علائم پارانویا و علت اختلال شخصیت پارانوئید

پارانویا از جمله بیماری های روانی بسیار خطرناک به شمار می آید. افراد بسیار زیادی در سرتاسر جامعه به پارانویا مبتلا هستند اما از بیماری خود اطلاعی ندارند و همین امر موجب به وجود آمدن برخی دیگر از بیماری ها از جمله افسردگی در این افراد می شود. اما علائم ابتلا به پارانویا و روش های درمان آن کدامند؟

کم نیستند شمار مردان و زنانی که به خاطر بدبین بودن همسر خود، به مرزهای افسردگی می‌رسند و پای در مسیر طلاق می‌گذارند. این شکاک بودن و بدبینی می‌تواند نشانه شخصیت پارانوئید باشد وهنگامی که شریک زندگی دچار این اختلال روانی شود، بنیان خانواده را براحتی از هم می‌پاشاند.

علائم پارانویا

• آنها نسبت به تعهد، وفاداری یا راستی دیگران تردید دارند و بر این باورند اطرفیان قصد سوء‌استفاده یا فریب آنها را دارند.
• به دیگران اعتماد نمی‌کنند و هرگز از مسائل زندگی خود به دیگران نمی‌گویند، زیرا می‌ترسند از این اطلاعات فردی، علیه خودشان استفاده شود.
• دیگران را نمی‌بخشند و کینه‌توز هستند.
• بیش‌ازحد حساس‌اند و انتقاد کسی را نمی‌پذیرند.
• اظهارات بی‌منظور یا نگاه‌های تصادفی دیگران را بد تعبیر می‌کنند.
• بی‌دلیل تصور می‌کنند، دیگران قصد دارند به شخصیت آنها حمله کنند.
• معمولا با خشم و عصبانیت واکنش نشان می‌دهند و هر چیزی را به‌سرعت تلافی می‌کنند.
• بدون هیچ دلیلی، بارها به همسر خود شک می‌کنند و آنها را خیانتکار می‌دانند.
• به‌طور کلی در روابط‌شان با دیگران سرد هستند و فاصله معینی را حفظ می‌کنند. همچنین ممکن است شخصیتی کنترل‌کننده و حسود داشته باشند.
• هرگز خود را مسئول هیچ مشکل یا دردسری نمی‌دانند و معتقدند که همیشه حق با آنها بوده است.
  نمی‌توانند آرام باشند.
• با دیگران همیشه خصمانه رفتار می‌کنند و سرسخت و دعوایی هستند.

علت اختلال شخصیت پارانوئید
علت اصلی ابتلا به این اختلال دقیقا مشخص نیست، اما احتمالا ترکیبی از عوامل بیولوژیکی و روانشناختی در کار است. این حقیقت که اختلال پارانوئید میان افرادی رایج‌تر است که بین اقوام خود افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دارند، نشان می‌دهد که بین این دو نوع اختلال، ارتباط ژنتیکی وجود دارد. همچنین احتمال دارد تجربه‌های دردناک جسمی یا عاطفی دوران کودکی، در ابتلا به اختلال پارانوئید، نقشی داشته باشد. البته خشم شدید و بی‌دلیل والدین یا اثر حمایتی بی‌اندازه‌ی والدین هم می‌تواند موجب احساس ناامنی عمیق در کودکان شود که بعدها به اختلال پارانوئید تبدیل می‌شود.

تشخیص پارانویا

اگر علائم فیزیکی این اختلال مشهود باشد، پزشک تمام تاریخچه‌ی پزشکی و روانشناختی فرد را بررسی و در صورت لزوم او را کاملا معاینه می‌کند. البته تست‌های آزمایشگاهی تشخیصی مخصوص شناسایی اختلال پارانوئید وجود ندارد. با این‌ حال، پزشک می‌تواند انواع تست‌های تشخیصی مربوط به بیماری‌های جسمی را انجام دهد و جلوی بیماری‌هایی را بگیرد که فرد را گرفتار پارانویا می‌کند.

اگر پزشک هیچ نوع مشکل جسمی در بیمار مبتلا به اختلال پارانوئید تشخیص نداد، فرد را نزد روان پزشک یا روانشناس می‌فرستد. این افراد برای تشخیص و درمان بیماری های ذهنی، آموزش دیده‌اند. روان‌پزشکان و روان‌شناسان از گفت‌وگوها و ابزارهای ارزیابی که برای تشخیص این نوع اختلال‌ها طراحی شده‌اند، بهره می‌گیرند و اختلال شخصیتی افراد را ارزیابی می‌کنند.

درمان اختلال شخصیت پارانوئید
معالجات مربوط به اختلال شخصیت پارانوئید می‌تواند در کنترل سوء‌ظن افراد مبتلا بسیار موثر باشد. اما این کار بسیار سخت است. زیرا ممکن است بیمار نسبت به خود پزشک هم شک و تردید داشته باشد. چنانچه این اختلال، بدون درمان باقی بماند، مزمن می‌شود. تجویز دارو و روان درمانی، روش‌های موثری برای تخفیف علائم اختلال شخصیت پارانوئید هستند.

عواقب اجتماعی ناشی از اختلال‌های جدی روانی، ازجمله به‌هم‌‌ریختن کانون خانواده، ازدست‌دادن حرفه و مسکن، فاجعه‌آمیز است. بنابراین برای بهبود و درمان علائم این اختلال،‌ درمانی همه‌جانبه لازم است. این درمان عبارت است از خدماتی که خارج از سیستم رسمی درمان وجود دارند و به تخفیف علائم این بیماری کمک می‌کنند. برنامه‌های خودیاری، کمک خانواده، حمایت و پشتیبانی و ارائه خدماتی همچون مسکن و شغل، از خدمات خارج از سیستم رسمی درمان است. این خدمات در کنار سیستم درمانی رسمی، بسیار موثرند. کسانی که از خدمات بهداشت روان استفاده می‌کنند می‌توانند بسیاری از خدمات مربوط به درمان فرد مبتلا به پارانویا را انجام دهند. علت به‌کارگیری این افراد این است که آنها می‌توانند با افراد مبتلا به اختلالات ذهنی، بهتر از هر کس دیگری، ارتباط برقرار کنند. آنها همچون الگویی برای افراد مبتلا به پارانویا هستند و درعین حال حساسیت و توجه سیستم‌های خدمات‌رسانی به افراد مبتلا به اختلالات ذهنی را افزایش می‌دهند.

تجویز دارو
به‌طور کلی استفاده از دارو در درمان اختلال شخصیت پارانوئید توصیه نمی‌شود. زیرا دارو می‌تواند احساس شک و بدگمانی را در فرد افزایش داده و در نهایت منجر به ترک درمان توسط بیمار شود. بااین‌حال، در برخورد با شرایط خاصی از این اختلال، مانند اضطراب شدید یا توهم که زندگی عادی فرد را به‌هم می‌ریزد، مصرف دارو توصیه می‌شود. داروهای ضداضطراب مانند دیازپام، برای افرادی که به اضطراب یا پریشانی شدید مبتلا هستند، مناسب است. اگر بیمار دچار اضطراب یا توهمات شدید است و احتمال دارد به خود یا دیگران صدمه بزند، داروهای ضدروانپریشی مانند هالوپریدول یا تیوریدازین، برای او تجویز می‌شود. دوره مصرف این داروها که برای شرایط خاص بیمار تجویز می‌شود، باید کوتاه باشد.

روان درمانی
روان درمانی، موثرترین روش درمانی اختلال شخصیت پارانوئید است. افراد مبتلا به این اختلال اغلب مشکلات عمیقی در عملکرد و روابط بین فردی دارند و به این دلیل باید درمان آنها جدی گرفته شود. ارتباط قوی بین درمانگر و بیمار، می‌تواند بسیار موثر باشد. بااین‌حال، وجود چنین ارتباطی به‌دلیل بدبینی‌های شدید بیمار، به‌سختی شکل می‌گیرد و اغلب قبل از اینکه رابطه خوبی بین آنها شکل بگیرد، همه‌چیز تمام شده و درمان نیمه‌کاره می‌ماند. همچنین ایجاد اعتماد بین بیمار و درمانگر، توجه و دقت خاصی می‌طلبد و حتی حفظ همان مقدار اعتماد به‌دست‌آمده نیز کار پیچیده و سختی است. بیشتر مبتلایان به اختلال پارانوئید،‌ این اختلال را تا پایان عمر با خود داشته و به درمان مادام‌العمر نیاز دارند.

مشکلات پیچیده‌ی ناشی از اختلال شخصیت

نحوه‌ی تفکر و نوع رفتار افراد مبتلا به پارانوئید می‌تواند از توانایی آنها در حفظ روابط خود با افراد جامعه بکاهد و درعین حال آنها نتوانند در موقعیت‌های اجتماعی و کاری، به‌درستی عمل کنند. این افراد در بیشتر مواقع درگیر دعواهای حقوقی شده و مدام به‌منظور «مجازات کردن» دیگران، از آنها شکایت می‌کنند.

آینده‌ی این افراد نسبت به وخامت بیماری‌شان، متفاوت است. اگر اختلال به‌شکل مزمن درآمده باشد، تا پایان عمر همراه آنها خواهد بود. البته برخی از این افراد می‌توانند بیماری خود را کنترل کنند، تشکیل خانواده بدهند و شغل و حرفه‌ای مناسب داشته باشند. اما بیشتر افراد مبتلا به این اختلال، کاملا ناتوان باقی می‌مانند.

به‌نظر می‌رسد که پیشگیری از ابتلا به این اختلال ممکن نباشد. اما گاهی‌اوقات درمان به افراد مستعد این اختلال کمک می‌کند تا با اتخاذ روش‌های سودمند، از پس این مشکل برآیند.

برای شناخت شخصیت خود و مشکلات شخصیتی به لینک های زیر مراجعه فرمایید