تاثیرات استرس مزمن و عوارض جانبی استرس
استرس مزمن مغز شما را کوچک میکند
استرس به جمع شدن مغز شما می‌انجامد. کورتیزول می‌تواند موجب مرگ، کوچک شدن، و یا توقف تولید نورون‌های جدید در بخش هیپوکمپوس (بخشی از مغز که خاطرات را نگه می‌دارد) شود. هیپوکمپوس برای یادگیری، حافظه، تعادل احساسی و همچنین قطع واکنش‌های استرس بعد از اتمام اتفاق استرس زا، حیاتی است. استرس همچنین قشر جلوی مغز را هم جمع میکند. این امر بر سیستم تصمیم گیری، حافظه کاری، و کنترل رفتار تکانشی اثر منفی می‌گذارد.
استرس به سموم اجازه میدهد وارد مغز شما شوند
مغز شما نسبت به سموم، از هر نوعی، به شدت حساس است. «سد یا صافی خونی مغز» گروهی از سلولهای بسیار تخصصی است که به عنوان دروازبان مغز شما عمل میکند. این صافی نیمه تراوا درحالی که به مواد مغزی اجازه ورود میدهد، مغز شما را از مواد مضر نیز محافظت میکند.
اما یکی دیگر از تاثیرات استرس نفوذپذیر کردن سد خونی مغز است. همین امر به مواد نامطلوبی مثل فلزات سنگین، مواد شیمیایی و سایر سموم اجازه ورود به مغز میدهد. یک سد خونی سوراخ شده، سرطان مغز، عفونت‌های مغزی، اسکلروزهای (سفت شدگی بافت‌ها) متعدد را به همراه دارد.
استرس مزمن خطر ابتلا به زوال عقل و آلزایمر را افزایش میدهد
یکی از نگران‌کننده‌ترین اثرات استرس روی مغز، افزایش خطر ابتلا به زوال عقل و آلزایمر است. تشخیص ابتلا به آلزایمر، در بین بزرگسالان، بزرگترین ترس در حیطه سلامتی است، حتی بیشتر از سرطان! آلزایمر در حال حاضر ششمین عامل مرگ و میر است. از هر سه سالمند یکی بر اثر آلزایمر یا انواع دیگر زوال عقل خواهد مرد و این گران‌ترین بیماری قرن است. هیچ معجزه‌ای هم برای جلوگیری از آلزایمر وجود ندارد.
توصیه‌های عمومی شامل مواردی از جمله یک رژیم غذایی سالم کم قند و سرشار از چربی سالم برای مغز، ورزش فیزیکی، سیگار نکشیدن، فعال نگه داشتن ذهن، اجتناب از قرار گرفتن در معرض فلزات سمی و به حداقل رساندن استرس است. امروزه مشخص شده است که استرس، به ویژه استرسی که در میانسالی رخ میدهد، خطر آلزایمر را افزایش میدهد. اضطراب، حسادت و دمدمی بودن در سنین میانسالی نیز خطر ابتلا به آلزایمر را دو برابر میکند. علاوه بر این، استرس مزمن و افزایش سطح کورتیزول در افراد مسن منجر به زوال عقل و تسریع پیشرفت آن می‌شود.
استرس باعث می‌شود که سلولهای مغزی دست به خودکشی بزنند
استرس موجب پیری زودرس در سطح سلولی می‌شود که آن هم به نوبه خود باعث می‌شود هم سلولهای مغزی و هم سلولهای بدن شما دست به خودکشی زودتر از موعد بزنند. برای درک اینکه چگونه این اتفاق می‌افتد لازم است نگاهی به بخشی از کروموزوم‌های خود به نام تلومرها بیاندازیم.
ممکن است از زیست شناسی دبیرستان به یاد بیاورید که زمانی که یک سلول تقسیم می‌شود، مواد ژنتیکی را از طریق کروموزوم‌ها به سلول بعدی انتقال میدهد. تلومرها کلاهک انتهایی محافظ برروی کوروموزوم‌ها هستند.
هربار که یک سلول تقسیم می‌شود تلومرها کمی کوتاهتر می‌شوند. هنگامی که تا حد بحرانی کوتاه شدند، به سلول اعلان توقف تولید می‌دهند. یعنی به عنوان یک کلید خودکشی عمل می‌کنند و پس از آن سلول می‌میرد.
تلومرهای کوتاه شده منجر به تحلیل سلولهای مغزی و تلومرهای با طول درازتر منجر به تولید سلولهای مغزی جدید می‌شوند. طول تلومر می‌تواند مهم ترین شاخص سن بیولوژیکی و خطر ابتلا به بیماری‌ها باشد. برخی از محققان معتقدند که طول تلومر بهتر از ابزارهای تشخیصی متداول، خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با افزایش سن مانند آلزایمر، بیماری‌های قلبی، دیابت، و سرطان را پیش بینی میکند.
استرس مزمن به التهاب مغز و افسردگی کمک میکند
واقعیت ناشناخته‌تر این است که مغز سیستم ایمنی خود را دارد. سلولهای ایمنی خاصی به نام میکروگلیا مغز و نخاع را از عفونت‌ها و سموم محافظت می‌کنند. متاسفانه، سلول میکروگلیا هیچ کلید روشن یا خاموشی ندارد، بنابراین یک بار که فعال می‌شود، تا زمانی که می‌میرد، التهاب ایجاد میکند. استرس مزمن یکی از عواملی است که خطر فعال‌سازی میکروگلیاهای مغز و متعاقباً تولید التهاب مغزی را افزایش میدهد. با اینکه به طور کلی این باور وجود دارد که افسردگی به واسطه کمبود سروتونین ایجاد می‌شود، اما شواهد فزاینده‌ای نیز کشف شده که التهاب مغز را علت ریشه‌ای افسردگی نشان میدهد.
این نظریه “مدل افسردگی سیتوکین” نامیده شده است. میکروگلیاهای فعال شده، سیتوکین‌ها -پروتئین‌هایی که واکنش التهابی در مغز را به جریان می‌اندازند- را تولید می‌کنند. تولید سیتوکین با افسردگی از جمله اختلال افسردگی اساسی (ماژور) و خطر خودکشی در ارتباط است. این امر، با اضطراب، از دست دادن حافظه و ناتوانی در تمرکز، و همچنین برخی از اختلالات جدی از جمله اسکیزوفرنی، پارکینسون، و آلزایمر نیز همراه است.
در راس همه اینکه استرس مزمن، شادی و آرامش ذهنی شما را از بین می‌برد و شما را از نظر روحی و احساسی فرسوده کرده و زندگی شما را از شور و اشتیاق می‌اندازد.
عوارض جانبی استرس که شما را تحت تاثیر قرار میدهد عبارتند از:
- نگرانی و ترس بیش از حد
- خشم و سرخوردگی
- بی‌صبری نسبت به خود و دیگران
- نوسانات خلقی، گریه‌های شدید، و یا افکار خودکشی
- بی‌خوابی، کابوس، رویاهای پریشان‌کننده
- مشکل در تمرکز و یادگیری اطلاعات جدید
- افکار رقابتی، عصبی بودن
- فراموشی، گیجی
- مشکل در تصمیم گیری
- احساس درهم شکستن
- تحریک پذیری و واکنش افراطی به رنج‌های ناچیز
- حالت تدافعی یا سوء ظن بیش از حد
- افزایش مصرف سیگار، الکل، مواد مخدر، قمار و یا خریدهای آنی و هوسی
5 گام ساده برای کمک به یک مغز مبتلا به استرس مزمن
ما نمی‌خواهیم شما را با تمام این اخبار بد بدون هیچ راه حلی رها کنیم. به حداقل رساندن استرس و حفاظت از مغز در برابر اثرات آن، از آنچه ممکن است فکر کنید، ساده‌تر است. پنج راهنمایی ساده برای متوقف کردن روند استرس و غلبه بر اثرات مضر آن بر مغز شما در اینجا می‌آوریم:
آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد را با یک رژیم غذایی سرشاراز مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدان مانند میوه، سبزیجات، شکلات تیره، و چای سبز متوقف کنید.
میزان افزایش BDNF را از طریق ورزش روزانه بالا ببرید. لزومی به ورزش شدید نیست. پیاده روی هم بسیار عالی است. ورزش‌هایی در راستای تقویت ذهن و جسم مانند یوگا، تای‌چی، و گونگ‌چی هم گزینه‌های خوبی هستند.
یک تمرین مدیتیشن روزانه را شروع کنید. مدیتیشن نه تنها استرس را کاهش میدهد بلکه یک روش اثبات شده برای جوان نگه داشتن مغز از طریق طویل نگه داشتن تلومرها است. مراقبه بهترین ابزاری است که به شما یاد میدهد چطور بر افکار خود مسلط بوده و آنها را تحت کنترل خود درآورید. استرسی که از اتفاقات زندگی شما می‌آید به اندازه استرسی که از افکار شما – واکنش‌های منفی خودکار و تحریف‌های شناختی – پیرامون آن رخدادها ناشی می‌شود، نیست.
تکنیک‌های متعدد تمدد اعصاب ذهن و آرام‌سازی بدن را امتحان کنید.
به مصرف داروهای گیاهی روی آورید. آداپتوژن‌ها (adaptogen) همچنان که سلامت عمومی شما را پوشش می‌دهند، انعطاف پذیری شما در برابر استرس را نیز افزایش می‌دهند. آنها تعادل بین احساس پرانرژی بودن و احساس آرامش را ارتقاء می‌دهند. نمونه‌هایی از آداپتوژن‌ها عبارتند از جینسینگ، ریحان مقدس، و ریشه نازباتلاقی.
استرس مزمن ممکن است بخشی اجتناب ناپذیر از زندگی به نظر برسد، اما این گام‌های پویش گرایانه قطعاً اثر آن را در فرسایش مغز شما کاهش میدهد.
ادامه تاثیرات استرس مزمن در لینک زیر
استرس تولید سلولهای مغزی جدید را متوقف میکند