اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی یک اختلال سلامت روان است که بر طرز فکر و احساس فرد در مورد خود و دیگران تاثیر می گذارد و باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد زندگی روزمره می شود. این بیماری شامل بروز چالش هایی در مسائل مربوط به خودشناسی، مشکل در مدیریت احساسات و رفتار، و الگوی روابط ناپایدار می شود.
در منابع خارجی آمده است که فرد مبتلا به این اختلال، ترس شدیدی از رها شدن یا بی ثباتی و تحمل تنهایی دارد. با این حال، عصبانیت شدید، رفتارهای تکانشگری و نوسانات خلقی مکرر باعث می شود تا این فرد دیگران را از خود دور کند و حتی اگر بخواهد روابط عاشقانه و پایدار داشته باشد نمی تواند روابط خود را به سرانجام برساند.
نشانه های اختلال شخصیت مرزی
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی مجموعه‌ای از ویژگی‌های بادوام دارند که معمولا از سن نوجوانی و جوانی در زندگی همراه آنان خواهد بود. این ویژگی‌ها برخورد با شخصیت مرزی را برای اطرافیان دشوار می‌کند. از جمله مهمترین نشانه‌های این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.
ترس از طرد شدن
فرد مبتلا به شخصیت مرزی یک ترس بزرگ دارد که نکند زمانی عزیزان و دوستانشان او را تنها بگذارند. ترس از رها شدن همواره در شخصیت‌های مرزی وجود دارد. برای درک بهتر موضوع به مثال زیر توجه کنید.
فرض کنید که شما از دوران نوجوانی یک دوست صمیمی دارید که بعد از گذشت سالیان سال با او اکنون قطع رابطه کرده‌اید. قطعا این جدایی بسیار برای شما ناراحت کننده است و حتی برای مدتی طولانی فکرتان را مشغول می‌کند. حال فکر کنید که دو ماه پیش با کسی دوست شده‌اید و حالا او دیگر نمی‌خواهد شما را بییند. این بار چقدر ناراحت می‌شوید؟
واکنش شخصیت مرزی به حالت دوم شبیه به واکنشی است که اغلب انسان‌ها نسبت به حالت اول نشان می‌دهند. طرد شدن از جانب دیگران بسیار ناراحت کننده بوده و به شدت اذیتشان می‌کند. حتی اگر دوستی سر قرارش دیر بیاید یا قرار خودش را لغو کند، باز هم ترس و وحشت شخصیت های مرزی را فرا می‌گیرد. به همین دلیل زمانی که احساس کند طرد شده یا امکان طرد شدن وجود دارد، با استیصال و نگرانی تلاش می‌کند تا فرد مورد علاقه اش وی را تنها نگذارد. برخی از شخصیت‌های مرزی هم نشینی با حیوانات، گیاهان، گل‌ها و اشیای بی جان را ترجیح می‌دهند؛ چرا که این چیزها ترک شان نکرده و دلیلی برای نگرانی نیست.
روابط بین فردی پر تنش
روابط بین فردی سخت ترین بخش زندگی برای شخصیت مرزی است. فرقی ندارد این رابطه با مادر، دوست یا حتی پرستار یا یک رابطه عاشقانه باشد. شخصیت های مرزی دیدگاه صفر یا صدی به زندگی دارند. یک روز یک نفر بهترین دوستشان می‌شود؛ دوست دارند تمام وقتشان را با او بگذرانند و حتی در همان آشنایی اول، آن فرد را در بسیاری از مسائل زندگی شان سهیم می‌کنند اما یک دفعه دیدگاهشان عوض می‌شود. همان دوست عزیز و انسان بی عیب در ذهنشان تبدیل به بدترین، پست ترین و بی ارزش ترین آدم دنیا می‌شود؛ چرا که آن فرد به اندازه کافی به او اهمیت نداده و آن قدر که باید در کنارش نبوده است.
بی ثبات بودن تصویر فرد از خودش
اگر از فردی بپرسید که چطور خودش را توصیف می‌کند؛ به فهرستی از ویژگی‌های شخصیتی یا شاید برخی از ارزش‌ها و قوانین اخلاقی که برایش خیلی مهم هستند اشاره کند. اگر همین سوال را چند ماه بعد از او بکنید، پاسخ‌هایی مشابه چند ماه پیش به شما می‌دهد.
اما این موضوع در مورد شخصیت های مرزی بسیار فرق دارد. اگر بعد از چند ماه از او این سوال را مجددا بپرسید خواهید دید که دنبال اهداف کاملا متفاوتی است.
رفتارهای خطرناک و تنش زا
بیشتر افرادی که اختلال شخصیت مرزی دارند، حوصله شان خیلی زود سر می‌رود و علاقمند به انجام کارهای هیجانی می‌باشند. همین امر سبب می‌شوند که رفتارهایی بدون فکر و خطرناک داشته باشند. از جمله این رفتارها می‌توان به اعتیاد به مصرف مواد مخدر، روابط جنسی پر خطر، قمار و... اشاره داشت. البته تمام کسانی که مرزی هستند به دنبال کارهای پرخطر نمی‌روند. برخی از آنان ممکن است خریدهای گران یک دفعه‌ای انجام دهند یا بدون اینکه گرسنه باشند شروع به پرخوری بکنند که شبیه به نشانه‌های اختلال پرخوری عصبی است.
برای شرکت در تست افسردگی کلیک کنید.
هیجان‌های بی‌ثبات
بی ثباتی هیجانی یکی از فاکتورهای مهم اختلال شخصیت مرزی است که در آنها تعارضی دائمی ایجاد می‌کند که با عبارت (الاکلنگ هیجان) از آن نام می‌برند. این حالت‌های صفر و صدی همواره در تفسیرها و عادات رفتاری این افراد دیده می‌شود و مدیریت آن برایشان تقریبا مشکل است.
شخصیت مرزی به هیجانات مختلف عادت نمی‌کند. در صورت تجربه یک هیجان مانند غم، احساس می‌کند گویی برای اولین بار آن را تجربه می‌کند و نمی‌داند چطور باید با آن برخورد نماید. در بیشتر مواقع تجربه‌هایش از یک نوع خاص نیست، بلکه ترکیبی از هیجانات مثل غم، عصبانیت و نگرانی است. شخصیت مرزی ممکن است برای چندین روز یا چندین ساعت به طور مداوم افسرده، عصبانی یا مضطرب باقی بماند؛ اما بعد از آن، حالت‌های خوشحالی و حال خوب هم در راه نخواهد بود، بلکه به احتمال زیاد موج هیجانات جدیدی ایجاد می‌شود و یک دورۀ طوفانی جدیدی را تجربه خواهد کرد. اختلال دوقطبی و اختلالات اضطرابی دارای نشانه‌های مشابهی با اختلال شخصیت مرزی است که ممکن است با شخصیت مرزی اشتباه گرفته شود.
برای شرکت در تست اضطراب کلیک کنید.
افراد مبتلا، بی ثباتی در روابط بین فردی، خودانگاره و حالت عاطفی، آشکارا تکانشی بودن به صورت الگویی نافذ و فراگیر که از اوایل بزرگسالی شروع شده باشد را از خود نشان می‌دهند و در زمینه‌های مختلف این مسئله به چشم می‌آید. اگر به فکر ازدواج با شخصیت مرزی هستید این نشانه‌ها را بیشتر جدی بگیرید. برای تشخیص وجود حداقل پنج مورد زیر لازم است.
- تلاش‌های شتاب زده برای اجتناب از رها شدن واقعی یا خیالی (رفتار خودکشی گرا یا جرح خویشتن را که در ملاک 5 ارائه شده است، منظور نکنید).
- بی ثبات و شدید بودن روابط فردی به صورت الگویی که مشخصه اش تناوب میان دو قطب افراطی است؛ آرمانی نمایی و بی ارزش نمایی.
- اختلال و اشکال در هویت؛ بی ثبات بودن واضح و دائم خودانگاره یا احساس فرد در مورد خودش.
- تکانشی بودن، لااقل در دو حوزه از حوزه‌هایی که بالقوه به فرد صدمه می‌زنند؛ مثلاً خرج کردن پول، روابط جنسی، سوء مصرف مواد، رانندگی بی پروا و پرخوری. (رفتار خودکشی گرا یا جرح خویشتن را که در ملاک 5 ارائه شده است منظور نکنید).
- رفتار، ژست‌ها یا تهدیدهای خودکشی گرا یا رفتار جرح خویشتن مکرر
- بی ثباتی در حالت عاطفی به صورت واکنش پذیری آشکار خلق (مثل ملال، تحریک پذیری یا اضطراب شدید و حمله‌ای که چند ساعتی طول بکشد).
- احساسات پوچی مزمن.
- نامتناسب و شدید بودن خشم یا دشواری در تسلط بر خشم (مثلاً تندخو شدن‌های پیاپی، خشمگین بودن دائمی، نزاع کردن‌های مکرر).
- بروز افکار بدگمانانه (پارانوئید) یا علائم شدید تجزیه‌ای به صورت گذرا در مواقع فشار روانی
یکی از راه های تشخیص اختلال شخصیت مرزی اخذ تست mmpi از فرد است.
برای شرکت در تست MMPI کلیک کنید.
علل ایجاد اختلال شخصیت مرزی
عوامل ژنتیکی، مغزی و علل اکتسابی یا تجارب ناخوش در دوران کودکی از علل بروز اختلال شخصیت مرزی می‌باشند اما نقش تجارب دوران کودکی خصوصا سه سال اول عمر بسیار مهم است.
بی ثباتی مادر به دلایل مختلف، طرد کودک و عدم وجود دلبستگی ایمن در دوران کودکی، درگیری بین والدین، تنبیه کودک و بی توجهی به احساسات او، طلاق والدین، والدین گرفتار و ناسازگار و... از دیگر علل این اختلال شخصیت می‌باشد. با این حال علل این اختلال هرچه که باشد تنها نکته مهم درمان و بازگشت فرد به روال عادی زندگی می‌باشد که این امر با بهره بردن از مشاوره اختلال شخصیت امکان پذیر است.
اطلاع بیشتر درباره مشاوره اختلالات شخصیتی کلیک کنید.
درمان اختلال شخصیت مرزی
چندین روش موثر برای درمان اختلال شخصیت مرزی وجود دارد که در اینجا به سه روش عمده اشاره کرده‌ایم.
دارو درمانی: دارو درمانی شامل داروهای ثابت کننده خلق و خو، داروهای ضدجنون و ضد افسردگی که تنها برای کنترل علائم افسردگی و اختلالات هم آیند با اختلال شخصیت مرزی تجویز می‌شود.
مشاوره روانشناسی و روان درمانی: روش‌های مختلف مشاوره و درمان شامل روان درمانی و یک درمان جدید به نام رفتار دیالکتیکی نیز می‌تواند برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی مفید باشد و بیماری آنها را کنترل کند.
درمان گروهی: درمان‌های گروهی نیز می‌تواند باعث شود افراد رفتارهای خوب را جایگزین رفتارهای بد کنند و به همسالان و دیگر بیماران نیز این کار را یاد دهند.
اطلاع بیشتر درباره درمان اختلال شخصیت مرزی کلیک کنید.