فرا روانشناسی که همواره در بحث از هشیاری و حالتهای مختلف هشیاری ، اشاره ای نیز به آن می کنند شاخه ای است که با توانائیهای خارق العاده و غیرطبیعی انسانها سر و کار دارد و به دو پرسش می خواهد پاسخ دهد:
اینکه آیا آدمیان می توانند از راههایی غیر از حواس پنجگانه خود اطلاعاتی بدست آورند؟
آیا می توان از طریق ذهن بر رویدادهای طبیعی اثر گذاشت؟ پدیده های فرا روانی نیز یکسری تجریبات ذهنی و ادعاهای مبهم برخی افراد می باشند.
تاریخچه فراروانشناسی
چنین تجریبات و پدیده هایی در همه زمانها و در همه فرهنگها و جوامع گزارش شده اند و اکثرا هم شبیه هم هستند. درباره پیدایش شاخه فرا روانشناسی که چنین پدیده هایی را بررسی و مطالعه می کند، باید گفت که تا نیمه دوم قرن 19 ، چنین پدیده هایی را از نظر علمی غیر ممکن می دانستند. اما معدودی از پیشگامان که به محققان روحی مشهور شدند باعث پیدایش شاخه فرا روانشناسی شدند و انجمنهایی را برای بررسی علمی اینگونه پدیده ها تاسیس کردند.
سیر تحولی رشد انجمن ها
اولین انجمن در سال 1882 در انگلستان پایه ریزی شد که تلاش عمده آن این بود که ادعاهای یک فرقه به نام فرقه روح گرایی را بیازماید. این فرقه ادعا می کند که به کمک مدیوم ها یا واسطه ها ، یک شخص زنده می تواند با دنیای متعلق به ارواح مردگان ارتباط برقرار کند. بعدها ویلیام جیمز از آمریکا و ویلیام مکدوگال از انگلستان آزمون هایی را برای تله پایی طرح کردند و بالاخره در سال 1935 بود که مرکزی دایمی برای تحقیقات فرا روانی تاسیس گردید که مدیریت آن بر عهده جوزف بنکس راین بود. از آن زمان به بعد ، آزمایش های متعددی در زمینه پدیده های فراوانی انجام شده است که فقط تعداد کمی از آنها امیدبخش بوده و چنین پدیده هایی را تائید کرده اند.
بیشتر دانشی که ما در مورد جهان بدست می آوریم از راه این حواس به ما انتقال می یابد و بنظر می رسد حواس پنجگانه پایه تمام آگاهی ما از انسان می باشد. و اما پدیده های فرا روانی یکسری ادعاهای مبهم و اسرار آمیز درباره ذهن هستند که توجه عامه مردم را به خود جلب کرده اند. این پدیده ها نوعی فرایند تبادل اطلاعات و انرژی هستند که در حال حاضر با علوم شناخته شده قابل توضیح نیستند. عالم این موارد در شاخه ای به نام فرا روانشناسی مطالعه و بررسی می شوند.
پدیده های فراروانی
ادراک فراحسی
یعنی آگاهی نسبت به چیزی خارج از وجود شخص بدون استفاده از حواس معمولی. ادراک فراحسی شامل موارد زیر است:
تله پاتی که انتقال فکر از شخصی به شخص دیگر ، بدون استفاده از حواس پنجگانه است مانند: شناسایی کارت بازی که کل دیگری فقط به آن فکر کرده است.
روش بینی
شناسایی ماهیت یک شی یا یک حادثه واقعی بدون دیدن با چشم. قبل شناسایی کارت بازی پنهان شده که ماهیتش برای هیچکس معلوم نیست.
پیشگویی
که آگاهی از یک حادثه قبل از وقوع آن است مثل پیشگویی آمدن شماره خاصی در ریختن تاس
یکی از تجربیات فرا روانی ، رویای صادقانه است. مثلا پدری در رویا جزئیات تصادف پسرش را با ماشین می بیند و بعد ثابت می شود ، تصاویر دیده شده با تمام جزئیات درست بوده اند. تصور حضور کسی و حضور ناگهانی او ، یا خواب دیدن مرگ کسی و در گذشت او نیز از اینگونه موارد به شمار می روند.
تاثیر فیزیکی ذهن بر اشیا
مثلا استفاده از نیرو و قدرت ذهن برای حرکت دادن اشیا اشخاص.
مفاهیم مرتبط با فرا روانشناسی
از مفاهیم مرتبط با فرا روانشناسی ، هیپنوتیزم است که زمانی در زمره سحر و جادو به شمار می آمد. در هیپنوتیزم ، کسی که علاقمند و آماده همکاری است، بخشی از کنترلی را که بر رفتار خود دارد و به هیپنوتیزم کننده واگذار می کند و تحریفاتی را در واقعیت می پذیرد. این کار با تمرکز او بر شی معین یا با تلقین خواب آلودگی به او انجام می شود در چنین حالتی فرد ، برنامه ریزی کردن را متوقف می کند و تخیلات به آسانی برانگیخته می شوند. فرد ، کم تر واقعیت را می آزماید و فقط به صدا و سخنان هیپنوتیزم کننده توجه می کند و آنها را می پذیرد. مثلا در بررسی تسکین درد از راه هیپنوتیزم ، با وجودی که درد هنوز ادامه دارد، فرد ، تلقین هیپنوتیزم کننده را در موردهایی از درد می پذیرد و فقدان درد را اعلام می کند.
چشم انداز یا آینده بحث
در کل ، روانشناسان باور ندارند که چنین پدیده هایی با روش علمی قابل مطالعه و بررسی باشند. دلایل این بدبینی در درجه اول این است که در صورتی که نتیجه یک مورد از چنین پیشگویی هایی درست از آب درآید، بلافاصله آن را گزارش می کنند در حالی که تعداد زیادی از موارد که پیشگویی ها درست از آب در نمی آیند گزارش نمی شوند. در درجه دوم باید ذکر کرد که انجام آزمایش هایی متعدد در مورد این پدیده ها آسان نیست. در حال حاضر آن چه درست به نظر می رسد این است که علم بارها نشان داده است که هنوز ناشناخته های زیادی وجود دارد. و پدیده های فرار روانی نیز جزء این موارد می باشند که علم هنوز از اسرار این پدیده ها و چگونگی وقوع ادراک فراحسی پرده برنداشته است.