روان پریشی چیست؟
روان پریشی نوعی اختلال روانی جدی می باشد که مغز را تحت تاثیر قرار می دهد و به معنای وضعیت روانی غیر طبیعی می باشد که فرد مبتلا قدرت تشخیص واقعیت یا خیال راندارد، بارزترین مشخصه این نوع اختلال روانی، هذیان گویی وتوهم زنی می باشد.
این اختلال رابطه فرد را با واقعیت دچار مشکل می نماید به طوری که فرد توهم های خود را کاملا باور دارد. توهم در این افراد به دو صورت دیداری و شنیداری می باشد، فرد در توهمات شنیداری خویش ممکن است صداهای مختلفی مانند حرف زدن، خندیدن یا فریاد زدن را در گوش خود احساس کند، توهم دیداری در افراد روان پریش نیز به این صورت است که فرد در چهره ها و افرادی را می بیند که در واقعیت وجود ندارند.
انواع اختلالات روان پریشی
اسکیزوفرنیا
افراد مبتلا به این اختلال دچار توهم وهذیان گویی می شوند که عملکردهای روزانه آنها را مختل می نماید.
پارافرنیا
این نوع اختلال دیر هنگام ،در افراد مسن و سالخورده رخ می دهد و باعث می شود فرد مبتلا دچارهذیان گویی شود یا صداهایی را بشنود.
روان پریشی گذرا
همانگونه که اسم آن پیداست، این اختلال به طور ناگهانی و در یک دوره خاصی از زندگی فرد ظاهر می شود. بروز این اختلال ریشه در مشکلاتی دارد که در روان فرد تاثیر قرار داده است، مثل مرگ افراد خانواده،ورشکست شدن و..که پس از مدتی وبا مراجعه به یک روانپزشک خوب بهبود می یابد.
روان پریشی ناشی ازمواد مخدر
مصرف برخی از مواد مخدر به دلیل اثر گذاری بر مغز فرد را دچار توهمات می کند، و حتی ممکن است پس از ترک برخی از این مواد مانند کوکایین، شیشه ، الکل وکراک فرد دچار آشفتگی روانی و هذیان شود.
روان پریشی مشترک
بروز اختلال روان پریشی مشترک به دلیل قرار گیری در شرایط و روابطی است که افراد در آن هذیان هایی را در ذهن خود می پروانند که در ذهن فرد نیز تاثیر می گذارد.
روانپریشی به دلیل بروز مشکلات مغزی
در برخی مواقع به دلیل ضربات وجذاح وارده به سر یا تومور مغزی عملکرد مغز مختل شده و فرد به روان پریشی دچار می گردد.
هذیانی
این اختلال ریشه در باور غلط و ثابتی دارد که فرد در ذهن خود پروانده است مانند داشتن بیماری، خیانت دیدن از اطرافیان و… این هذیان مقطی می باشد و با تحت نظر روانپزشک قرار گرفتن تنها یک ماه پایدار است.
علائم بیرونی افراد روان پریش
- هذیان گویی
- توهم
- کاتاتونیا یا عدم واکنش به عوامل
- نوسانات خلقی
- اختلال در تمرکز
- عدم تمرکز در صحبت
- افکارات وسواسی
- اندیشیدن به خود کشی
- افسردگی و اضطراب
- شکاک بودن و سوء ظن
- گوشه گیری و انزوا جویی
- اختلال در خواب
دلایل روان پریشی
روان پریشی در افراد مختلف نمودهای متفاوتی دارد و دلیل بارز و مشخصی برای آن وجود ندارد. باوجود این برخی از بیماری‌ها و مشکلات موجب این اختلال می‌شوند. محرک‌هایی مانند مصرف مواد مخدر، کم‌خوابی یا سایر عوامل محیطی می‌توانند موجبات روان پریشی را فراهم کنند. موارد زیر ازجمله عوامل ایجاد این مشکل هستند:
بیماری‌ها
- بیماری‌های مغزی مانند پارکینسون، هانتینگتون، اختلالات کروموزومی و…
- تومورها و کیست‌های مغزی
- برخی از انواع جنون و زوال عقل مانند آلزایمر
- بیماری‌های ویروسی که مغز را نشانه می‌گیرند، مانند HIV، سفلیس و…
- صرع و سکته مغزی و…
عوامل محرک در ایجاد اختلالات روان پریشی
همچنان به‌طور دقیق و واضح مشخص نیست که چه عواملی باعث وقوع اختلالات روان پریشی می‌شوند، اما عوامل ژنتیکی بی‌تاثیر نیستند. وجود سابقه‌ی اختلالات روانی در اعضای خانواده، امکان ابتلا به مشکلات روان پریشی را افزایش می‌دهد. کودکانی که دچار جهش ژنتیکی یا به عبارت دیگر سندرم حذف یا سندرم دی جرج هستند نیز درمعرض ابتلا به اختلالات روان پریشی مانند اسکیزوفرنی هستند.
سبب شناسی اختلال روانپریشی گذرا
علت اختلال روانپریشی گذرا دقیقاً معلوم نیست. آن دسته از بیماران دچار اختلال روانپریشی گذرا که در گذشته اختلال شخصیت داشته اند، ممکن است آسیب پذیری زیستی یا روانی برای پیشدایش علایم روان پریشی داشته باشند، به ویژه افرادی که به انواع مرزی، اسکیزوئید، اسکیزوتایپی، یا پارانوئید مبتلا بوده اند. برخی از بیماران مبتلا به اختلال روان پریشی گذرا سابقه اسکیزوفرنی یا اختلالات خلقی در خانواده خود دارند. ولی این مساله همیشگی نیست.
در جمع بندی های روان پویشی بر بی کفایت بودن مکانیسمهای مدارا(Coping) و احتلال وجود نفع ثانویه برای این گونه بیماران به هنگام پیدایش علایم روان پریشی تاکیده شده است. در سایر نظریه‌های روان پویشی علایم روانپریشی به صورت دفاع در برابر یک خیال ممنوع، تحقق یک آرزوی برآورده نشده، یا فرار از یک موقعیت روانی – اجتماعی ویژه مطرح شده اند.
ویژگی های اختلال روانپریشی گذرا
افرادی که یک یا چند مورد از علائم زیر را دارند ممکن است به این بیماری مبتلا باشند:
- هذیان
- توهم
- تکلم آشفته یا نامنسجم
- حرکات آهسته یا غیرمعمول
- نوسانات خلقی مانند افسردگی یا شیدایی(مانیا)
درمان
همانطور که از اسم این بیماری پیداست علائم بیماری گذرا هستند و خود بخود برطرف می شوند. در برخی موارد به دلیل شدت علائم و احتمال آسیب فرد بیمار می بایست برای مدت کوتاهی در کلینیک روانپزشکی بستری شود و تحت مراقبت های روانپزشکی قرار گیرد.