مانیا و هیپومانیا بیانگر دوره‌هایی هستند که فرد طی آن‌ها احساس سرخوشی، انرژی فراوان و بیش‌فعالی می‌کند. هیپومانیا صورت خفیف‌تر مانیا به‌شمار می‌رود. مانیا و هیپومانیا شامل دوره‌هایی هستند که فرد احساس هیجان کرده یا روحیه‌ای انرژی‌بخش را تجربه می‌کند. مانیا و هیپومانیا به لحاظ شدت تغییرات خلق‌وخو با یکدیگر متفاوت هستند.
مانیا وضعیت حادی است که احتمالا یک هفته یا بیش‌تر به طول بینجامد. فرد احتمالا قادر به کنترل احساسات خود نبوده و دارای انرژی بسیار بالایی است. این علائم، روند زندگی روزمره را مختل نموده و در موارد شدید، فرد بایستی در بیمارستان بستری شود.
هیپومانیا وضعیتی است که برای مدت چند روز ادامه یافته و طی این مدت فرد بیمار احتمالا حسی بسیار خوب و عملکردی کاملا مطلوب خواهد داشت. دوستان و اعضای خانواده احتمالا متوجه تغییر خلق‌وخو و فعالیت شخص می‌شوند؛ در حالی‌که چنین تغییراتی برای شخص بیمار ملموس نیست.
مانیا و هیپومانیا غالبا با اختلال دو قطبی در ارتباط هستند. همچنین این بیماری‌ها به‌عنوان جزئی از سایر اختلالات روانی نظیر اسکیزوافکتیو نیز در نظر گرفته می‌شوند. اختلال دو قطبی نوعی بیماری روانی است که طی آن فرد با تغییرات خلق‌وخو، انرژی، سطح فعالیت و الگوهای فکری مواجه می‌شود. علائم مانیا در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نوع اول مشاهده می‌شوند؛ در حالی‌که هیپومانیا در مبتلایان به اختلال دو قطبی نوع دوم مشهود خواهد بود. در ادامه به بررسی علائم مانیا و هیپومانیا، تفاوت‌ها و شباهت‌های این 2 بیماری می‌پردازیم:
علائم مانیا
مانیا حالتی فراتر از تغییرات معمول خلق‌وخو و سطح انرژی است. علائم مانیا به اندازه‌ای شدید هستند که می‌توانند روابط فرد، عملکرد شغلی و کیفیت زندگی وی را مختل نمایند. ابتلا به مانیا همواره به‌معنای احساس خوشبختی در فرد نیست. این بیماری با وجود ایجاد حالت سرخوشی می‌تواند موجب تحریکپذیری شدید انسان شود. بارزترین علائم مانیا عبارتند از:
- هیجان غیرقابل کنترل
- احساس خوشحالی یا اشتیاق فوق‌العاده
- تحریکپذیری شدید
- سطح انرژی بالا به گونه‌ای که کنترل آن برای فرد بسیار دشوار است
- سطح فعالیت بالا نظیر دویدن بیش از حد، بی‌قراری و جست و خیز مداوم
- دشواری تمرکز و توجه
- اعتماد به نفس غیرواقعی و بسیار شدید یا فقدان عزت نفس
- افکار رقابتی
- کم‌خوابی یا بی‌خوابی
- بی‌پروایی و انجام فعالیت‌های خطرناک
- تداعی افکار خودکشی یا آسیب رساندن به خود
همچنین مبتلایان به مانیا احتمالا برخی علائم روانی نظیر موارد زیر را نیز تجربه خواهند کرد:
- توهم دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود خارجی ندارند
- هذیان‌گویی یا باور به شکست ناپذیر بودن، قدرت بالا و شهرت فراوان خود
انستیتوی ملی بهداشت روان معتقد است که علائم مانیا در مبتلایان به اختلال دو قطبی برای مدت حداقل 7 روز ادامه یافته و یا به اندازه‌ای شدید هستند که فرد را روانه بیمارستان می‌کنند
علائم هیپومانیا
هیپومانیا گونه خفیف‌تر مانیا به‌شمار می‌رود و غالبا در مبتلایان به اختلال دو قطبی نوع دوم مشاهده می‌شود. علائم هیپومانیا شامل موارد زیر است:
- برخورداری از روحیه بالاتر و شادتر نسبت به حالت معمول
- تحریکپذیری بالاتر و بروز رفتارهای بی‌ادبانه
- احساس اعتماد به نفس بیش از حد
- فعالیت زیاد یا سطح انرژی بالاتر از حد معمول بدون وجود دلیلی روشن
- احساس قدرت فراوان از جنبه جسمی و روحی
- تعاملات اجتماعی فراتر از حد متعارف
- تمایل فراتر از حد معمول برای برقراری رابطه جنسی
- کم‌خوابی
تفاوت‌های مانیا و هیپومانیا
مانیا و هیپومانیا دارای علائم مشترک فراوانی هستند. با این‌حال شدت علائم یکی از وجوه تفاوت میان آن‌ها به‌شمار می‌رود. مانیا و هیپومانیا شامل تغییرات روحی و رفتاری در سطحی فراتر از حد معمول و روزمره هستند.
علائم مانیا به اندازه‌ای شدید هستند که فرد مبتلا قادر به انجام فعالیت‌های معمول خود نخواهد بود. همچنین در صورت بروز علائم شدیدتر، بیمار سریعا بایستی در بیمارستان بستری شود.
فرد مبتلا به هیپومانیا احتمالا می‌تواند مطابق روال معمول به فعالیت خود ادامه دهد. در این‌حالت خانواده یا دوستان فرد احتمالا متوجه تغیر رفتار و عملکرد وی می‌شوند؛ اگرچه شخص بیمار احتمالا متوجه چنین وضعیتی نخواهد شد. مبتلایان به هیپومانیا برای پیشگیری از وخیم شدن علائم بیماری بایستی به‌دنبال دریافت کمک‌های پزشکی باشند.
علائم هیپومانیا اگرچه به اندازه مانیا شدید نیستند؛ اما بعضا خطرناک بوده و بر سلامت عمومی فرد تاثیر منفی می‌گذارند. نتایج یک پژوهش نشان داد که افراد دچار هیپومانیا بیش از سایرین در معرض بروز رفتارهای خطرآفرین قرار دارند. این رفتارها شامل ولخرجی، مصرف بیش از حد الکل و مواد مخدر، رانندگی خطرناک یا انجام رفتارهای پرخطر جنسی هستند.
افراد مبتلا به مانیا نیز احتمالا علائمی نظیر توهم یا حماقت را تجربه می‌کنند. در صورت عدم استفاده از روش درمانی موثر برای مبتلایان به هیپومانیا، این افراد احتمالا در معرض ابتلا به مانیا قرار خواهند گرفت؛ اگرچه این سناریو همواره صادق نیست.
شباهت‌های مانیا و هیپومانیا
برخی علائم نظیر خوشحالی فراوان، احساسات قوی، انرژی بالا و خلاقیت میان مبتلایان به مانیا و هیپومانیا مشترک هستند. این اختلالات بعضا با حالت افسردگی آمیخته شده و فرد بیمار با وجود انرژی فراوان احساس افسردگی و ناامیدی خواهد کرد. برخی وقایع یا فعالیت‌های زندگی موسوم به محرک‌ها می‌توانند موجب مانیا یا هیپومانیا شوند.
یک مطالعه انجام شده روی گروه کوچکی از جوانان مبتلا به اختلال دو قطبی نشان داد که عوامل زیر موجب ایجاد حالات مانیا و هیپومانیا می‌شوند:
- شکست عشقی
- استفاده از داروهای محرک و انرژی‌زا
- شروع یک پروژه خلاقانه جدید
- شرکت در مهمانی‌ها یا بیرون ماندن از منزل برای مدت زمان طولانی
- مسافرت رفتن
- گوش دادن به موسیقی با صدای بلند
- استرس
- کمبود خواب
- مصرف داروهای ضد افسردگی
برای اختلال مانیا و هیپومانیا درتست MMPI شرکت کنید. برای شرکت در آزمون ام ام پی ای روی لینک زیر کلیک کنید.