.
D .مشکل خواب دست کم برای سه ماه وجود دارد
E مشکل خواب علی رغم فرصت مناسب برای خواب روی می دهد.
F. بی خوابی با دیگر اختلالات خواب- بیداری توجیه نمی‌شود و منحصراً در طول اختلال مزبور روی نمی‌دهد ( مانند حمله خواب، یک اختلال خواب وابسته به تنفس، یک اختلال خواب- بیداری ریتم شبانه روزی، یک بد خوابی).
G. این بی خوابی مربوط به تاثیرات فیزیولوژیکی یک ماده( مانند سوء مصرف یک داروی پزشکی) نیست.
H. اختلالات روانشناختی و بیماری های طبی همراه، توضیح کافی برای شکایت اصلی بی خوابی را فراهم نمیکند.
مشخص کنید اگر:
همراه با اختلال روانشناختی غیر خواب، از جمله اختلالات مصرف مواد
همراه با سایر اختلالات طبی
همراه با یک اختلال خواب دیگر
مشخص کنید اگر:
دوره ای: علایم دست کم یک ماه اما کمتراز سه ماه دوام دارند.
پایدار: علائم سه ماه یا بیشتر دوام دارد.
راجعه: د‌و دوره( یا بیشتر) در یک بازه سه ساله وجود دارد.
توجه: بی خوابی حاد و کوتاه‌مدت ( یعنی علایم کمتر از سه ماه دوام دارند اما در دیگر موارد، تمام ملاک ها از نظر فراوانی، شدت، ناراحتی و یا تخریب عملکرد وجود دارند) باید به عنوان سایر اختلالات خواب معین کدگذاری شود.
دلایل اختلال خواب
افسردگی و اضطراب
ناراحتی‌های روحی به‌خصوص اضطراب و افسردگی دلیل بسیاری از اختلالات خواب هستند. این بیماری‌ها باعث ایجاد تغییراتی در مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین می‌شوند. به‌علاوه افکار منفی و نگرانی‌هایی را در ذهن بیمار ایجاد می‌کنند که توانایی خواب راحت را از او می‌گیرد. برای سنجش میزان افسردگی و اضطراب با تست نئو یا تست MMPI کلیک کنید و در آزمون شرکت کنید
سبک زندگی اشتباه از علل اختلالات خواب
شیفت‌های کاری شبانه، عادت به شب‌نشینی، درس خواندن در شب یا مصرف چای و کافئین قبل از خواب ازجمله عادت‌های اشتباهی هستند که باعث بی‌خوابی می‌شوند. این مشکلات در بیشتر اوقات اختلال در چرخه خواب را ایجاد می‌کنند.
مشکلات تنفسی
بسیاری از اختلالات خواب به دلیل مشکلات تنفسی ایجاد می‌شوند. آلرژی‌های فصلی یا سرماخوردگی‌ها می‌توانند اختلالات تنفسی را افزایش دهند. در این شرایط همان‌طور که راجع‌به آپنه تنفسی گفتیم بیمار در طول شب بارها از خواب بیدار می‌شود و در‌نتیجه در طول روز احساس خستگی می‌کند.
استفاده از داروها یا سوءمصرف مواد مخدر
بعضی از داروها به‌خصوص داروهایی که برای کنترل اضطراب و افسردگی استفاده می‌شوند می‌تواند باعث افزایش یا کاهش ساعت‌های خواب شود. بعضی از انواع مواد مخدر مانند شیشه یا قرص‌های اکس نیز نیاز بدن به خواب را کاهش می‌دهند. توجه داشته باشید که برای قطع مصرف دارو یا مخدر باید این کار را زیرنظر متخصص انجام دهید و از قطع ناگهانی داروها خودداری کنید.
درمان اختلال خواب
روان‌درمانی
بیشتر اختلالات خواب به دلیل مشکلات روحی مثل اضطراب یا افسردگی اتفاق می‌افتند. به‌همین‌خاطر بهتر است برای درمان مشکلات خواب ابتدا به یک روانشناس مراجعه کنید. اگر روانشناس احساس کند که مشکلات شما به دلیل ناراحتی‌های روحی ایجاد شده برای درمان آن‌ها به شما کمک خواهد کرد.
گاهی اوقات مشکلاتی مثل سبک زندگی اشتباه باعث اختلالات خواب می‌شوند. برای مثال ممکن است فعالیتهای ذهنی مهمی را در ساعت‌های قبل از خواب انجام دهید. در این مواقع درمانگر کمک می‌کند تا دلایل مشکلات خود را پیدا و برطرف کنید.
دارودرمانی
گاهی اوقات شدت اختلالات خواب یا مزمن شدن آن‌ها باعث می‌شود درمانگر احساس کند به غیر از روان‌درمانی باید از داروها نیز استفاده کرد. برای درمان اختلالات خواب معمولا از داروهای ضداضطراب یا افسردگی استفاده می‌شود. در استفاده از داروها بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که دارو معمولا نمی‌تواند مشکل شما را کاملا برطرف کند و با قطع استفاده از دارو احتمالا مشکلات شما بازخواهند گشت. به‌همین‌خاطر بهتر است در کنار استفاده از داروها جلسات روان‌درمانی را هم جدی بگیرید.