دنیا پر از سروصداست. این صداها برای برخی از افراد خوشایند، برای عده‌ای آزاردهنده و برای برخی به شدت اعصاب‌خردکن است. شاید شما هم با شنیدن برخی از صداهای روزمره واکنش احساسی اغراق‌آمیزی در خودتان دیده باشید، اما به نظر نمی‌رسد همان صداها دیگران را آزار دهد. این وضعیتی است که در صدابیزاری اتفاق می‌افتد، یعنی بیزاری یا نفرت شدید از صداهای خاص! اما بیایید به شکل دقیق‌تر ببینیم چه اتفاقی می‌افتد و فرد چه علائم و احساساتی را مشاهده می‌کند.
صدابیزاری یا میسوفونیا
صدابیزاری یا میسوفونیا (Misophonia) نوعی اختلال است که در آن برخی صداها باعث واکنش‌های احساسی یا فیزیولوژیکی می‌شوند که از نظر دیگران واکنش‌های غیرمعقولی تلقی می‌شوند. کسانی که دچار صدابیزاری هستند ممکن است آن را به عنوان «وقتی صدایی تو را به مرز جنون می‌رساند» توصیف کنند. واکنش‌های آنها می‌تواند از عصبانیت و اذیت شدن گرفته تا وحشت و نیاز به فرار متغیر باشد. این اختلال را گاهی سندرم حساسیت صدای گزینشی می‌نامند.
افراد مبتلا به صدابیزاری غالباً گزارش می‌کنند که با صداهای دهانی، یعنی سروصدایی که شخص هنگام غذا خوردن، نفس کشیدن یا حتی جویدن ایجاد می‌کند تحریک می‌شوند. صداهای نامطلوب دیگر شامل صدای برخورد انگشت به صفحه کلید یا ضربه زدن به چیزی با انگشت‌ها، یا صدای حرکت برف پاک‌کن خودروست. گاهی اوقات یک حرکت تکراری کوچک علت تحریک شخص می‌شود، مثلاً کسی که اصطلاحاً وول می‌خورد، به شما تنه می‌زند یا پایش را می‌جنباند.
همچنین، افراد مبتلا به صدابیزاری می‌گویند آنها اغلب به محرکهای بصری همراه صداها واکنش نشان می‌دهند و همچنین ممکن است به حرکات تکراری واکنش‌های شدیدی داشته باشند. محققان بر این باورند که مغز مبتلایان به صدابیزاری ممکن است در زمینه‌ٔ فیلتر کردن صدا مشکل داشته باشد و اینکه ممکن است یکی از ویژگی‌های «صداهای میسفونیک» یا صداهای آزاردهنده برای مبتلایان به صدابیزاری، تکراری بودن آنها باشد. سپس، این تکرار دیگر مشکلات پردازش شنوایی را در آنها تشدید می‌کند.
علت ایجاد اختلال میسوفونیا
ابتلای افراد به اختلال میسوفونیا دلایل زیادی دارد اما دانشمندان بر سر آنها اختلاف نظر دارند. عوامل مختلفی از جمله محیطی و یا ارثی در بروز این اختلال موثر بوده و می‌تواند شدت و ضعف آن را کم و یا زیاد کند. علاوه بر آن، سبک زندگی ناسالم به همراه عوامل روان شناختی را می‌توان از این دسته علل ایجاد و تشدید اختلال صدا بیزاری دانست. میسوفونیا می‌تواند با یک سری اختلالات دیگر در افراد بروز کند و ادامه یابد. اختلالات اضطرابی، استرس، وسواس اجباری، اختلال دو قطبی و … از جمله اختلالاتی است که با اختلال صدا بیزاری می‌تواند همراه شود. به علت وجود مطالعات کم در این زمینه، نه تنها علت ظهور آن بلکه روش‌های تشخیص آن هم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. بنابراین در این محدودیت ایجاد شده، علائم و نشانه‌های افراد مبتلا می‌تواند به شناسایی و تشخیص این افراد کمک زیادی کند.
علائم اختلال میسوفونیا
از آن جایی که اختلال میسوفونیا، ایجاد واکنش افراد به صداهایی مکرر همراه با واکنش‌های احساسی و یا پرخاشگرانه تعریف شده است، بنابراین می‌توان مهمترین نشانه آن را همان واکنش‌های نامتناسب دانست. تفاوت شنیدن صدا برای افراد عادی و مبتلایان را در همین واکنش‌ها باید جست و جو کرد. چرا که افراد عادی به شنیدن این صداها واکنش خاصی نشان نمی‌دهند مگر آن که به صورتی بسیار گوش خراش و آزار دهنده خود را بروز دهد. اضطراب، نفرت، پرخاشگری، ناراحتی، خشم، غم و اندوه، وحشت، ترس و پریشانی نشانه ابتلای افراد دارای اختلال میسوفونیا در برابر صداهای آزار دهنده است. جویدن آدامس، شکستن تخمه، هورت کشیدن و.. از دسته صداهایی است که مبتلایان را عصبانی کرده و موجب ایجاد احساسات منفی در آنها می‌شود. افراد حدوداً از سن 9 سالگی احتمال دارد که به این بیماری مبتلا شوند. شدت ابتلای دختران و خانم‌ها به ابتلاء به این اختلال بیشتر از آقایان است.
احساسات یا علائم صدابیزاری
به نظر می‌رسد این اختلال طیفی از خفیف تا شدید را در بر می‌گیرد. افراد طیفی از پاسخ‌های فیزیولوژیکی و احساسی را به همراه برخی ادراک‌ها گزارش می‌کنند. اگر شخص واکنش خفیفی داشته باشد، ممکن است احساسات زیر را تجربه کند:
- پریشانی و تشویش
- احساس ناراحتی
- میل شدید به فرار
- انزجار یا چندش
اگر پاسخ شدیدتر باشد، ممکن است صدای مورد نظر باعث احساسات زیر شود:
- خشم شدید
- عصبانیت
- نفرت
- وحشت
- ترس
- پریشانی عاطفی
این اختلال می‌تواند در زندگی اجتماعی شخص محدودیت و اختلال ایجاد کند. برخی از افراد مبتلا به صدابیزاری هنگام رفتن به موقعیت‌هایی که ممکن است صداهای محرک در آنها وجود داشته باشد، پیشاپیش دچار اضطراب می‌شوند، موردی که اضطراب پیش‌نگرانه نامیده می‌شود. مثلاً شخص ممکن است از رستوران رفتن خودداری کند یا جدا از همسر، خانواده و دوستانش غذا بخورد.
همچنین شخص مبتلا به صدابیزاری به مرور زمان ممکن است به محرکهای بصری نیز واکنش نشان دهند. دیدن چیزی که شخص می‌داند ممکن است صدای آزاردهنده‌ای ایجاد کند، می‌تواند یک واکنش به دنبال داشته باشد.
تفاوت اختلال میسوفونیا با اختلال فونوفوبیا
مبتلایان در اختلال میسوفونیا به صداهای خاص که موجب رنجش فرد می‌شود، واکنش نشان می‌دهند در حالی که در اختلال فونوفوبیا، صداهای ناگهانی بلند و غیرمنتظره می‌تواند باعث حملات اضطرابی در شخصی شود.
معمولاً مبتلایان به میسوفونیا قرار گرفتن در محیط‌های شلوغ و پر سر و صدا را که باعث حذف محرک‌ها می‌شوند ترجیح می‌دهند.
درمان اختلال میسوفونیا
ابتدا باید بررسی کرد که آیا مشکلات شنوایی در افراد وجود دارد یا خیر؛ بعد از چکاپ توسط پزشک گوش و حلق و بینی باید صدا بیزاری را به همراه سایر اختلالات موجود در افراد بررسی و درمان کرد. درمان این اختلال هم مانند تشخیص و علل، روشن و واضح نیست اما روش‌های روانکاوانه به همراه آنالیزهای افکاری می‌تواند به افراد جهت بهبودی کمک کند. انجام تست‌های شنوایی توسط پزشکان می‌تواند عکس‌العمل آنها را جهت بررسی، تحریک کند. در واقع درمان اختلال صدا بیزاری ترکیبی از روان درمانی و روش‌های درمانی متخصصان گوش است. استفاده از دستگاه‌های شنوایی تغییر صدا می‌تواند صدای داخل گوش فرد را با صدایی دیگر تغییر دهد مثلاً به جای صداق بوق در گوش فرد صدای آبشار پخش شود تا حساسیت فرد را کاهش دهد. صحبت درمانی، ورزش روزانه، خواب کافی، مدیریت استرس، استراحت کافی، استفاده از عایق صدا و گوش دادن به موسیقی از دیگر درمان‌ها برای افراد مبتلا به اختلال میسوفونیا است.
برای شرکت در تست استرس بک رایگان کلیک کنید.
برای شرکت در آزمون افسردگی بک رایگان کلیک کنید.
عوارض اختلال میسوفونیا
افراد مبتلا ممکن است به دلیل آزاری که ناشی از صدا بیزاری و افراد دیگر می‌بینند، از حضور در اجتماع ممانعت کنند و یا با نشان دادن خشم و در آوردن شکلک از محرک آزار دهنده دوری کنند. در مکان‌های شغلی، اختلال صدا بیزاری می‌تواند منجر به ترک شغل مبتلایان شود چراکه آنها از در کنار بودن افراد در آن مکان به دلیل تولید صداهای آزار دهنده رنج می‌برند. این افراد به مرور از عملکرد خود احساس ندامت و گناه می‌کنند و از آن جایی که آن را با خانواده در میان نمی‌گذارند، به افسردگی مبتلا می‌شوند. وحشت ناشی از صداها می‌تواند فرد را دچار ترس و اختلال اضطرابی کند. میزان دفعات صداها، فرد را دچار وسواس کرده و این اختلال‌های مختلف می‌تواند به همراه میسوفونیا فرد را درگیر و مبتلا کند.