شاخص روایی ( مقیاس V) :
این مقیاس شامل 3 جمله نا محتمل و دور از ذهن است:مثلا « در ده سال گذشته هیچ ماشینی ندیده ام » و به پاسخگویی تصادفی ، حواس پرتی یا اختلالات خواندن حساس است. اگر فرد به دو یا بیش از دو جمله از این جملات پاسخ مثبت داده باشد پرسشنامه معتبر نمیباشد و نمیتوان نتایج نیمرخ را تفسیر کردپرسشنامهگر باید به صورت بصری در پاسخنامه ، پاسخ سه گویه 65 ، 110 ، 157 را وارسی کند و به ازای هر پاسخ بلی به هریک از این گویه ها یک نمره در نظر بگیرد .
شاخص افشاء (مقیاس X):
این شاخص بیمارانی را شناسایی میکند که حساسیت و دفاع بیش از حد دارند ،یا کسانی که بسیار بی پرده و خود افشاگر، خود را نشان می دهند . این مقیاس هیچ سوالی ندارد و نمره خام این مقیاس از طریق جمع زدن نمرات یازده مقیاس محاسبه می شود .
این شاخص به ارزیابی میزان تلاش پاسخ دهنده در مطلوب جلوه دادن خود می پردازد ، تفسیر بالینی این مقیاس در نمرات BRبالاتر از 74 اکثر بیماران در حال انکار مشکلات روان شناختی و شخصی هستند .
شاخص بد نمایی ( مقیاس Z ):
نمره بالا در این شاخص یعنی شخص مشکلاتش را بیشتر از آنچه که واقعا هست نشان می دهد ( راهنمای سنجش روانی جلد 1).
1-نسبت به نظریه بسیار وفادار است.
2-روایی درونی و برونی آن بسیار نوید بخش است.
3-استفاده نمره برش پایه یک نوآوری برجسته است و احتمالا به افزایش دقت تشخیص منجر شده است.
4-صرفه جویی زمانی در برگزاری پرسشنامه
5-فراهم سازی دامنه گسترده ای از اطلاعات
6-همپوشی گسترده ماده ها بدلیل استفاده مشترک برای نمره گذاری مقیاسهای مختلف، اغلب باعث همبستگی بالای مقیاسها شده است.
7-منبع تفسیرهای ارائه شده برای MCMI مبتنی بر ترکیبی از روابط نظری و تجربی است ( راهنمای سنجش روانی جلد 1).
میلون(1992) : کیفیت اطلاعات تفسیری به روایی کلی پرسشنامه، بسندگی نظریه ای که منطق زیربنایی مقیاس های جداگانه را تشکیل می دهد، مهارت متخصص بالینی، و تجربه تفسیر کننده با جمعیت های مربوط بستگی دارد..
محدودیت ها:
1-نیاز به برآورد اعتبار بازآزمایی در فواصل زمانی بلند تر برای MCMI-III
2-سطح پایین توافق میان تشخیص گذاران بالینی که از روشهایی مانند مصاحبه های ساخت یافته و روش MMPI استفاده می کنند.
3-MCMI بیشتر ((سبک شخصیت)) را می سنجد تا آنکه نشانگر((اختلال شخصیت)) باشد. زیرا استنباط اختلال شخصیت از روی سبک شخصیت می بایستی توسط فرد متخصص و نه پرسشنامه بعمل آید.
4-MCMI را فقط باید برای جمعیت های بالینی بکار برد.
5-مقیاس ها و تفسیرهای مرتبط با آنها بر کاستی های یک مراجع تاکید دارند بدون آنکه این کاستی ها را با توانمندیهای وی مقایسه کنند، که نتیجه آن احتمالا یک توصیف آشکارا منفی از کارکرد یک مراجع خواهد بود (راهنمای سنجش روانی ، جلد 1).
آزمونگر می بایستی آزمودنی را از مزایا و عواقب ارزیابی کاملا آگاه کندبه طوریکه آزمودنی کاملا آگاهانه و با اختیار کامل به پرسشنامه پاسخ دهد.
MCMI-III ویژه بیماران بالای 18سال که دارای سطح سواد تقریبا پنجم ابتدایی هستند، طراحی شده است.
این پرسشنامه بصورت گروهی و انفرادی قابل اجرا می باشد.
پاسخگویی غیرحضوری به دلیل عدم مشاهده ی آزمودنی و کنترل شرایط اجرای پرسشنامه به صلاح نیست.
آزمودنی باید در یک اتاق آرام و روشن به سوالات پاسخ دهد.
لازم است از آزمودنی خواسته شود به تمامی سوالات پاسخ بدهد. در صورتی که پاسخ یک سوال در مورد فرد نه کاملادرست و نه کاملا غلط است، بهتر از آزمودنی خواسته شود گزینه ای راکه بیشتر در مورد او صدق می کند انتخاب کند.
پس از تکمیل پرسشنامه ، آزمونگر بامرور پاسخنامه از فرد می خواهد به سوالاتی که پاسخ نداده است پاسخ بدهدودرصورتیکه هر دو گزینه بله و خیررا پاسخ داده است آن را اصلاح نماید. اگر 12سوال یا بیشتر بی پاسخ و یا دو پاسخ داشته باشد، پرسشنامه نامعتبر خواهد بود ( شریفی، علی اکبر ( 1386) . راهنمای ام.سی.ام.آی ).
پژوهش های انجام شده در زمینه ی ویژه گی های روان سنجی پرسشنامه در ایران و خارج از ایران :
پیشینه ی بررسی پرسشنامه در خارج از ایران :
در مورد پایایی میلون 3 پنج مجموعه ی داده وجود دارد که فاصله ی باز آزمایی آنها بین 5 تا 6 ماه بوده است و برای مقیاس های اختلال شخصیت همبستگی متوسط 78/0، مقیاس های نشانگان بالینی همبستگی متوسط 80/0 و برای تمامی مقیاس ها همبستگی متوسط 90/0 را گزارش نموده است ( کریک و اولسان،1998).
موضوع جالب مطرح شده از طرف میلون این بوده است که پایایی مقیاس ها اختلال شخصیت در طول زمان باید بالاتر از پایایی نشانگان بالینی باشد چرا که الگوهای شخصیت پایدارتر از نشانگان بالینی هستند و با گذشت زمان کمتر دستخوش تغییرات می گردند و داده های بدست آمده از تحقیقات نیز این ادعا را در تمامی نسخه های میلون تصدیق می کنند.
اگرچه به طور کلی پایایی مقیاس های پرسشنامه میلون به موازات هر تجدید نظر افزایش یافته است اما نکته ی قابل توجه این است که بعد از هر اعتباریابی پرسشنامه ی میلون در کشورهای مختلف نتایج متفقا برآوردهای پایین تری از پایایی در جامعه های آماری گوناگون با آنچه در راهنمای اصلی پرسشنامه ذکر شده است یافته اند ( کریگ و اولسان، 1998).
رتزلاف (1996) :
رتزلاف در سال 1996 با استفاده از اطلاعات مربوط به شیوع، حساسیت و ویژه گی ، مجموعه ی کاملی از خصیصه های عامل پرسشنامه میاون را محاسبه کرده است و بررسی نشان داده که توان پیش بینی مثبت مقیاس ها بسیار ضعیف و در مورد اختلالات شخصیت 0/00 تا 32/0 می باشد، پایین ترین مربوط به اختلال دیگر آزاری و بیانگر هیچ گونه تشخیص مثبت درست می باشد.
رتزلاف عنوان می کند برای روایی پایین دو احتمال مطرح است یا پرسشنامه روایی ندارد و یا مطالعه ی رواسازی مطلوب نبوده است که با توجه به دلایل زیر احتمال دوم قوی تر است :
1- میلون 3 سازه های آنچه در میلون 2 بوده است را منعکس می کند پس از میلون 2 دارای روایی تشخیصی خوبی است چگونه ممکن است میلون 3 یکباره بدونروایی تشخیصی باشد!
2- با آنکه در مقیاس ها تجدید نظر شده است اما پایایی مقیاس های پرسشنامه همچنان بالاست و در حد 70/0 –80/0 قرار دارند.
3- روایی همگرا – واگرا مقیاس ها در حد مطلوب هستند به طور مثال مقیاس های افسرده خویی و افسردگی اساسی در میلون 3 و MMPI- 2 به ترتیب 86/0 و 71/0 می باشد و این نشان می دهد میلون 3 با روش های روایی یابی سنتی حتما دارای روایی است.
4- دقت تشخیص متخصصان مورد تردید است چرا که اتفاق نظری برای کد گذاری تشخیصی میان آن ها وجود نداشت.
پس از تحقیقات رتزلاف و پیشنهاد برای تحقیقات بیشتر تحقیقات دیگری در این زمینه در امریکا صورت گرفت که از آن جمله می توان به میلو، دیوس و میلون ، (1997) و هسو ( 2002) اشاره کرد که نشان دهنده ی افزایش چشمگیر خصیصه های عامل ( حدود سه برابر) برای تمامی مقیاس ها است.
پیشینه ی بررسی پرسشنامه در ایران :
آماده سازی مقدماتی فرم فارسی پرسشنامه بالینی چند محوری میلون – 2 در شهر تهران 1372 ( ناهید خواجه موگهی ) :
- در مرحله ی اول سوالات میلون 2 ترجمه و برای فرهنگ ایرانی و متناسب را جامعه ی ایرانی تنظیم شدند.
- جدول های نورم شده برای جمعیت مرضی زنان و مردان از طریق تبدیل نمرات خام به نمرات پایه بر روی 200 بیمار 18 تا 56 ساله که تحصیلات آنها بالاتر از 8 کلاس بود و 23 آزمودنی بهنجار با همان شرایط و براساس ملاک های DSM-III-R صورت گرفت.
- ضرایب پایایی مقیاس ها از طریق روش همسانی درونی و بازآزمایی با فاصله ی زمانی 7 – 10 محاسبه شد.
- برای بدست آوردن اعتبار مقیاس ها نیز از طریق مقایسه ی گروههای تشخیصی DSM-III-R با نیمرخ های روانی مقیاس های میلون 2 استفاده شد.
- نتایج بیانگر پایایی قابل قبول و توان پیش بینی مثبت ، منفی و کل مقیاس های بالایی بود.
- میانگین همسانی درونی به روش KR20 در تمام مقیاس ها با دامنه ای از 69/0 ( اختلال هذیانی) تا 92/0 ( مرزی) با متوسط 84/0 بدست آمد.
- توان پیش بینی مثبت مقیاس ها در دامنه ای از 30/0 ( اختلال هذیانی ) تا 85/0 ( ضد اجتماعی ) و توان پیش بینی کل مقیاس ها در دامنه ای از 72/0 ( وابسته ) تا 98/0 ( وابسته به الکل ) محاسبه شد.
- میلون در مطالعه ی هنجاریابی میلون- 2 ( 1987) پیش بینی مثبت مقیاس ها را در دامنه ی 58/0 – 80/0 ، پیش بینی منفی را در دامنه ی 93/0 – 98/0 و توان پیش بینی کل مقیاس ها را 88/0 تا 97/0 گزارش کرده است که با نتایج فعلی همخوانی دارد.
- بررسی میزان توافق میان مصاحبه های بالینی و سازمان یافته با پرسشنامهMCMI-II در تشخیص اختلالات شخصیت – 1379 ( افخم ابراهیمی و صالحی) :
- برای بررسی مسئله 140 بیمار سرپایی در دامنه ی سنی 18 تا 47 سال، مراجعه کننده به یک درمانگاه در سه مرحله از طرق مصاحبه ی بالینی، مصاحبه ی سازمان یافته و پرسشنامه میلون 2 مورد ارزیابی قرار گرفتند، سپس شاخص های عملکرد تشخیصی و ضریب کاپا برای بررسی توافق میان روش ها محاسبه گردید و نتیجه نشان داد که همگرایی متوسطی میان دو روش مصاحبه با پرسشنامه میلون 2 وجود دارد.
دلایلی که برای این موضوع مطرح گردید:
مصاحبه ها براساس ملاک های تشخیصی DSM انجام شده بودند در حالیکه بخشی از میانی نظری ایجاد پرسشنامه میلون براساس نظریات شخصیت میلون بوده است و ممکن است تفاوت هایی را در ملاک های تشخیصی ایجاد نماید.
تفوت در دو روش ارزیابی می تواند دلیل نتایج نامشابه باشد همان طور که در تحقیقات پری و همکاران ، 1992 نیز همگرایی ضعیفی میان مقیاس های گوناگون سنجش آسیب شناسی شخصیت دیده شده بود.
نمونه ی مورد مطالعه اندک بودند و ممکن است خطای نمونه گیری را نیز مورد توجه قرار دهند.
سوگیری متخصصان در انجام مصاحبه ها نیز می تواند دلیل دیگری را مطرح نماید.
شریفی در سال 81 با ترجمه و هنجاریابی میلون 3 در اصفهان این پرسشنامه را به مراکز درمانی و پژوهشی معرفی کرد.
بدین شکل که :
به منظور مطالعه ی روایی تشخیصی میلون 3 در یک جمعیت ایرانی ، پرسشنامه روی 283 بیمار در شهر اصفهان و طی مدت 70روز اجرا شد، نمونه گیری به صورت طبقه ای و از میان کلیه ی مراجعان مراکز مشاوره و بیماران بخش روان پزشکی انجام شده بود.پس از بررسی توان پیش بینی کلی پرسشنامه براساس روش خصیصه های عامل، نتایج نشان داد که روایی تشخیصی تمامی مقیاس ها بسیار خوب، توان پیش بینی مثبت مقیاس ها (92/0 تا 98/0)، توان پیش بینی منفی مقیاس ها( 93/0 تا 99/0 ) و توان پیش بینی کل مقیاس ها ( 58/0 تا 83/0 ) می باشد. در نتیجه میلون یک پرسشنامه معتبر و قابل اجرا برای تشخیص نشانگان بالینی و اختلالات شخصیت می باشد.
خصیصه های عامل شامل حساسات، ویژه گی، شیوع، توان یش بینی مثبت، توان پیش بینی منفی و توان تشخیصی کل هستند ( رتزلاف و گیبرتینی، 1994).
نتایج بدست آمده با مطالعه ی رتزلاف( 1996) مطابقت ندارد چرا که توان پیش بینی میلون 3 در مطالعه ی او ضعیف دیده شده است که با استناد به دلایل رتزلاف به احتمال قوی رواسازی میلون (1994 ) ضعیف بوده و پرسشنامه از روایی تشخیصی خوبی برخورداد است.
ویژه گی های روان سنجی پرسشنامه بالینی چند محوری میلون 3 – 1392 (دلاور، غرایی، چگینی) :
این پژوهش با هدف بررسی ویزه گی هار روان سنجی میلون 3 بر روی نمونه ای 774 نفری ( 311 بیمار و 463 غیر بیمار) که آزمودنی های بیمار با روش نمونه گیری هدفمند و آزمودنی های غیر بیمار با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند اجرا شد.
روش این پژوهش از نوع توصیفی بود و نتایج نشان داد که پایایی این پرسشنامه به روش آزمون – باز آزمون در فاصله زمانی دو هفته در گروه بیمار (79/0 – 61/0) و در گروه غیر بیمار (97/0 – 79/0) و پایایی به روش آلفای کرونباخ (89/0 – 64/0) است.
میلون (1994 ) همبستگی های آزمون – بازآزمون خوبی در گروه غیر بیمار برای میلون 3 گزارش کرده است که در دامنه ی 82/0 – 96/0 قرار دارد.
توان پیش بینی مثبت مقیاس های شخصیت (47/0 –13/0)، مقیاس های بالینی (78/0 – 33/0)، توان پیش بینی منفی پرسشنامه (99/0 – 91/0 ) و توان پیش بینی کل پرسشنامه(99/0 – 97/0) بدست آمد. درواقع می توان گفت توان پیش بینی مثبت پرسشنامه پایین می باشد.
در محاسبات تحلیل عاملی به روش مولفه های اصلی و چرخش واریماکس نیز 9 عامل با ارزش ویژه یک بدست آمدند که عبارت اند از پریشانی هیجانی، پارانویید،اعتیاد به مواد، الکلیسم، عدم کنترل هیجانی، نشخوار فکری، اجتماع گرایی، تروما و انفعال.
لازم به توضیح است که تحلیل عاملی مبتنی بر سوال، نسبت به تحلیل عامل مبتنی بر عامل به طور قابل ملاحظه ای عامل های بیشتری به دست می دهد.
به طور کلی نتایج حاکی از آن است که پرسشنامه ی میلون 3 از پایایی و روایی کافی جهت استفاده برای جمعیت بیماران مبتلا به اختلال روانی برخوردار است.
ضریب پایایی پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ بین 88/0 – 64/0 بدست آمده که همسو با ضرایب آلفای گزارش شده توسط سازندگان پرسشنامه (79/0 – 96/0) می باشد.
میلون نیز ضرایب آلفای میلون- 3 را در دامنه ای از 66/0 – 90/0 گزارش کرده است ( میلون ، 1994).شریفی نیز در مطالعه ی خود ضریب آلفا را در دامنه ی 85/0 – 97/0 گزارش کرده بود ( شریفی 1386).
جمع بندی:
به طور کلی پژوهش های گذشته نشان دهنده ی پایایی و اعتبار مطلوب برای پرسشنامه ی میلون2 و 3 می باشد. این پرسشنامه به خوبی می تواند بین جمعیت بیمار و غیر بیمار تمایز قایل شود.
زمان پژوهش های گذشته برای آزمون – بازآزمون از 5 روز تا 6 ماه بوده است و ثبات پرسشنامه در این روش حمایتی جهت این ادعاست که پرسشنامه، هم وجود ویژه گی های شخصیتی پایا و هم نشانه های بالینی گذرا را می سنجد.
روش های پایایی آزمون – بازآزمون و همسانی درونی در فواصل زمانی متفاوت و اعتبار یابی به روش تحلیل عاملی و تحلیل مولفه های اصلی پرسشنامه، بیانگر نتایج مطلوب و اعتبار کافی جهت استفاده از پرسشنامه در جمعیت بیماران با اختلالات روانی می باشد.
اما با توجه به گستره ی پژوهش های گذشته موارد زیر برای بررسی های بعدی پیشنهاد می گردد:
همان طور که در پژوهش های گذشته قابل ملاحظه است و دلاور، غرایی، چگینی نیز در بررسی های خود در سال 1392 به آن اشاره کرده اند، پژوهش های صورت گرفته تا به حال بر روی پرسشنامه ی میلون به روش های کلاسیک بوده است و توصیه می گردد با توجه به اهمیت بالای پرسشنامه بررسی هایی نیز با تکیه بر نظریات جدید اندازه گیری به روش IRTبر روی پرسشنامه صورت گیرد . همین طور به بررسی سبک ها و اختلالات شخصیتی با تکیه بر محور I نیز پرداخته شود. با توجه به شکل گیری ساختار پرسشنامه براساس تکیه بر ملاک های تشخیصی DSM و تغییر DSM-IV به DSM-5 بهتر است انطباق میان ویژه گی های تشخیصی پرسشنامه و DSM-5نیز مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد.