مقالات

اسکیزوفرنی (Schizophrenia) چیست؟

1

اسکیزوفرنی (Schizophrenia) چیست؟

اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی (شیزوفرنی) یا روان گسیختگی یک بیماری روانی است که در آن مرز میان خیال و واقعیت مخدوش می­شود. فرد مبتلا معمولا خودش از بیماریش آگاهی ندارد و این امر باعث دشواری معالجه می‌شود؛ البته نه به این معنی که نمی­توان روی او حساب کرد یا او نمی‌تواند به حالت عادی خود بازگردد.

اسکیزوفرنی چیست؟

35000 نفر در سوئد به اسکیزو فرنی که روانپریشی درازمدتی است دچار هستند. این روانپریشی به معنای مسخ ذهنی واقعیت است که علایم آن توهم، تصورات واهی و دگرگونی‌های رفتاری است.

توهمات ممکن است شامل همه‌ی حواس باشد. معمولی ترین آنها عبارت از توهم صوتی یعنی شنیدن صداهایی است که حاوی اظهار نظرند یا به شخص بیمار فرمان می­­دهند که کارهایی را انجام دهد. هنگامی که شخص مبتلا به اسکیزوفرنی شروع به اطاعت از این فرمان ها می‌کند ممکن است وضع خطرناکی پیش آید و کمک فوری را ضروری سازد.

تصور واهی به معنای یقین دانستن کیفیت های خاصی در پدیده ها است و این در حالی است که اطرافیان می­دانند که چنین چیزهایی وجود ندارند. برای نمونه اینکه او ممکن است خیال کند که تحت تعقیب است، مسموم شده است یا او را تهدید به قتل کرده‌اند. او چیزی یا رویدادی را ناگهان همچون چیز یا رویدادی دیگر یا بیشتز از واقع تعبیر می‌کند. او حرف‌های کسان دیگر را ممکن است چنین سوء تعبیرکند که در باره ی اوست و یک برنامه تلویزیونی را چنین تعبیر کند که پیامی برای اوست.

احساس تحت نظارت بودن بوسیله ی دوربین یا میکروفون احساسی معمولی است. گفته‌هایی که برای دیگران غیر منطقی وغیر قابل قبول است می­تواند برای روانپریش واقعی جلوه کند. علایم دیگر اسکیزوفرنی تغییراتی در شکل ارتباط مانند حرف زدن کمتر، کم اعتنایی عاطفی و کمبود انگیزه است.

اکثرکسانی که دچار اسکیزوفرنی هستند در سنین20 تا 30 سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند. علت ابتلا به این بیماری ناشناخته است اما عامل ارثی یکی از عوامل خطر ابتلا شمرده می‌شود. همچنین، فشار بیرونی برای نمونه در دوران جنینی ، بحران‌های زندگی و اعتیاد به کانابیس می­تواند تاثیرگذار باشد.

اسکیزوفرنی چه تاثیری بر زندگی ‌دارد؟

فرآیند این بیماری ممکن است دستکم شش ماهه باشد اما ممکن است بیشتر از آن نیز طول بکشد. این بیماری می­تواند ناتوانی به وجود آورد و تاثیری عمیق بر اعتماد به نفس بیمار داشته باشد. شخص بیمار شاید نتواند کار یا تحصیل کند، درون گرا می‌شود و یا ناگهان دچار انفجار خشم می­شود. اسکیز فرنی می­تواند شناخت از خود را دشوار سازد و باعث دلواپسی، اضطراب، افسردگی و بدخوابی شود.

روانپریشی می­تواند به ترس و شرمساری بیانجامد. بیان حال خود به کسی دیگر ممکن است دشوار باشد اما این کارحایز اهمیت است. کمک هایی برای بهبود این بیماران در دسترس است.

آیا بهبود امکان‌پذیر است؟

اگرچه این بیماری یک بیماری مزمن است، می­تواند با گذشت زمان خفیف‌تر شود. در صورت وجود شرایط مطلوب، بیمار می­تواند مانند دیگران زندگی عادی داشته باشد. مهم است که علاوه بر درمان، روابط اجتماعی حمایت کننده و فعالیت های روزانه‌ی پرمحتوا داشت. عادات سالم مانند خوردن غذاها و خواب خوب نیز بهبودبخش است چرا که این بیماری مستعد این است که به اعتیاد و افسردگی بیانجامد.

اگر فکر می­کنید که خودتان یا کسی از خویشاوندانتان مبتلا به روانپریشی است یا خطر ابتلاء وی به روانپریشی وجود دارد، لازم است به بخش روان‌درمانی نوجوانان یا بخش روان درمانی بزرگسالان مراجعه کنید. درمان اسکیزوفرنی برای بهتر شد حال بیمار ضروری است و نیز می‌تواند به کاهش خطر بروز دوباره بیماری کمک کند.

 

نشانه ها و علائم بیماری اسکیزوفرنی

بیمارای مبتلا به اسکیزوفرنی دنیای درونی و طرز رفتار و اخلاقشان به طور ویژه ای تغییر پیدا میکنه که احتمالا بصورت یکی ازموارد زیر هست:

  • گوشه گیری اجتماعی
  • زوال شخصیت (یه حس غیرواقعی، مبهم و در حالت رویا بودن)، که بعضی مواقع با اضطراب شدید همراه میشه.
  • کاهش اشتها
  • هذیان
  • توهم (شنیدن یا دیدن چیزهایی که وجود ندارند)
  • احساس کنترل شدن توسط نیروهای خارجی
  • حرفای نامربوط

معمولا افراد مبتلا به اسکیزوفرنی فاقد هرگونه نشانه خارجی مبنی بر بیماربودن فرد هستن. در مواردی که بیماری شدید شده و آشکارتر میشه، شخص دچار رفتارهای عجیب و غریب می شه. بعنوان مثال ممکنه خودش رو با آلومینیوم بپوشونه چرا که فکر میکنه با این کار از انتشار افکار و ورود امواج مخرب به مغزش جلوگیری می کنه.

رفتار افراد اسکیزوفرن بسته به شدت بیماری بسیار متفاوته. در مراحل فعال، ممکنه جملات غیرمنطقی رو به هم ربط بده یا با خشم کنترل نشده و یا خشونت در برابر تهدید واکنش نشان بده. در مراحل نسبتا منفعل بیماری، به نوعی دچار فقدان شخصیت، کم تحرکی و کاهش عواطف و احساسات میشه (به این حالت اصطلاحا flat affect میگن). افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکنه هر از گاهی دچار این قبیل افراط و تفریط ها بشن و رفتار اونا همیشه قابل پیش بینی نیست.

برای شناخت بهتر اسکیزوفرنی، در اغلب موارد از مفهوم “خوشه ی علائم” استفاده میشه. منظور از این اصطلاح اینه که بیمارای اسکیزوفرن رو میتونیم باتوجه به علائم (نشانه های) گروه بندی شده در لیست زیر دسته بندی کنیم :

علائم مثبت: شنیدن صداها و اشیای مشکوک، احساس اینکه تحت نظارت دائمی هستن، هذیان یا ساختن کلمات بدون معنی )واژه های جدید (
علائم منفی (deficit): گوشه گیری (انزوا) از محیط اجتماعی، دشواری در بیان احساسات (در موارد شدید از آن بعنوان blunted affectنام برده میشه)، دشواری در مراقبت از خود، عدم توانایی در احساس لذت بردن.
این نشانه ها منجر به صدمات و اختلالات شدیدی شده و گاها با تنبلی اشتباه گرفته میشه.

نشانه های آموزشی (cognitive): اشکال در توجه نمودن و پردازش اطلاعات، درک محیط و به خاطرسپردن وظایف و کارهای ساده
علائم عاطفی (Affective or mood ): افسردگی، مهم ترین عامل در ارتباط با اقدام به خودکشی دربیشتر افراد مبتلا به این بیماری به حساب میاد. در این رابطه میتونیم به اضطراب هم اشاره کنیم که یا مستقیما نتیجه روان پریشی (psychosis) هست و یا در طول psychotic episode به وجود می آد و بعد از اون از بین می ره.

تعاریف مفید در فهم اسکیزوفرنی شامل موارد زیر است:

جنون (Psychosis): به از دست دادن ارتباط با واقعیت جنون میگن. در طول این مرحله، فرد می تونه هذیان یا توهمات برجسته ای رو تجربه کنه بطوریکه نسبت به عملکرد خودش آگاهی نداشته و برخی از مسائلی که مطرح می کنه یا باور داره واقعیت خارجی نداره. جنون یکی از ویژگی های برجسته اسکیزوفرنیه، اما این ویژگی تنها در این بیماری به طور خاص صدق نمیکنه.
اسکیزوئید (Schizoid): این اصطلاح برای توصیف نوعی اختلال شخصیت به کار میره که به واسطه این اختلال شخص تقریبا هیچگونه علاقه ای به شرکت در فعالیتهای اجتماعی نداشته و از طرف دیگه در روابط بین فردی هم طیف محدودی از احساسات خودش رو بروز می ده. اسکیزوئید از نظر برقراری روابط اجتماعی شخصو سرد و گوشه گیر جلوه میده.
اسکیزوتایپی (Schizotypal): نوعی اختلال شخصیتیه که مشخصه های اصلی اون عبارتن از:
ناراحتی حاد در روابط نزدیک و اختلال در ادراک، عقاید و رفتارهای عجیب و غریب .اغلب افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال “عجیب و غریب و غیر عادی” خوانده میشن و دلیلش، رفتارها و اعتقادات غیر معمولیه که در این افراد دیده می شه.

خیال و تجسم (Hallucinations): بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی قادر به درک وقایع یا اتفاقاتی هست که تنها در دنیای او واقعیت خارجی داره. این موارد می تونه در قالب موجوداتی بکار بره که بیمار اعتقاد داره این موجودات دارای حس بینایی، شنوایی، چشایی یا لامسه هستنه. این توهمات هیچکدوم واقعیت خارجی ندارن و در واقع ذهن فرد بیمار او رو فریب می ده.
توهم (Illusion): اشتباه ادراکی نسبت به مسایلیه که ما به ازای خارجی دارن. بعنوان مثال در توهم دیداری شخص با دیدن یه سایه اون رو به اشتباه یه آدم درنظر میگیره. توهم ( Illusion ) و خیال و تجسم ( Hallucinations ) بعضی وقتا باهم اشتباه گرفته میشن.
هذیان(Delusion): فردی که به این عارضه دچاره علیرغم اینکه نسبت به اشتباه بودن موضوعی اطمینان داره بازهم اعتقاد شدیدی نسبت به اون موضوع داره. بعنوان مثال زمانی که بیمار به همراه سایرین در حال گوش دادن به رادیو هست اصرار داره که رادیو در حال ارسال یک پیغام سری مبنی بر تهاجم قریب الوقوع بیگانگانه. و این در حالیه که خبری که تمام افراد حاضر در اتاق در همان لحظه شنیده اند تعمیرات صورت گرفته بر روی جاده های منطقه بوده.

انواع اسکیزوفرنی

Paranoid-type schizophrenia:
شاخصه اصلی این نوع از اسکیزوفرنی هذیان و توهمات شنواییه اما عملکرد عقلانی، فکری و بیان احساسات فرد نسبتا طبیعیه. هذیان های مرتبط با این بیماری غالبا به این صورته که فرد ادعا میکنه ناعادلانه مورد آزار و اذیت قرارگرفته و یا خودش رو شخص دیگه ای (یک آدم معروف ) معرفی میکنه.

بیمارایی که دچار این نوع از اسکیزوفرنی هستن حالتای مختلفی از خشم، سردی، اضطراب و منطقی بودن رو از خودشون بروز میدن.

Disorganized-type schizophrenia:
نوع مکالمات و آداب معاشرت افراد مبتلا به این بیماری آشفته و نابسامانه و به سختی میشه حرفهای اونا رو فهمید. عملکرد این افراد در تعاملات احساسی به شکلیه که نامناسب و گاها مبالغه آمیز به حساب میاد.

این دسته از بیمارا ممکنه با عوض شدن رنگ چراغ های راهنمایی و رانندگی و یا حتی موضوعاتی که هیچ ربطی به حرف یا کاری که مشغولش هستن نداره، به خنده بیفتن. این رفتارای ناگهانی و نابسامان میتونه فعالیتهای روزانه بیمار مثل حمام کردن، لباس پوشیدن و تهیه غذا رو هم دچار مشکل کنه.

Catatonic-type schizophrenia:
اختلالات حرکتی بارزترین نشانه این نوع از اسکیزوفرنیه. این دسته از بیمارا یا خودشون رو کاملا بی حرکت نگه میدارن یا اینکه از در و دیوار بالا میرن. بعضی مواقع این بیمارا ساعتها لب از لب باز نمیکنن و یا کاملا برعکس، تمام گفته های شما رو عینا تکرار میکنن و بی جهت شروع به انجام فعالیت میکنن. هرکدام از این فعالیت ها بیمار رو در معرض خطرات جدی قرار میده چراکه باعث اختلال در توانایی فرد در مراقبت از خودش میشه.

Undifferentiated-type schizophrenia:
برای این دسته از بیمارا نمیشه هیچ ویژگی خاصی بیان کرد چراکه نشانه ها و علایم این بیمارا کم و بیش با نشانه ها و علایم دسته هایی که تا الان بررسی شد مطابقت میکنه اما این تطابق به گونه ای نیست که بشه بیمار رو در دسته خاصی قرار داد.

Residual-type schizophrenia:
شامل افرادی میشه که حداقل یک بار در گذشته دچار اپیزود اسکیزوفرنی شدن و با اینکه در حال حاضر فاقد هرگونه علایم مثبت بیماری هستن ( علایم مثبت مانند : هذیان، توهم، گفتار و رفتار آشفته ) اما برخی از نشانه های منفی هنوز در فرد قابل رویته که میشه به این نشانه ها اشاره کرد :

عدم تمایل به گسترش روابط جدید، ابراز احساسات نامناسب، کم حرفی، بی انگیزگی و دشواری درلذت بردن. این حالت میتونه در حالت گذار از اپیزود تمام عیار به بهبودی کامل بیمار منجر شه یا اینکه فرد برای سال ها بدون هیچ گونه افزایش علایم به زندگی ادامه بده.

تشخیص و درمان اسکیزوفرنی

برای اینکه تشخیص بیماری ممکن شود، ضروری است که اختلال دستکم شش ماه ادامه داشته باشد. برای اینکه بتوان علت های دیگر روانپریشی ، برای نمونه بیماری دیگر یا مصرف مواد مخدر را حذف کرد، بررسی ضرورت دارد.

برای معالجه، مواد دارویی ضد روانپریشی وجود دارد که می­تواند بیماری را خفیف تر کند و زندگی روزمره را برای بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی آسانتر سازد. معالجه شامل گفتگوی حمایتی و روان‌درمانی است. حایز اهمیت است که شخص مبتلا هرچه زودتر، با به دست آوردن کاری مناسب یا بازگشت به شغل سابق، مورد یاری و پشتیبانی قرار گیرد. این گفته در مورد کسی نیز که هنوزهم علایم بیماری نشان می­دهد صادق است.

امنیت اهمیت دارد و از این رو خوب است که بیمار در خانه ی خود یا، زمانی که بیماری در اوج خود است ، در بخش درمانی ویژه‌ای مورد معالجه قرار گیرد. خویشاوندان نیز ممکن است نیازمند پشتیبانی باشند چرا که ممکن است در کنار بیمار بودن بر آنها فشار آورد.

نشانه های هشدار اولیه جنون جوانی را مطالعه فرمایید.

درصورتی که متوجه شدید علائم اسکیزوفرنی در خود شدید در تست زیر شرکت کنید.

این صفحه را به اشتراک بگذارید.
نظرات کاربران