اختلال اوتیسم چیست؟
اختلال طیف اوتیسم (ADS) یک نوع اختلال رشد است که بر برقراری ارتباط و رفتار فرد تاثیر می‌گذارد. اگرچه این بیماری در هر سنی قابل تشخیص است، به آن "اختلال رشد" گفته می‌شود چراکه عموما علائم آن در دو سال اول زندگی ظاهر می‌شوند. در نسخه قبلی (DSM)، دسته‌بندی‌‌های زیر برای انواع اوتیسم درنظر گرفته شده بود:
اختلال اوتیستیک: این اختلال همان اختلال اوتیسم است.
سندروم آسپرگر: در سر ملایم طیف اوتیسم قرار دارد. افراد مبتلا گاهی خیلی باهوش هستند ولی در روابط اجتماعی مشکل دارند.
اختلال فراگیر رشد معین: به این اختلال اوتیسم غیر معمول می‌گویند و برخی از رفتارهای افراد اوتیستیک را دارند.
ولی امروزه مطابق آیین نامه تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، کتاب راهنمایی توسط انجمن روانشناسی آمریکا، همه افرادی که در این دسته‌ها قرار دارند در دسته واحد اختلال طیف اوتیسم قرار دارند.
مبتلایان به اختلال طیف اوتیسم دارای نشانه‌های زیر می‌باشند:
مشکل در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران
علائق محدود و رفتارهای تکرار شونده
داشتن علائمی که به توانایی فرد در عملکرد صحیح در مدرسه، محل کار، و سایر موقعیت‌ها در زندگی، آسیب وارد می‌کند.
بیماری اوتیسم به عنوان یک اختلال "طیف" شناخته می‌شود، چراکه در نوع و شدت علائمی که افراد تجربه می‌کنند، تفاوت‌های بسیاری وجود دارد. این اختلال، در تمام قومیت‌ها، نژادها و طبقات اجتماعی رخ می‌دهد. اگرچه ASD اختلالی مادام العمر است، درمان‌ها و خدمات ارائه شده می‌توانند علائم و توانایی عملکردی فرد را بهبود بخشند. آکادمی طب کودکان آمریکا، توصیه می‌کند تمام کودکان از نظر ابتلا به اوتیسم بررسی شوند. کلیه والدین و سرپرستان کودکان، باید با پزشک خود در زمینه غربالگری یا ارزیابی اختلال طیف اوتیسم، صحبت کنند.
دریافت سومین نسخه آزمون ارزیابی اوتیسم گیلیام (گارز3)
علائم بیماری اوتیسم چیست؟
اوتیسم در کودکان در سنین پایین قابل تشخیص است در ادامه برخی علائم را با هم می‌بینیم:
- بچه‌های طبیعی که به دنیا می‌آیند ابتدا فقط گریه می‌کنند یا گاهی بی دلیل می‌خندند؛ ولی تا شش ماهگی درجاتی از ابراز احساسات را کسب می‌کنند. اگر این ابراز هیجانی را در شیرخوارتان ندیدید می‌تواند اولین زنگ خطر اوتیسم باشد. نگران نشوید ممکن است هم نباشد.
- بچه‌های مبتلا به اوتیستیک از نظر هیجانی بی‌تفاوت هستند و گاهی هیجانات شدید یا نامتناسب دارند مثلا خنده و گریه شدید و نامتناسب
- در نه ماهگی، یک کودک نرمال، لبخند اجتماعی دارد یعنی به آدم‌ها گاهی لبخند می‌زند ولی شیرخوار اوتیستیک چنین لبخندی ندارد.
- بچه‌های نرمال تا یک سالگی تماس چشمی دارند یعنی با ما چشم تو چشم می‌شوند و لبخند می‌زنند و به اسم خود واکنش نشان می‌دهند. همچنین بچه‌ها تا یک سالگی غان و غون می‌کنند، بچه‌های اوتیستیک هیچکدام از این موارد را ندارند.
- یکی از موارد دیگری که در اوتیسم مختل می‌شود تکلم است. در حالت طبیعی بچه‌ها باید تا هجده ماهگی حداقل ده تا کلمه را یاد گرفته باشند و کاربردشان را بلد باشند ولی بچه‌های اوتیستیک ممکن است کلمه‌ها را تکرار کنند ولی کاربردشان را بلد نیستند. همچنین از دستورات پیروی نمی‌کنند چون درک کلامی ندارند.
- در کل علائم اوتیسم در کودکان زیر سه سالگی خودشان را نشان می‌دهند.
- تاکید می‌کنم مثل بقیه‌ی اختلالات همه‌ی علائم لزوما نباید وجود داشته باشند.
- بازی‌های تخیلی ندارند.
- با همسالان ارتباط کمی برقرار می‌کنند.
- به چیزهایی که علاقه دارند اشاره نمی‌کنند و به‌جای آن دست والدینشان را می‌گیرند و به سمت شی یا خواسته‌ای که دارند می‌برند.
- از ایما و اشاره برای ارتباط برقرار کردن استفاده نمی‌کنند.
- به جزییات اشیا علاقه دارند.
- کلمات تکراری و بی‌معنی بکار می‌برند.
- برخی از علایم در سنین بالاتر هم ممکن است دیده شوند.
- مثلا بد غذا هستند و انتخاب‌های محدودی برای غذا دارند.
- بازی‌های تکراری و علاقه‌های محدودی دارند.
- حرکات تکراری مثل راه رفتن روی پنجه یا پاشنه پا بال بال زدن، چرخیدن دور خود یا حرکات ریتمیک دوست دارند.
- در حواس پنجگانه‌ی خود یا حساسیت زیادی دارند یا اصلا حساس نیستند.
- خواب و بیداری منظم و طبیعی ندارند.
- هرجا می‌روند باید اسباب‌بازی یا وسیله خاصی را با خودشان ببرند.
- کلماتی را که می‌شنوند به طرز طوطی‌وار و بیش از حد معمول تکرار می‌کنند.
- تغییر از حالت روزمرگی به شدت آنها را آشفته می‌کند.
- بای بای نمی‌کنند، بوس نمیفرستند.
- صحبتشان منوتون و شبیه ربات است.
بنابراین اگر یکی از این علایم در کودک شما وجود داشت حتما به روانپزشک جهت تشخیص دقیق‌تر مراجعه کنید.
دلایل اختلال اوتیسم
علت قطعی اختلالات طیف اوتیسم مشخص نیست با این حال عوامل زیر را در بروز درخودماندگی موثر شناخته شده اند:
- نقش عوامل ارثی یا ژنتیکی
- صدمه‌های احتمالی پیش از تولد مانند اختلال در اکسیژن رسانی حین زایمان
- افزایش حجم مغز در لوب‌های پس سری، آهیانه، گیجگاهی
- سطوح غیر طبیعی انتقال دهنده‌های دوپامین و سروتونین در مایع مغزی_ نخاعی
تفاوت اوتیسم و اختلال کم‌توجهی ـ بیش‌فعالی چیست؟
گاهی اوتیسم و اختلال کم‌توجهی ـ بیش‌فعالی (ADHD) با هم اشتباه گرفته می‌شوند. کودکانی که اختلال بیش‌فعالی دارند، نمی‌توانند آرام بگیرند، تمرکز کنند و ارتباط چشمی با دیگران برقرار کنند. این علائم در بعضی از افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم هم دیده می‌شود. با وجود شباهت‌ها، اختلال کم‌توجهی ـ بیش‌فعالی طیفی از اوتیسم نیست. تفاوتی اساسی بین این دو این است که افرادی که بیش‌فعالی دارند، در مهارت‌های ارتباطی اجتماعی مشکل ندارند.
اگر تصور می‌کنید فرزندتان بیش‌فعال است، برای انجام آزمایش‌های اختلال کم‌توجهی ـ بیش‌فعالی با پزشک مشورت کنید. تشخیص درست و به‌موقع می‌تواند به فرزندتان این فرصت را بدهد تا درمان درست را دریافت کند. امکان دارد که فردی هم مبتلا به اختلال کم‌توجهی ـ بیش‌فعالی و هم اوتیسم باشد.
آزمایش‌های تشخیص اوتیسم
برای تشخیص اوتیسم از آزمایش‌های غربالگری رشد و آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش‌های ژنتیکی و ارزیابی‌های رفتاری و کلامی استفاده می‌شود.
غربالگری رشدی
آکادمی پزشکان اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند که همه کودکان در 18 تا 24ماهگی، آزمایش اختلال طیف اوتیسم بدهند.
غربالگری می‌تواند در تشخیص زودهنگام اوتیسم مفید باشد. چک‌لیست اصلاح‌شده برای اوتیسم در کودکان نوپا (M-CHAT)، ابزار غربالگری رایجی برای تشخیص اوتیسم است. این ابزار یک پرسش‌نامه 23سواله است که والدین باید آن را پر کنند. پزشکان با استفاده از پاسخ‌های والدین، می‌توانند تشخیص دهند که آیا کودک در خطر ابتلا به اختلال طیف اوتیسم است یا خیر.
باید این نکته را در نظر داشته باشید که غربالگری تشخیص نیست. کودکانی که جواب تست غربالگری‌شان مثبت می‌شود، الزاما اوتیسم ندارند. درضمن، گاهی‌اوقات غربالگری اوتیسم را در کودکان تشخیص نمی‌دهد.
غربالگری‌ها و آزمایش‌های دیگر
پزشک کودک شما ممکن است ترکیبی از چندین آزمایش را برای تشخیص اوتیسم تجویز کند، آزمایش‌هایی مانند:
- آزمایش دی.ان.ای (DNA) برای بیماری‌های ژنتیکی
- ارزیابی رفتاری
- آزمایش‌های دیداری و شنیداری برای حذف‌کردن مشکلات بینایی یا شنوایی که به اوتیسم مربوط نمی‌شوند
- غربالگری کاردرمانی
- مشاهده برنامه‌ریزی‌شده برای تشخیص اوتیسم (ADOS)
این تشخیص‌ها را معمولا تیمی از کارشناسان انجام می‌دهند. این تیم می‌تواند شامل روان‌شناسان کودک، کاردرمانگرها، یا آسیب‌شناسان کلامی و زبانی باشد.
بهبود علائم اوتیسم
درمانی برای اوتیسم وجود ندارد، اما روش‌های درمانی می‌تواند علائم را کاهش دهد و به افراد کمک کند تا احساس بهتری داشته باشند. تشخیص و مداخله زودهنگام بسیار مفید است و می‌تواند مشکلات رفتاری، کلامی و مهارت‌های زبانی را بهتر کند. مداخله در هر سنی مفید است و با اینکه کودکان با بزرگ‌شدن نمی‌توانند بر اوتیسم چیره شوند، اما می‌توانند بیاموزند چطور با آن کنار بیایند.
خیلی از رویکردهای درمانی شامل موارد زیر می‌شوند:
- رفتار درمانی
- بازی‌درمانی
- کار درمانی
- درمان جسمی (فیزیوتراپی)
- گفتار درمانی
- ماساژ پتو یا لباس‌های وزن‌دار و فنون مدیتیشن هم می‌توانند در آرامش فرد مفید باشند. با‌این‌حال، نتیجه درمان‌ها متفاوت هستند. بعضی از افراد ممکن است خوب به درمان‌ها واکنش نشان دهند و بعضی دیگر نه.
درمان‌های جایگزین برای اوتیسم
روش‌های درمانی دیگر برای کنارآمدن با اوتیسم عبارت‌اند از:
- دز بالای ویتامین ها
- شیمی درمانی یا دفع فلزات سنگین از بدن
- اکسیژن درمانی پرفشار
- ملاتونین برای رفع اختلالات خواب
تاثیر رژیم غذایی بر اوتیسم
رژیم غذایی خاصی برای افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد. با‌این‌حال، بعضی از کارشناسان اوتیسم در تلاش هستند تا با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی، مشکلات رفتاری را کاهش دهند و کیفیت زندگی افراد را بهبود ببخشند. اساسی‌ترین نکته در رژیم غذایی افراد مبتلا به اوتیسم، پرهیز از افزودنی‌های مصنوعی است. این افزودنی‌ها شامل مواد نگه‌دارنده، رنگ‌ها و شیرین‌کننده‌ها هستند.
بهتر است رژیم غذایی فرد اوتیسمی شامل غذاهای کامل باشد. این مواد عبارت‌اند از:
- میوه و سبزیجات تازه
- گوشت مرغ
- ماهی
- چربی‌های غیراشباع
- آب فراوان
بعضی از کارشناسان اوتیسم رژیمی بدون گلوتن را هم توصیه می‌کنند. پروتئین گلوتن در گندم، جو و دیگر غلات وجود دارد. آنها اعتقاد دارند که گلوتن در بعضی افراد مبتلا به اوتیسم باعث ایجاد تورم و واکنش‌های نامساعد در بدن می‌شود. با‌این‌حال، پژوهش‌های علمی درمورد وجود رابطه بین اوتیسم، گلوتن و نوع دیگری از پروتئین به‌‌نام کازئین نتایج قطعی ارائه نداده‌اند. بعضی از پژوهش‌ها و شواهد روایت‌شده پیشنهاد داده‌اند که رژیم غذایی می‌تواند علائم اختلال بیش‌فعالی را بهبود ببخشد که شبیه به علائم اوتیسم است.
کتاب سومین نسخه آزمون ارزیابی اوتیسم گیلیام (گارز3)