مولفه درون فردی در تست هوش هیجانی بار ان به افراد این توانایی را می دهد که خود را بشناسند. مولفه های درون فردی نشان دهنده مهارت ها، ظرفیت ها و توانایی درونی شما است.
خودآگاهی هیجانی (Emotional Self Awareness):
خودآگاهی هیجانی در تست هوش هیجانی بار ان را می توان توانایی آگاه بودن از احساسات خود تعریف کرد. این عامل را به عنوان توانایی ما از آگاهی، شناسایی و درک احساسات خود نیز تعریف کرده اند. در گام اول مهم تر از همه، خود آگاهی احساسی است. منظور از خود آگاهی احساسی یعنی توانایی تشخیص عواطف مختلف و تمایز بین احساسات است.
برای مثال خود آگاهی احساسی یعنی بدانیم چه زمانی عصبانی هستیم و چه زمانی ترسیده ایم و بدانیم این دو مورد با هم تفاوت دارند. بسیاری از مردم نمی دانند حالتی که دارند عصبانیت است یا ترس؟ خودآگاهی احساسی باعث می شود راحت تر بتوانیم بین احساسات خود تمایز ایجاد کنیم. به این منظور خودآگاهی احساسی باعث می شود بدانیم که چه احساسی داریم و چه چیزی باعث این احساس است؟
به گفته روانشناسان، افرادی که دارای خودآگاهی عاطفی بالایی هستند می توانند با احساسات خود ارتباط برقرار کنند. این افراد درک خوبی از موجودیت درونی خود خواهند داشت.
کمبود در زمینه خودآگاهی هیجانی را یک اختلال عاطفی به عنوان Alexithymia دانسته اند. افرادی که دارای این اختلال هستند نمی توانند خوب احساسات خود را درک کنند و نمی توانند بدانند که چه چیزی مسبب احساسات آن ها است. همچنین این افراد نمی توانند بین احساسات خود تمایز ایجاد کنند.
سخن آخر این است که اگر کسی نتواند درک کند که چه احساسی دارد، نمی تواند احساسات دیگران هم به خوبی درک کند. اغلب مشکلات در ارتباط برقرار کردن با دیگران ناشی از خودآگاهی احساسی توسعه‌نیافته است که به میزان زیادی به همدلی کردن با دیگران مربوط است.
خودشکوفایی (Self-Actualization):
خودشکوفایی یعنی توانایی درک ظرفیت بالقوه ای که داریم و توانایی درک انجام چیزی که می توانیم آن را انجام دهیم.
خودشکوفایی به عنوان یک عامل است، که برای توانایی تعیین اهداف شخصی ما و طی کردن مسیر برای رسیدن به آن هدف و توانایی های بالقوه ما تعریف شده است. در واقع به زبان ساده خودشکوفایی، میزان پتانسیل درونی ما است.
خودشکوفایی، به میزان واقعی پتانسیل ما مربوط می شود. یعنی همان تلاشی که انجام می دهیم تا به اهداف خود برسیم. تلاش برای تحقق بخشیدن به توانایی های بالقوه شامل ایجاد فعالیت های معنی دار و لذت بخش به نوعی خودشکوفایی است.
خودشکوفایی یک فرآیند مداوم است که فرد تلاش می کند تا به بالاترین درجه مهارت و استعداد خود برسد. یک عملکرد معمولی خودشکوفایی نیست، بلکه عملکرد در بالاترین سطح خودشکوفایی محسوب می شود.
خودشکوفایی یا خودآزمایی هیجان در مورد علایق، انرژی و انگیزه ما برای ادامه دادن است. این عامل، انرژی ای درون فرد ایجاد می کند که به او انگیزه می دهد تا بهترین کارش را انجام دهد.
فاکتور خودشکوفایی به گونه است که همه گیر است و تاثیری مثبت بر روی کسانی که در اطراف ما هستند می گذارد. همچنین این عامل، باعث می شود فرد از خود احساس رضایت کند.
افرادی که دارای سطح خودشکوفایی پایینی هستند معمولا انسان های ناامید، عصبانی و حتی در برخی مواقع افسرده هستند. سطح پایین خودشکوفایی باعث می شود فرد در انجام کارهایی هم که توانایی آن را دارد دچار مشکل شود. افرادی که دارای نمره پایینی در خودآزمایی دارند، نمی دانند که چه می خواهند انجام دهند. زیرا در مورد خودشان سردرگم هستند و یا می دانند می خواهند چه کاری انجام دهند اما نمی توانند پتانسیل خود را برای انجام آن کار بالا ببرند.
عزت‌نفس (احترام به خود) (Self-regard):
عزت نفس توانایی آگاه بودن از ادراک خود، پذیرش خود و احترام به خود است. این عامل را می توان توانایی ما در خودشناسی، درک دقیق و پذیرش خود تعریف کرد. افراد باید به دقت نگاه خود را بررسی و ارزیابی کنند زیرا این کار باعث می شود خودمان را بپذیریم و به خودمان احترام بگذاریم. عزت نفس یعنی بتوانیم خودمان را با تمام نقاط ضعف و قوتمان بپذیریم. همان گونه که هستیم خودمان را دوست داشته باشیم.
این عامل از هوش هیجانی (عزت نفس) به طور مستقیم با خودآگاهی ما در ارتباط است، که بر روی اعتماد به نفس، امنیت، قدرت درونی و تکیه کردن بر خود به صورت سالم و درست تاثیر می گذارد. در اینجا باید به این نکته توجه کنید که خودخواهی با این احساس مترادف نیست.
فرد با عزت نفس بالا همیشه احساس کامل بودن می کند و از خود رضایت دارد. همچنین عزت نفس بر روی تصویر کلی که فرد از خود نشان می دهد نیز تاثیر به سزایی می گذارد.
همان گونه که داشتن عزت نفس در حد مقول بسیار خوب است و باعث می شود فرد احساس خوبی نسبت به خود داشته باشد، سطوح بالای عزت نفس می تواند مشکل ساز باشد. برای مثال افرادی که دارای عزت نفس بالایی هستند، ممکن است خودشیفته و خودخواه به نظر برسند. این افراد بیشتر دوست دارند درباره ویژگی های مثبت خود و دستاوردهای خود صحبت کنند، این کار باعث می شود دیگران با آن ها احساس راحتی نکنند.
در نتیجه سطوح عزت نفس باید با مهارت های بین فردی خوب به یک تعادل برسند. در این صورت افراد در تعاملات اجتماعی خود دچار مشکل نمی شوند.
خودابرازگری (Assertiveness):
خود ابرازگری را می توان توانایی ابراز احساسات، باورها و افکار صریح و دفاع از مهارت ها سازنده و بر حق خود تعریف کرد. این عامل از مولفه درون فردی بسیار حائز اهمیت است زیرا به عنوان یک توانایی جهت بیان احساساتمان به صورت موثر و سازنده است.
فرد با عامل ابرازگری می تواند احساسات، باورها و افکار خود را بیان کند. همچنین می توان گفت عامل ابرازگری توانایی ما برای دفاع از حقوقمان به شیوه غیرمخرب است. عامل ابرازگری بر پایه اعتماد به نفس، روراستی و جسارت است.
جسور بودن متشکل از سه عنصر کلیدی است:
- توانایی بیان احساس خود در سطح عاطفی
- توانایی ما در بیان باورها و اعتقادمان در سطح شناختی
- توانایی دفاع از حقوق خود
افرادی که جسور هستند تحت کنترل محیط نیستند و اغلب آن ها بیش از حد خجالتی نیستند. این افراد توانایی این را دارند که احساسات خود را مستقیم، سازنده و بدون تهاجم ابراز کنند. همچنین آن ها می توانند در تعاملات نظرات خود را بدون ایجاد اختلالات ناخویشاند منتقل کنند. این‌ها ویژگی‌های مهم برای مدیران و رهبران است.
نتایج تحقیقات نشان می دهد که افرادی که دچار اضطراب و یا افسردگی هستند به دشواری می توانند احساسات خود را بیان کنند. شاید به این خاطر است که آن ها احساس خجالت می کنند و یا ممکن است این افراد از رد شدن توسط طرف مقابل همیشه ترس دارند.
همبستگی بالا بین مقیاس ابرازگری هوش هیجانی و اندازه‌گیری افسردگی نشان می‌دهد که افرادی که افسرده هستند ممکن است به سختی بتوانند انرژی عاطفی مورد نیاز برای بیان احساسات خود را آشکار کنند.
استقلال (Independence):
عامل استقلال در مولفه درون فردی تست بار ان، توانایی هدایت افکار و اعمال خود و آزاد بودن از تمایلات هیجانی است. عامل استقلال را می توان خود مختاری یعنی تکیه بر خود و عدم وابستگی احساسی به دیگران تعریف کرد. این توانایی یعنی، فرد خودش افکار و اقداماتش را هدایت می کند. افرادی که مستقل هستند در برنامه ریزی و تصمیم گیری های مهم بر خودشان تکیه می کنند و وابسته کسی نیستند.
فرد مستقل از دیگران نظر می خواهد و آن ها را مورد بررسی قرار می دهد و حتی مشاوره نیز می گیرد اما این افراد مستقل، از چسبیدن به دیگران برای برآورده ساختن نیازهای عاطفی خود اجتناب می کنند. توانایی مستقل بودن فرد به درجه قدرت درونی او و اعتماد به نفس ما بستگی دارد.
عامل مستقل بودن برای یک مدیر و رهبر موفق شدن و شغل هایی که نیازمند تصمیم گیری فردی هستند بسیار مهم است.