ازدواج با شخصیت وسواس
فرد مبتلا به اختلال شخصیت بسیار متفاوت از افراد عادی فکر، احساس و رفتار می‌کند یا با دیگران ارتباط برقرار می‌کند. اختلالات شخصیت انواع مختلفی دارند که یکی از آنها اختلال شخصیت وسواسی جبری (OCPD) است.
این اختلال با نظم، کنترل‌گری و کمال‌گرایی بیش‌ازاندازه مشخص می‌شود. افرادی که به این اختلال شخصیت مبتلا هستند احساس می‌کنند که باید معیارهای خود را به محیط بیرونی نیز تحمیل کنند.
اختلال شخصیت وسواسی چیست؟
اختلال شخصیت وسواسی یک بیماری روانی است که با کمال‌گرایی، نظم و مرتب بودن شدید مشخص می‌گردد. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند حتی کوچک‌ترین جزئیات را نیز در زندگی خود زیر نظر می‌گیرند و این مسئله باعث می‌شود که انعطاف‌پذیری آنها کم باشد و نسبت به تجربیات جدید پذیرا نباشند.
این اختلال، یک اختلال شخصیتی است و بنابراین، ویژگی‌های آن به‌صورت پایدار، طولانی‌مدت، غیرعادی و مشکل‌ساز وجود دارد. برای افرادی که شخصیت وسواسی دارند ممکن است ارتباط با دیگران مشکل باشد و تمایل آنها به کمال‌گرایی و کنترل شدید می‌تواند عملکرد آنها را با مشکل روبرو سازد.
علائم اختلال شخصیت وسواس؟
- تمرکز بیش‌ازحدی بر روی تهیه فهرست، حتی تا کوچک‌ترین جزئیات دارند.
- آنقدر کمال‌گرا هستند که نمی‌توانند تکالیف خود را به پایان برسانند زیرا به‌شدت بر جزئیات متمرکز می‌شوند.
- تمایلی به واگذاری یا به اشتراک گذاشتن تکالیف خود ندارند، مگر اینکه فرد دیگر موافقت کند تکلیف را دقیقا همان‌طوری که آنها می‌خواهند انجام دهد.
- از اصول اخلاقی به‌شدت سخت‌گیرانه پیروی می‌کنند و کمتر دیگران را درک می‌کنند.
- رفتارهای احتکارآمیز انجام می‌دهند و برای مثال، از دور ریختن وسایل امتناع می‌کنند.
برای تشخیص شخصیت وسواسی مجبور، لازم نیست فرد همه ویژگی های شخصیت وسواسی را داشته باشد. بااین‌حال، فردی که به اختلال شخصیت وسواسی فکری عملی مبتلاست معمولا برخی از این رفتارها را انجام می‌دهد و عملکرد اجتماعی، شغلی و خانوادگی او دچار مشکل است. این افراد به‌سختی می‌توانند کار کنند یا با دیگران رابطه برقرار کنند زیرا آنها همه مسائل را به روش خودشان می‌بینند.
آنها معتقدند که دیدگاه خودشان بهترین دیدگاه است و معمولا نمی‌توانند دیدگاه دیگران را درک کنند. این ویژگی‌های شخصیتی موجب می‌شود که افراد مبتلا به شخصیت وسواسی نتوانند مشکل خود را تشخیص دهند. در عوض آنها احساس و بیان می‌کنند که اگر دیگران به روش آنها زندگی کنند همه‌چیز درست خواهد بود.
عواملی که در اختلال شخصیت وسواسی نقش دارند؟
اکنون‌که می‌دانید شخصیت وسواسی مجبور چیست لازم است بدانید چه عللی در این اختلال نقش دارند. هنوز مشخص نیست که علل اختلال شخصیت وسواسی چیست. بااین‌حال، متخصصان بر این باورند که عوامل زیر می‌توانند در این اختلال نقش داشته باشند:
عوامل ژنتیکی: اگر یکی از اعضای خانواده فرد به اختلال شخصیت وسواسی مبتلا باشد احتمال ابتلای او نیز به این اختلال افزایش می‌یابد.
کنترل‌کننده یا محافظت‌کننده بودن والدین فرد در کودکی: ممکن است اختلال شخصیت وسواسی یک مکانیسم مقابله‌ای باشد که فرد مبتلا به آن از نظم و ترتیب برای برخورد با احساسات خود استفاده می‌کند.
در دسترس نبودن والدین فرد در کودکی: افرادی که در کودکی والدین غیرقابل‌دسترس داشته‌اند بیشتر احتمال دارد که به شخصیت وسواسی دچار شوند.
با وجود همه این عوامل، ممکن است فردی بدون تجربه این موارد دچار اختلال شخصیت وسواسی فکری شود.
اختلال شخصیت وسواسی چه تفاوتی با اختلال وسواسی جبری دارد؟
اختلال وسواسی جبری اختلالی است که فرد مبتلا به آن با افکار و رفتارهایی درگیر است که نمی‌تواند آنها را کنترل کند اما تمایل دائمی به تکرار آنها دارد. به‌عنوان‌مثال میتوان به ترس از میکروب‌ها و نیاز به نظم و ترتیب بی‌عیب و نقص اشاره کرد.
فرد مبتلا به اختلال وسواسی جبری همچنین ممکن است رفتارهای تکراری مانند شستن مکرر دست‌ها یا مرتب کردن دائمی وسایل انجام دهند.
راحت بودن با افکار خود
افراد مبتلا به اختلال وسواسی جبری نمی‌توانند افکار خود را کنترل کنند. آنها اغلب آرزو می‌کنند که بتوانند از هر طریقی دست از فکر کردن بردارند اما درنهایت متوجه می‌شوند که نمی‌توانند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی کمال گرا با افکار خود مشکلی ندارند. در عوض، آنها بر این باورند که با افکار خود راحت هستند و رفتارهای درست را انجام می‌دهند.
باور به نیاز به درمان
فرد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی اغلب با افکار خود مشکلی ندارد. او معمولا فکر نمی‌کند که به دریافت درمان نیاز دارد. در مقابل، فرد مبتلا به اختلال وسواسی جبری تمایل بیشتری به پذیرش نیاز به درمان دارد. افکار این افراد ممکن است موجب پریشانی آنها شود و از سوی دیگر، ممکن است به دلیل اینکه مسائل آنها بر دیگران تاثیر می‌گذارد احساس گناه داشته باشند.
وجود تعارض
فرد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی جبری ممکن است به‌شدت انتقادگر و تسلیم‌ناپذیر به نظر برسد. این ویژگی شخصیتی اغلب موجب می‌شود که فرد با دوستان و اعضای خانواده خود به مشکل بخورد زیرا دیگران فکر می‌کنند که رفتار فرد نامعقول است.
این مسئله می‌تواند منجر به تعارض فرد با دیگران شود. از سوی دیگر، اختلال وسواسی جبری می‌تواند به دلایل مختلف، روابط را تحت تاثیر قرار دهد. برای مثال، افکار و رفتارهای فرد می‌تواند در توانایی کار کردن و صحبت کردن او با دیگران مشکل ایجاد کند.
اختلال شخصیت وسواسی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
متخصصان اختلال شخصیت وسواسی را در دسته اختلالات شخصیتی در نظر می‌گیرند. این اختلالات، بیماری‌های روانی‌ای هستند که می‌توانند زندگی اجتماعی و شغلی افراد را تحت تاثیر قرار دهند و در بیشتر موارد نیز در اواخر نوجوانی ایجاد می‌شوند و در بزرگسالی نیز به شکل ثابت باقی می‌مانند.
روانپزشک یا روانشناس می‌تواند با انجام مصاحبه و ارزیابی‌های بالینی و همچنین، بررسی تاریخچه زندگی فرد، این اختلال را تشخیص دهد و برای تشخیص آن، علائم فرد را با معیارهای تشخیصی اختلال شخصیت وسواسی جبری در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) مقایسه می‌کند. همچنین با شرکت در تست میلون و MMPI میتوان اختلال وسواس تشخیص داد.
تاثیر اختلال شخصیت وسواس بر روابط
کسانی که با فردی مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی مجهول زندگی می‌کنند معمولا این وضعیت را تجربه‌ای چالش‌برانگیز می‌دانند. اعضای خانواده فرد اغلب احساس می‌کنند که نمی‌توانند انتظارات او را برآورده کنند و دائما موردانتقاد واقع می‌شوند.
به همین دلیل، ازدواج با شخصیت وسواسی جبری می‌تواند بسیار دشوار باشد. همکاران فرد مبتلا به شخصیت وسواسی نیز در برخورد با شخصیت وسواسی معمولا به شدت با مشکل مواجه‌اند.
افرادی که شخصیت وسواسی جبری دارند معمولا به‌تنهایی خیلی خوب کار می‌کنند اما وقتی نوبت به همکاری با دیگران یا انجام پروژه‌های تیمی می‌رسد به‌شدت با مشکل مواجه می‌شوند. همکاران این افراد غالبا احساس می‌کنند که آنها به‌شدت سخت‌گیر و انتقادگر هستند و گاهی اوقات این مسئله باعث می‌شود که افرادی که شخصیت وسواسی دارند شغل خود را از دست بدهند.
اختلال شخصیت وسواسی چگونه درمان می‌شود؟
افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی جبری احساس نمی‌کنند که مشکلی دارند و این مسئله باعث می‌شود که اغلب برای دریافت درمان اقدام نکنند. بااین‌حال، اگر زندگی یا شغل آنها با مشکل مواجه شود ممکن است به متخصص مراجعه کنند. روش‌های درمان شخصیت وسواسی در ادامه مطرح شده است.
روان‌درمانی
روان‌درمانی و مشاوره روانشناسی اصلی‌ترین روش درمان برای اختلال شخصیت وسواسی است که پکیج ها و رویکردهای روانشناسی مختلفی را شامل می‌شود. رایج‌ترین رویکرد روان‌درمانی، درمان شناختی رفتاری است که فرد از طریق آن یاد می‌گیرد رفتارهای سخت‌گیرانه یا نابهنجار خود را شناسایی کند و از سوی دیگر، رفتارهای جایگزین سالم را یاد بگیرد.
ازدواج با شخصیت وسواسی جبری
تحمیل معیارهای بالای خود به همسر
شخصیت وسواسی جبری از جمله اختلالات شخصیت دسته C است که اغلب با تحمیل معیارها به دیگران همراه است. علی استانداردها و قوانین سختگیرانه‌ای دارد و از شما انتظار دارد که پذیرای آنها باشید، چون فکر می‌کند تنها اوست که روش درست انجام کارها را می‌داند. به کلیشه‌ها و روزمرگی‌های خودش بسیار پایبند است به طوری که حس می‌کنید از روی لجبازی این کارها را انجام می‌دهد.
ذهنیت سیاه و سفید فرد وسواسی جبری از کمال گرایی بالای او ناشی می‌شود، سلطه جویی او به این دلیل است که اگر کارها را به شیوه درست او انجام ندهید مضطرب می‌شود و شروع به انتقاد کردن یا سرزنشتان می‌کند. پس گهگاهی تنش و بحث‌های جدی با او خواهید داشت.
ناتوانی در ابراز عواطف در ازدواج با شخصیت وسواسی جبری
بعد از پنج سال که از زندگی مشترکتان با علی گذشته به خوبی متوجه شده اید او در ابراز عواطف به خصوص در حضور دیگران مشکل دارد و تعاملاتش با دیگران رسمی است. رفت و آمدهای خودتان را بسیار محدود کردید چون او از شلوغی بدش می‌آید. به این نتیجه رسیدید که زندگی با او آسان نیست در واقع به دلیل کمال گرایی بالا تحت هیچ شرایطی نمی‌توانید او را راضی نگه دارید. در صورت زندگی با یک شخصیت وسواسی جبری حتما از مشاوره خانواده بهرمند شوید.
فرد وسواسی گاهی خرافاتی می‌شود
مثلا می‌گویند اگر موقع بیرون رفتن از خانه سه باربه تخته نزنیم حتما تصادف می‌کنیم؛ اگر جمله خاصی را روز چهارشنبه بارها نخوانیم و در آب فوت نکنیم زلزله می‌آید؛ اگر به تعداد فرد فلان کار را انجام دهیم، بد یمن است اما اگر زوج باشد بی‌خطر می‌شود. اینها بخشی از رفتارهای یک فرد وسواسی است. او گاهی به انجام و تکرار کارهایی می‌پردازد که کاملا خرافی است و هیچ ریشه عقلی و منطقی ندارد اما عمیقا به آنها باور داشته و عدم انجام‌شان او را عصبی می‌کند. اگر نامزد شما رفتار خرافی عجیب و غریب داشته باشد، زنگ خطری برای شماست و حتما باید برای درمانش اقدام کرد.
سراغ من اگرمی‌آیید، دست و رو شسته بیایید!
فرد وسواسی گاهی اطرافیانش را به انجام کارهایی که واجب می‌داند، وادار می‌کند یا با دقت‌ها و سختگیری‌های بیش از حدش دیگران را آزار می‌دهد. مهمانان در آستانه در ایستاده‌اند تا مجوز ورود صادر شود ! آنها باید به صف بایستند؛ کفش‌های‌شان را از پا خارج کنند و با احتیاط دمپایی رو فرشی‌هایی را که از نظر صاحبخانه تمیز هستند، بپوشند. این خوان که گذشت باید همه از دم با صابون دست‌های‌شان را بشویند بعد هم مواظب باشند مبادا یک قطره آب از دست‌ها روی موزاییک کف دستشویی بریزد و جایی را خیس کند.
این سلسله مراتب خسته‌کننده باعث می‌شود که فرد وسواسی در روابط خانوادگی و اجتماعی‌اش دچار مشکل شود و خیلی از دوستان، عطای دیدار با او را به لقایش ببخشند. پس اگر فردی اجتماعی هستید با وسواسی‌ها دچار مشکل خواهید شد.
وسواس سلامت
بعضی از افراد وسواسی از بیمار شدن می‌ترسند و این وحشت برایشان بزرگ‌ترین معضل زندگی است. آنها سعی می‌کنند تا جای ممکن مراقب خودشان باشند؛ ضمن اینکه اخبار پزشکی را ازطریق اینترنت یا مجله‌های سلامت سایه به سایه تعقیب می‌کنند. بعضی دیگر هم روی مصرف مواد غذایی خاصی بیش از حد حساس هستند شاید به‌طور مثال آنقدر از مسمومیت با کنسروها می‌ترسند که حتی نمی‌توانند از رب استفاده کنند یا اینکه از لامپ کم‌مصرف و سرطان‌زا بودنش هراس جدی دارند.
چنین افرادی دوست دارند آزمایش‌های مختلفی را برای بررسی میزان سلامتی‌شان به‌طور منظم انجام دهند؛ به خصوص در مورد بیماری‌های خطرناکی مثل ایدز و سرطان پیگیرتر هستند و با هر روش ممکن هم اطلاعات می‌گیرند و مدام خودشان را از لحاظ سلامتی محک می‌زنند. وسواس سلامت با یک ترس جدی همراه است و آرامش را در زمان سلامتی هم از شخص سلب می‌کند.
رابطه زناشویی با فرد وسواسی
افرادی که وسواس‌شان از نوع حساسیت به آلودگی و نجاست باشد، رابطه جنسی را اغلب دوست ندارند و حتی ممکن است به نظرشان منزجرکننده بیاید. فردی را تصور کنید که تا وقتی بدنش تمیز نباشد یک لحظه آرامش ندارد؛ چنین کسی قطعا در جریان رابطه جنسی به اضطراب می‌افتد.
آزمون سخت شک و یقین
اختلال وسواس را مثل هر اختلال دیگری باید با توجه و دقت به نشانه‌هایش شناخت و پیگیری کرد. این بیماری به ظاهر ساده می‌تواند در طول زمان، زندگی شخص و همسرش را فلج کند و همه چیز را تحت تاثیر خودش قرار دهد اما خبر خوشحال‌کننده اینکه وسواس با همه بدقلقی‌هایش در صورت مراجعه به موقع، به دارو و روان‌درمانی، خوب جواب می‌دهد پس اگر نامزدتان وسواس داشته باشد و بخواهد این بیماری را درمان کند، می‌توانید مثل یک دوست کنارش بمانید و هر روز بهتر شدنش را با چشم‌های‌تان ببینید اما اگر نخواهد این موضوع را بپذیرد و معالجه را تا آخر دنبال کند، باید در ازدواج با اوحتما تردید و احتیاط کنید.