ویژگی های اختلال شخصیت اجتنابی و دوری گزین
شخصیت دوری گزین با ویژگی هایی مانند فرار همیشگی از جمع، احساس حقارت و حساسیت بیش از حد نسبت به نظرات منفی و انتقادات دیگران شناخته می شود. این شخصیت در واقع از انتقاد و عدم پذیرش می ترسد و همیشه فکر می کند که دیگران می خواهند از او ایراد بگیرند و تحقیرشان کنند. اطرافیان با دانستن نحوه برخورد با اختلال شخصیت اجتنابی می توانند به آن ها برای ماندن در جمع کمک کنند.
اختلال شخصیت اجتنابی (دوری گزین) در روابط میان فردی چگونه است؟
افراد اجتنابی بسیار خجالتی بوده و از ترس مسخره شدن یا خجالت کشیدن درباره خود هیچ حرفی نمی زند. او اطلاعات و نظریه های مبهم را به شیوه منفی تفسیر می کند. فقدان اعتماد به نفس، دست کم گرفتن خود و نداشتن عزت نفس از دیگر ویژگی های این شخصیت است. چنین شخصی در اجتماع ممکن است از صحبت کردن در جمع تنها به خاطر احتمال تپق زدن، شرمنده شدن، لکنت زبان یا دست پاچه شدن بترسد. شخصیت اجتنابی همیشه نگران است از جانب دیگران طرد شود، پس پیش از آن که اجتماعی او را طرد کند، او خود از ورود به جمعی پرهیز می کند، حتی اگر خیلی علاقه به بودن در آن جمع داشته باشد.
عملکرد شخصیت اجتنابی در شغل چگونه است؟
این افراد معمولا مشاغل حاشیه‌ای را انتخاب کرده، سالهای سال بدون پیشرفت و موفقیت به کار خود ادامه می‌دهند. مبتلایان به اختلال شخصیت اجتنابی یا دوری گزین از مدرسه، کار و همه فعالیت های اجتماعی اجتناب می کنند و حتی نمی توانند با کسی دوست صمیمی شوند.
شخصیت دوری گزین یا اجتنابی تنها زمانی با کسی رابطه برقرار می‌کند که مطمئن باشد فرد مقابل از او انتقاد نخواهد کرد. شخصیت دوری گزین در یک دور باطل گیر می افتد. از آن جا که مشغله ذهنی و نگرانی دائمی آن ها طرد شدن (تحویل گرفته نشدن) است، به طور دائم گوش به زنگ علائم تحقیر و تمسخر از سوی دیگران هستند.
تشخیص اختلال شخصیت دوری گزین
اگر قصد ازدواج با شخصیت اجتنابی را دارید باید در مورد این اختلال اطلاعات بیشتری کسب کنید. از جمله ملاک های تشخیصی اختلال شخصیت دوری گزین می توان به موارد زیر اشاره داشت:
-اجتناب از فعالیت های حرفه ای شامل تعاملات بین فردی خاص.
- سعی می کنند ارتباطات صمیمی برقرار نکنند چون از مسخره شدن یا شرمنده شدن می ترسند.
- هراس شدید از طرد شدن و انتقاد در موقعیت های اجتماعی.
- فکر می کنند در نظر دیگران فردی نالایق و بی عرضه هستند.
- اهل ریسک پذیری نیستند و از هر موقعیت جدیدی در زندگی دوری می کنند زیرا در غیر این صورت بسیار آشفته می شوند.
- از بودن در محیط های جدید فراری اند، زیرا خود را فردی بی کفایت تصور می کنند.
- توانایی تصمیم گیری شخصی و به تنهایی را ندارد زیرا از خجالت زده شدن می ترسد.
رفتار اجتنابی ممکن است هم بچگی و هم در نوجوانی دیده شود ولی تشخیص اختلال شخصیت دوری گزین در دوران کودکی امکان پذیر نیست چرا که خجالت، ترس یا حساس بودن نسبت به انتقاد اغلب بخشی از دوران کودکی و نوجوانی است.
اختلالات مرتبط با اختلال شخصیت دوری گزین
اختلال شخصیت دوری گزین ممکن است با سایر اختلالات هم آیند شود، از جمله اختلالاتی که معمولا همراه با اختلال شخصیت دوری گزین دیده می شود می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- هراس یا فوبیای اجتماعی که طی آن فرد در موقعیت ها اجتماعی به شدت دچار ترس و اضطراب می شود.
- اختلال شخصیت مرزی؛ این افراد در حوزه ها فردی خود مانند عواطف و تفکراتشان دچار مشکل می شوند.
- اختلال شخصیت وابسته که در آن افراد در تصمیم گیری های خود به شدت به دیگران وابسته اند.
- علاوه بر اختلالات نام برده شده، فرد دوری گزین ممکن است دچار اضطراب و علائم افسردگی نیز باشد.
درمان اختلال شخصیت اجتنابی
تشخیص و درمان اختلال شخصیت اجتنابی بر عهده روانشناس و یا روانپزشک می باشد. اگر چه اختلالات شخصیت، درمان قطعی و بهبودی کامل ندارند اما با کمک رواندرمانی می توان تا حدودی آن را کنترل کرد به گونه ای که فرد بتواند زندگی خود را ادامه دهد.
درمان اصلی این اختلال از طریق روان درمانی است و در صورت نیاز و با توجه به اختلالات هم آیند آن، ممکن است دارو درمانی هم مورد استفاده قرار بگیرد.
روان درمانی در صورتی می تواند به عنوان گزینه درمانی مطرح شود که درمانگر در قدم اول بتواند اعتماد بیمار را جلب کند، تا در برابر ترس از طرد شدن و مسخره شدن، موضع پذیرا تری داشته باشد. در نهایت بیمار را تشویق کند تا از لاک خود بیرون آید و دیدی که نسبت به خود دارد را تغییر دهد.
گروه درمانی یکی از روش های درمانی موثر برای درمان اختلال شخصیت دوری گزین یا اجتنابی می باشد. در طی گروه درمانی شخصیت اجتنابی می فهمد که حساسیت بیش از اندازه او، چه تاثیراتی بر خود و اطرافیانش دارد.
جرات آموزی هم یکی از اشکال رفتاردرمانی است که به فرد می آموزد که نیازهای خود را بیان کند و از آنها خجالت نکشد و اعتماد به نفس خود را ارتقا دهد.