اختلال شخصیت اسکیزوتایپی

اختلال شخصیت اسکیزوتایپی ( schizotypal personality disorder )سردرگمی ها و تحریف ها در خودپنداره اساسی فرد، ویژگی اصلی اختلال شخصیت اسکیزوتایپی است. این گونه افراد فاقد خودفرمانی یا انگیزش هستند و معیارهای روشنی ندارند که رفتار خود را در برابر آن ارزیابی کنند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی نه تنها در درک خودپنداره و انگیزش خود، بلکه در شناختن انگیزه ها و رفتارهای دیگران نیز مشکل دارند.

آنها سردرگمی که در مورد خودشان و دیگران احساس می کنند، به بی اعتمادی بر می دهند، که باعث می شود در برقراری ارتباط های نزدیک مشکل داشته باشند.
صفات شخصیت بیمارگون افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی در انتهای بسیار ناسازگارانه بعد روان پریش خویی قرار می گیرند.

امکان دارد که آنها عقاید عجیب و غریب، عقاید و تجربیات غیرعادی، و مشکل درک و شناخت های دقیق از دنیای خود داشته باشند. به طوری که در جدول 1-14 نشان دادیم، آنها عاطفه محدود و گرایش های کناره گیری نیز دارند، که صفت شخصیت بیمارگون جدایی را منعکس می کند. آنها حالت عاطفی منفی را به صورت سوءظن شدید ابراز می کنند.

انزوای اجتماعی، غرابت، ارتباط عجیب و غریب، و سازگاری اجتماعی ضعیف که با اختلال شخصیت اسکیزوتایپی همراه هستند، آن را در طیف اسکیزوفرنی قرار می دهد

ق این دیدگاه، نشانه های اختلال شخصیت اسکیزوتایپی بیانگر نوع نهفته اسکیزوفرنی است، بدین معنی که افراد مبتلا به نشانه های اسکیزوتایپی، اگر در معرض شرایط زندگی دشوار قرار بگیرند که توانایی آنها را برای حفظ کردن ارتباط با واقعیت به چالش بطلبند، در برابر دچار شدن به روان پریشی تمام عیار آسیب پذیر هستند. پژوهشگران در تایید این موضع، معلوم کردند که نوجوانان مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی و آنهایی که نقص ژنتیکی خاصی در ارتباط با اسکیزوفرنی دارند، در مقیاس های مجموعه نشانگان مقدماتی مانند نشانه های آشفته، مشکلات در رابطه با توجه متمرکز، و تحمل معیوب استرس، الگوهای عملکرد مشابه نشان دادند (شاپیرو، کیوبلس، او سلی، را کرز، و واکر، 2011)

درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی شبیه مداخله هایی است که متخصصان بالینی عموما برای درمان اسکیزوفرنی استفاده می کنند.

به بیان دقیق تر، داروهایی که بر دوپامین تاثیر می گذارند، بسیار موثر هستند و می توانند به برطرف کردن نقایص شناختی در حافظه و عملکرد اجرایی کمک کنند (مک کلور و همکاران، 2010).

شیوع

این اختلال در حدود 3 درصد از جمعیت دیده می شود و اندکی در مردها شایع تر است. در بستگان تنی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، بیشتر از سایر افراد شایع است و میزان وقوع آن در دوقلوهای تک تخمکی بیش از دو قلوهای دو تخمکی است. در تک تخمی ها سی و سه درصد و در دو تخمی ها چهار درصد. بنابراین ژنتیک عامل اصلی در بروز این اختلال است.

تشخیص

اختلال شخصیت اسکیزوتایپی بر اساس نحوه تفکر، رفتار، و ظاهر منحصر به فرد بیمار تشخیص داده می شود. گاهی گرفتن تاریخچه ممکن است دشوار باشد زیرا بیمار به دلیل بد بینی گذشته خود را تحریف می کند از طرفی ارتباط و مکالمه بیمار غیر عادی است.

ملاکهای تشخیصی اختلال شخصیت اسکیزوتایپی در DSM

الف. اختلال در روابط اجتماعی و بین فردی که ویژگی آن، رنج و سختی شدید در روابط صمیمانه و اختلال در حفظ این روابط و نیز تحریفات شناختی یا ادراکی و نیز نامتعارف و غیرعادی و عجیب و غریب بودن رفتار است، به شکلی که این الگوی نفوذ کننده و گسترده از اوایل بزرگسالی شروع شده است و در زمینه های مختلف زندگی شامل خانواده و تحصیل و شغل دیده شود و علامتش وجود حداقل پنج مورد از موارد زیر است:

1. افکار انتساب به خود و نه هذیانهای انتساب به خود.
2. عقاید عجیب و غریب یا افکار جادویی که روی رفتار بیمار موثر باشد و با هنجارهای فرهنگی فرد همخوان نباشند مانند خرافاتی بودن، اعتقاد به غیب بینی، تله پاتی یا داشتن حس ششم. در کودکان و نوجوانان به شکل تخیلات یا اشتغال ذهنی عجیب و غریب است.
3. تجارت غیر معمول ادراکی، از جمله خطاهای ادراکی جسمی یا بینایی یا شنوائی.
4. تفکر یا تکلمی عجیب، مبهم، با حاشیه پردازی، استعاره ای، با شرح و توصیف بیش از حد یا قالبی و بی معنی.
5. شکاک بودن و بدبینی یا بدگمانی.
6. حالت عاطفی نابجا یا محدود و سطحی.
7. رفتار یا وضع ظاهری عجیب، غیر عادی و نا متعارف یا مخصوص به خود و اصرار برای حفظ این ظاهر .
8. نبودن دوستان صمیمی و مورد اطمینان به اندازه کافی، بجز فامیل درجه یک.
9. اضطراب شدید در جمع به طوری که با آشنا شدن هم کم نمی شود؛ این اضطراب اغلب به ترس همراه با بدبینی مرتبط است و نه به قضاوت غلط در مورد خودش.

ب. صرفا در جریان اسکیزوفرنی،‌ اختلال خلقی با ویژگی های روانپریشانه، سایر اختلالات سایکوتیک، یا یکی از اختلالات نافذ رشد مانند اوتیسم ایجاد نشده باشد.

توجه. اگر این معیارها قبل از آغاز اسکیزوفرنی وجود داشته اند، کلمه «پیش مرضی» باید اضافه شود. مانند (اختلال شخصیت اسکیزوتایپی پیش مرضی).

ویژگی های بالینی اختلال شخصیت اسکیزوتایپی

در این اختلال،‌ تفکر و نحوه ارتباط برقرار کردن با دیگران ،‌ مختل است. بیماران مبتلا به اسکیزوتایپی گرچه اختلال فکری شدیدی ندارند، اما تکلمشان متمایز و مخصوص است و شاید معنایش را فقط خودشان می فهمند و اکثرا کلامشان نیازمند تفسیر است. بیماران اختلال شخصیت اسکیزوتایپی نیز مثل بیماران اسکیزوفرنی شاید از احساسات و هیجان های خود بی خبر باشند؛ اما به اکتشاف احساسات دیگران بویژه حالات عاطفی منفی مانند حسادت و نفرت و خشم، بسیار حساس هستند. این بیماران شاید افکار خرافی دارند یا مدعی غیب گویی و داشتن سایر قدرتهای فکری و بصیرتهای ویژه و ماورایی باشند. دنیای ذهنی ایشان ممکن است مملو از ترس ها و تخیلات بچه گانه و همچنین رابطه با افراد تخیلی و تصوری است که آن ها را به وضوح می بینند. ممکن است اعتراف کنند که خطای ادراک یا درشت بینی (ماکروپسی) دارند و دیگران را مانند آدم های چوبی یا چیزی شبیه آن می بییند.

این بیماران روابط بین فردی مختلی دارند و شاید اعمال نامناسبی از آنها سر بزند. در نتیجه، آدم هایی منزوی هستند و دوستانی ندارند یا دوستان بسیار اندکی دارند. این بیماران شاید برخی از خصایص اختلال شخصیت مرزی را نیز داشته باشند و در واقع می توان این دو تشخیص را همزمان هم در کسی مطرح کرد. بیماران دچار اختلال شخصیت اسکیزوتایپی اگر تحت فشار روانی باشند شاید از حالت عادی خارج شده و علایم روانپریشی نشان دهند، ولی زمان این علایم اکثرا کوتاه است. در حالتهای شدید، بی لذتی و افسردگی اساسی همراه با این اختلال هم دیده میشود.

تشخیص های افتراقی

بیماران اختلال شخصیت اسکیزوتایپی را از دیدگاه نظری از بیماران اختلال شخصیت اسکیزوئید و دوری گزین بر این اساس می توان افتراق داد که در رفتار و تفکر و ادراک و نحوه ارتباط و در اسکیزوتایپی ها عجیب و غریب است که در دو دسته دیگر دیده نمی شود. در سابقه خانوادگی اسکیزوتایپی ها، اسکیزوفرنی به وضوح دیده می شود که این هم شاید علت دیگری برای تمایز آنها از افراد اسکیزوئید و دوری گزین باشد. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی نیز به خاطر نداشتن روانپریشی واضح مانند توهم و هذیان قابل افتراق هستند. در اسکیزوتایپی ها اگر هم علایم روانپریشی دیده شود، گذرا و پراکنده است. افرادی هستند که هم ملاک های اختلال شخصیت اسکیزوتایپی را دارند و هم ملاک های اختلال شخصیت مرزی را. بیماران اختلال شخصیت پارانوئید هم ویژگی شان شکاک بودن است،‌ اما آن رفتار های عجیب و غریبی را که در افراد اختلال شخصیت اسکیزوتایپی دیده می شود، ندارند.

سیر و پیش آگهی

ده درصد افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی بالاخره اقدام به خودکشی می کنند. در مطالعات گذشته نگر دیده شد که اکثریت بیمارانی که به نظر می رسیده مبتلا به اسکیزوفرنی هستند، در واقع مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی بودند و امروزه این دیدگاه بالینی رایج است که اختلال شخصیت اسکیزوتایپی، شخصیت پیش مرضی در ابتلا به اسکیزوفرنی است. بعضی از بیماران هم در طول عمرشان به طور ثابت اختلال اسکیزوتایپی را دارند و با وجود مشکلاتی که دارند، ازدواج می کنند و شاغل می شوند.

درمان

رواندرمانی

مبانی درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپی اساسا، تفاوتی با اصول درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید ندارد، جز اینکه با بیماران اسکیزوتایپی لازم است رفتاری با دقت و با احتیاط اعمال شود. این بیماران الگوهای فکری خاصی دارند و برخی از ایشان در فرقه های مختلف، آیین های عجیب مذهبی و جشنها و مراسم جادویی و ماوراء طبیعی ، فعال هستند. درمانگر نباید این گونه رفتارها را تمسخر کند یا درباره اعمال و اعتقاد آنها قضاوت کند.

درمان دارویی

داروهای ضدّ روان پریشی برای درمان افکار انتساب به خود،‌ خطاهای ادراکی، و سایر نشانه های این اختلال میتواند مفید باشد. می توان داروها را در ترکیب با رواندرمانی استفاده کرد. اگر افسردگی در شخصیت اسکیزوتایپی دیده شود، از داروهای ضد افسردگی ها هم میتوان استفاده کرد.

برای تشخصیت اختلالات شخصیت و اختلال شخصیت اسکیزوتایپی در آزمونMMPI2 در لینک زیر کلیک کنید و در آزمون شرکت کنید