دو نوع استرس اصلی وجود دارد: «استرس حاد و استرس مزمن». استرس حاد واکنش به یک تهدید آنی و معروف به واکنش “جنگ یا گریز” است. همین که تهدید برطرف شد، سطح هورمون‌های استرس بدون هیچ اثر طولانی مدتی به حالت عادی باز می‌گردند.
حتی برخی درجات استرس را در زمره احساسات خوشایند هم قرار داده‌اند چراکه مغز ما را برای حداکثر کارایی آماده می‌کنند. اما استرس مزمن از همان نوعی که ما هر روز با آن مواجه هستیم، کشنده است. 90٪ مراجعان پزشکان به خاطر مشکلات سلامتی مرتبط با استرس است. استرس مزمن ما را در برابر هر چیزی، از سرطان گرفته تا یکسرماخوردگی معمولی آسیب پذیرتر می‌کند. بالارفتن مداوم هورمون‌های استرس نه تنها بدن را بیمار می‌کند بلکه روی مغز هم تاثیرات منفی می‌گذارد. هنگامی که استرس مزمن شود، عملکرد مغز ما را تغییر می‌دهد و حتی باعث می‌شود تغییر ساختار تا سطح DNA ما هم جلو بیاید.
تاثیرات استرس مزمن روی مغز شما
همچنان که استرس و کورتیزول به بدن فرد لطمه می‌زنند، به همان شدت هم به مغز آسیب می‌رسانند. برخی از این علائم استرس مانند مشکلات حافظه، اضطراب، و نگرانی محسوس هستند. اما برخی از آنها در پشت صحنه‌اند. با اینکه ما متوجه وقوع آنها نمی‌شویم اما بالاخره اثرات جانبی آنها را خواهیم دید. در اینجا 12 شیوه تاثیر استرس روی سلامت مغز و ذهن را به همراه گام‌های ساده‌ای جهت خنثی کردن آسیب‌های آنها آورده ایم.
استرس به تولید رادیکال‌های آزاد -که قاتل سلول‌های مغز هستند- می‌انجامد
کورتیزول، در انتقالدهندههای عصبی، گلوماتیک مازاد تولید می‌کند. گلوماتیک، رادیکال‌های آزاد -مولکول‌هایی که با اکسیژن جفت نشده‌اند- تولید می‌کند که به همان شیوه‌ای که اکسیژن به فلز حمله می‌کند و موجب زنگ‌زدگی می‌شود، آنها هم به سلول‌های مغزی هجوم می‌برند. درعمل رادیکال‌های آزاد دیواره‌های سلول‌های مغزی را سوراخ سوراخ می‌کنند و باعث می‌شوند آنها پاره پاره شوند و بمیرند.
استرس در سایر عادات سبک زندگی که منجر به تولید رادیکال‌های آزاد بیشتری می‌شود هم به طور غیرمستقیم نقش دارد. اگر استرس باعث بی‌خوابی، هله‌هوله خوردن، افراط در نوشیدن الکل، سیگار کشیدن برای تمدد اعصاب شود، همگی نمونه‌هایی از همان مشارکت در فراخوانی رادیکال‌های آزاد هستند.
استرس مزمن شما را فراموشکار و حساس می‌کند
شاید یکی از اولین تاثیرات استرس که فرد متوجه آن خواهد شد، مشکلات حافظه باشد. جاگذاشتن کلیدها و فراموش کردن قرارها آدم را به تکاپو می‌اندازد و استرس او را دوچندان می‌کند.
اگر زمانی متوجه شدید که تمام استرس‌های زندگی شما را حساستر کرده‌اند، بدانید برای این مساله دلیل فیزیولوژیکی وجود دارد. مطالعات نشان می‌دهد زمانی که فرد دچاراسترس است سیگنال‌های الکتریکی مرتبط با حافظه و خاطرات واقعی، تضعیف و نواحی مرتبط با احساسات تقویت می‌شوند.
استرس یک دور باطل از ترس و اضطراب ایجاد می‌کند
استرس بخشی از مغز به نام آمیگدال را که همان مرکز ترس مغز است، به کار می‌اندازد. استرس، اندازه، میزان فعالیت و تعداد اتصالات عصبی این بخش مغز شما را افزایش می‌دهد و این شما را ترسوتر می‌کند و حتی دور باطلی از ترس و استرس بیشتر را هم سبب می‌شود.
استرس تولید سلول‌های مغزی جدید را متوقف می‌کند
تاثیرات استرس بر مغز را نمی‌توان انکار کرد. هر فرد روزانه تعدادی سلول مغزی را از دست می‌دهد اما بدن هر روز هم فرصت ایجاد سلول‌های تازه را دارد. فاکتور نورون زایی مشتق شده از مغز (BDNF) پروتئینی است که عامل اساسی در سالم نگه‌داشتن سلول‌های مغزی و تحریک تشکیل سلول‌های جدید می‌باشد. این پروتئین را می‌توان به عنوان بارور کننده مغز در نظر گرفت. BDNF می‌تواند اثرات منفی استرس را جبران کند، اما کورتیزل، تولید BDNF را متوقف می‌کند و در نتیجه سلول‌های مغزی کمتری تشکیل می‌شوند. بنابراین، سطوح پایین BDNF با وضعیت‌های روانی از جمله افسردگی، OCD، اسکیزوفرنی، زوال عقل، و آلزایمر در ارتباط است.
استرس باعث ته کشیدن مواد شیمیایی حیاتی مغز و در نتیجه افسردگی می‌شود
سلول‌های مغز از طریق انتقالدهندههای عصبی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. استرس مزمن سطح انتقالدهندههای عصبی حیاتی، مخصوصاً سروتونین و دوپامین را پایین می‌آورد. کاهش سطح هر یک از این دو انتقال دهنده عصبی می‌تواند ما را افسرده یا مستعد اعتیاد کند.
سروتونین “مولکول شادی” نامیده می‌شود که نقش بزرگی در خلق و خو، یادگیری، کنترل اشتها و خواب دارد. زنانی که سروتونینشان پایین است در معرض افسردگی، اضطراب و پرخوری هستند. از سوی دیگر، کمبود آن مردان را بیشتر مستعد ابتلا به اعتیاد به الکل، ADHD، و اختلالات کنترل برانگیختگی می‌کند.
دوپامین “مولکول انگیزه” است و مسئول سیستم لذت و پاداش ما است. کاهش زیاد سطح دوپامین می‌تواند منجر به عدم تمرکز، بی‌انگیزگی، بی‌حالی و افسردگی در شما گردد. افرادی که سطح این ماده شیمیایی در مغرشان پایین است اغلب کافئین، شکر، الکل، و داروهای غیرمجاز مصرف می‌کنند تا سطح دوپامین‌شان را بالا ببرند.
افسردگی مبتنی بر سروتونین با اضطراب و زودرنجی همراه است درحالی که افسردگی مبتنی بر دوپامین خود را به صورت بی‌حالی و عدم لذت از زندگی بروز می‌دهد.
استرس شما را بیشتر در معرض خطر ابتلا به همه رقم بیماری روانی قرار می‌دهد
هنوز ریشه اغلب بیماری‌های روانی ناشناخته است. اگر پاسخ‌هایی هم تاکنون یافت شده باشند، به احتمال زیاد ترکیب پیچیده‌ای از عوامل مختلف خواهند بود. در تحقیقات اخیر، تفاوت‌های فیزیکی در مغز افراد مبتلا به اختلال استرس کشف شده است. در این افراد نسبت ماده سفید مغز به ماده خاکستری بیشتر است. استرس شما را مستعد توسعه انواع بیماری‌های روانی از جمله اضطراب، حمله عصبی، افسردگی، اختلال استرسی پس از ضایعه روانی (PTSD)، اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، اعتیاد به مواد مخدر و اعتیاد به الکل می‌کند.
استرس شما را خنگ می کند
استرس می‌تواند باعث شود مغز شما در بدترین زمان‌های ممکن مثل امتحانات، مصاحبه‌های کاری، و سخنرانی‌های عمومی قفل کند. در عمل، این یک مکانیزم بقا است. اگر شما با یک موقعیت مرگ و زندگی مواجه باشید تعالیم و غریزه، تفکر منطقی و استدلال را در هم می‌شکند. این امر ممکن است شما را از خورده شدن توسط یک ببر نجات دهد، اما در زندگی مدرن به ندرت مفید است. استرس به حافظه شما آسیب می‌زند و باعث می‌شود نتوانید خوب تصمیم گیری کنید. همچنین بر هر یک از عملکردهای ادراکی نیز اثر منفی می‌گذارد.
ادامه تاثیرات استرس مزمن و عوارض جانبی استرس در لینک زیر